Jazgarzew
52°02′22″N 20°59′45″E/52,039444 20,995833| wieś | |
 Kościół w Jazgarzewie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) | |
| Strefa numeracyjna |
22 |
| Kod pocztowy |
05-500[4] |
| Tablice rejestracyjne |
WPI |
| SIMC |
0006340[5] |
Położenie na mapie gminy Piaseczno  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu piaseczyńskiego  | |
| 52°02′22″N 20°59′45″E/52,039444 20,995833[1]
| |
Jazgarzew – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie piaseczyńskim, w gminie Piaseczno[5][6].
Wieś położona ok. 30 km na południe od centrum Warszawy, w odległości 4 km od Piaseczna (dawna Ziemia czerska).
Wieś szlachecka Jasgarzewo położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie czerskim ziemi czerskiej województwa mazowieckiego[7]. Do 1954 należała i była siedzibą władz gminy Jazgarzew, następnie, do 1972 r., gromady Jazgarzew. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa warszawskiego.
Jazgarzew jest siedzibą parafii Św. Rocha. Kościół nosi wezwanie Św. Wawrzyńca.
Etymologia nazwy[edytuj | edytuj kod]
Etymologia nazwy Jazgarzew nastręcza pewne trudności. Niektórzy usiłują wyprowadzać ją od ryby jazgarza, która rzekomo miała żyć w pobliskiej rzece Jeziorce. Więcej zdaje się mieć racji E. Kucharski mówiąc, że jazgarz (od gockiego wyrazu asg-areis) to popielarz, czyli człowiek wytapiający potas lub żelazo z rudy.
Gleba, szczególnie w Gołkowie, posiada sporą domieszkę rudy żelaznej. W okresie I wojny światowej tzw. pułk litewski próbował w miejscu dzisiejszej cegielni wydobywać rudę, ale okazała się małoprocentowa.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Na podstawie dostępnych nam źródeł rękopiśmiennych możemy ustalić, że erekcja kościoła w Jazgarzewie miała miejsce w 2. połowie XIV wieku, co jednak nie wyklucza możliwości wcześniejszej erekcji. Pierwszą pewną datę posiadamy z aktu erekcji kościoła w Powsinie, którego świadkami w roku 1398 byli specjalnie do tego powołani proboszczowie: Woisław z Jazgarzewa i Bolesta z Cieszewa. Skoro więc jazgarzewski proboszcz był świadkiem tego aktu, to niewątpliwie w Jazgarzewie musiał już wtedy istnieć nie tylko kościół, ale i parafia.[styl do poprawy]
Pierwszy kościół parafialny w Jazgarzewie powstał w 2. połowie XIV wieku. Był to kościół drewniany, stał na tym samym miejscu co i dzisiejszy kościół, w pobliżu rzeki Jeziorki.
W 1763 r. ks. proboszcz Stanisław Brylski od fundamentów rozpoczął budowę nowego kościoła, ponieważ po upływie 400 lat nie nadawał się już do gruntownego remontu. Przed konsekracją kościoła Księża Misjonarze przeprowadzili misję, by duchowo przygotować parafian do tej uroczystości. Opis tego kościoła podaje wizytacja generalna z 1778 r.
Długość jego wynosiła 33,5 a szerokość 17 łokci miary krawieckiej. 11 listopada 1765 r. ks. Jerzy Mikołaj Hylzen, były biskup smoleński, dokonał konsekracji tego kościoła.
W 1908 roku odnowieniem kościoła zajmował się ks. prob. Ludwik Pietrzykowski, a w czasie I wojny światowej, w 1915 r. kościół ten spłonął od pocisków armatnich. Przez kilka miesięcy nabożeństwa były odprawiane na plebanii, a potem w murach spalonej wikariatki urządzono kaplicę.
W okresie od 1 października 1923 do 19 sierpnia 1928 r. staraniem miejscowego proboszcza ks. kanonika Ryszarda Borkowskiego (zm. 1942 r.) z dobrowolnych ofiar stanął nowy, murowany kościół. 13 października 1929 r. ks. biskup Stanisław Gall dokonał jego konsekracji.
W okresie budowy nowego kościoła mieszkańcy Jazgarzewa przywiązani do starego miejsca, odrzucili propozycję właścicielki majątku Wólka Kozodawska, która dawała 20 mórg ziemi stawiając warunek, żeby zlokalizowano kościół w pobliżu cmentarza grzebalnego.
Nie skorzystano również z sugestii, by budować kościół na wzgórzu w Gołkowie, na placu, który potem oddano pod budowę murowanej i nie dokończonej remizy strażackiej. Nie stałby on na miejscu wilgotnym z powodu bliskości rzeki, a ponadto nie byłoby potrzeby tworzenia parafii w Zalesiu Dolnym.
W Jazgarzewie, podobnie jak i w innych parafiach, cmentarz znajdował się przy kościele. Archiwum parafialne nie zachowało nam żadnych szczegółów dotyczących cmentarza w XV i XVI w.
W 1814 r. cmentarz przy kościele okazał się za ciasny. Na polu w pobliżu Jazgarzewa utworzono nowy cmentarz, który w odróżnieniu od starego zwano niekiedy polowym (Coemeterium campestre).
Sport[edytuj | edytuj kod]
W Jazgarzewie w 1992 roku powstał klub piłkarski LKS Sparta Jazgarzew(obecnie:LKS Sparta "Bisk" Jazgarzew). Pierwsza drużyna gra w IV lidze, druga w A-klasie (7 liga). Ma drużyny młodzieżowe r.1993 i młodsi, r.1995 i młodsi oraz r.1997/1998. W 2010 roku powstała drużyna Orlików 2000/2001.
Znani ludzie związani z miejscowością[edytuj | edytuj kod]
- W Jazgarzewie urodził się Mieczysław Słowikowski − generał brygady Wojska Polskiego, twórca Agencji Afryka.[8]
- Na cmentarzu parafialnym w Jazgarzewie zostały pochowane w grobie rodzinnym Jaroszów siostry Prymasa Polski Stefana kardynała Wyszyńskiego Janina Jurkiewicz i Stanisława Jarosz. Spoczywa tam również architekt Andrzej Gruszecki[9].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 45758
- ↑ Wieś Jazgarzew w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-03-30], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-03-30].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 394 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 5: Mazowsze, Warszawa 1895, s. 214, Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku ; Cz.1, Mapa, plany, Warszawa 1973, k. 4.
- ↑ "W tajnej służbie. Mieczysław Z. Rygor Słowikowski", Rebis, 2011, ISBN 978-83-7510-621-3
- ↑ Wykaz profesorów i docentów Politechniki Warszawskiej zmarłych w latach 2000-2010, Andrzej Gruszecki
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Jazgarzew, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 537.
- Siedziba gminy: Piaseczno
| Miasto | |
|---|---|
| Części miasta | |
| Wsie |
|
| Osady | |
| Osady leśne | |
| Przysiółek | |
| Części wsi |
|
| Przysiółki wsi |
