Hipolit Cegielski: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Wycofano ostatnią zmianę treści (wprowadzoną przez 217.76.122.59) i przywrócono wersję 41506338 autorstwa 185.13.170.101 |
|||
| Linia 21: | Linia 21: | ||
}} |
}} |
||
[[Plik:Pomnik Cegielskiego RB2.jpg|thumb|250px|[[Pomnik Hipolita Cegielskiego w Poznaniu]]]] |
[[Plik:Pomnik Cegielskiego RB2.jpg|thumb|250px|[[Pomnik Hipolita Cegielskiego w Poznaniu]]]] |
||
'''Gaspar Józef Hipolit Cegielski''' (ur. [[6 stycznia]] [[1813]]<ref name="data">Rok 1813 podaje ''Wielkopolski słownik biograficzny'' i encyklopedia PWN (4-tomowa, z lat 70.), a rok 1815 podaje encyklopedia PWN 12-tomowa oraz przedwojenna Encyklopedia Gutenberga, ''Słownik polskich pionierów techniki'' (z 1984), ''Polski Słownik Biograficzny''.</ref> w [[Ławki (województwo wielkopolskie)|Ławkach]], zm. [[30 listopada]] [[1868]] w [[Poznań|Poznaniu]]) – polski filolog, przemysłowiec, działacz społeczny, dziennikarz i polityk. |
|||
'''Gaspar Józef Hipolit Cegielski''' urodził się 6 stycznia 1813 roku w Ławkach koło Trzemeszna. Zmarł 30 listopada 1863 w Poznaniu. Był Polskim filologiem, działaczem społecznym, dziennikarzem oraz politykiem. |
|||
== Życiorys == |
== Życiorys == |
||
Urodził się [[6 stycznia]] [[1813]]<ref name="data" |
Urodził się [[6 stycznia]] [[1813]]<ref name="data" /> w Ławkach koło [[Trzemeszno|Trzemeszna]] jako syn dzierżawcy majątku ziemskiego – Michała Cegielskiego i Józefy z domu Palkowskich. W dzieciństwie stracił matkę, a ojciec zbankrutował, co uznaje się za główną przyczynę dużej samodzielności młodego Hipolita. W latach 1827–1830 uczył się w [[Liceum Ogólnokształcące im. Michała Kosmowskiego w Trzemesznie|Gimnazjum w Trzemesznie]], a od 1830 do 1835 w [[Liceum Ogólnokształcące św. Marii Magdaleny w Poznaniu|Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu]]. Po zdaniu matury rozpoczął studia na [[Uniwersytet Humboldta w Berlinie|uniwersytecie berlińskim]], które zakończył broniąc pracę doktorską ''De negatione'' z [[filozofia|filozofii]]. |
||
Następnie wrócił do Poznania, gdzie został nauczycielem języka polskiego i języków starożytnych (greki i łaciny) w gimnazjum, którego był absolwentem. W 1841 ożenił się z Walentyną Motty (córką [[Jan Baptysta Motty|Jana Mottego]] i siostrą [[Marceli Motty|Marcelego]]); z tego małżeństwa miał troje dzieci: [[Stefan Cegielski|Stefana]], Karolinę i Zofię. W tym czasie prowadził również intensywną pracę naukową publikując liczne artykuły z zakresu [[Językoznawstwo|lingwistyki]] i dydaktyki, w tym rozprawę ''O słowie polskim i koniugacjach jego'' z 1842. Napisał też podręcznik do gramatyki [[język grecki|języka greckiego]] (w 1843) i ''Naukę poezji'' w 1845, która była wiele razy wznawiana. |
Następnie wrócił do Poznania, gdzie został nauczycielem języka polskiego i języków starożytnych (greki i łaciny) w gimnazjum, którego był absolwentem. W 1841 ożenił się z Walentyną Motty (córką [[Jan Baptysta Motty|Jana Mottego]] i siostrą [[Marceli Motty|Marcelego]]); z tego małżeństwa miał troje dzieci: [[Stefan Cegielski|Stefana]], Karolinę i Zofię. W tym czasie prowadził również intensywną pracę naukową publikując liczne artykuły z zakresu [[Językoznawstwo|lingwistyki]] i dydaktyki, w tym rozprawę ''O słowie polskim i koniugacjach jego'' z 1842. Napisał też podręcznik do gramatyki [[język grecki|języka greckiego]] (w 1843) i ''Naukę poezji'' w 1845, która była wiele razy wznawiana. |
||
Wersja z 17:58, 22 sty 2015
| |
| Data i miejsce urodzenia |
6 stycznia 1813[1] |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
Gaspar Józef Hipolit Cegielski (ur. 6 stycznia 1813[1] w Ławkach, zm. 30 listopada 1868 w Poznaniu) – polski filolog, przemysłowiec, działacz społeczny, dziennikarz i polityk.
Życiorys
Urodził się 6 stycznia 1813[1] w Ławkach koło Trzemeszna jako syn dzierżawcy majątku ziemskiego – Michała Cegielskiego i Józefy z domu Palkowskich. W dzieciństwie stracił matkę, a ojciec zbankrutował, co uznaje się za główną przyczynę dużej samodzielności młodego Hipolita. W latach 1827–1830 uczył się w Gimnazjum w Trzemesznie, a od 1830 do 1835 w Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu. Po zdaniu matury rozpoczął studia na uniwersytecie berlińskim, które zakończył broniąc pracę doktorską De negatione z filozofii.
Następnie wrócił do Poznania, gdzie został nauczycielem języka polskiego i języków starożytnych (greki i łaciny) w gimnazjum, którego był absolwentem. W 1841 ożenił się z Walentyną Motty (córką Jana Mottego i siostrą Marcelego); z tego małżeństwa miał troje dzieci: Stefana, Karolinę i Zofię. W tym czasie prowadził również intensywną pracę naukową publikując liczne artykuły z zakresu lingwistyki i dydaktyki, w tym rozprawę O słowie polskim i koniugacjach jego z 1842. Napisał też podręcznik do gramatyki języka greckiego (w 1843) i Naukę poezji w 1845, która była wiele razy wznawiana.
Podczas niepokojów w 1846 odmówił władzom szkoły przeprowadzania kontroli mieszkań swoich uczniów, co zakończyło jego karierę nauczyciela. Deputowany do Pruskiego Zgromadzenia Narodowego[2]. Pozbawiony środków do życia, dzięki pomocy przyjaciół otworzył w poznańskim Bazarze sklep z narzędziami rolniczymi, który następnie przekształcił w warsztat remontujący pługi i radła. Szybko rozwijający się zakład przekształcił się w małą fabrykę narzędzi i maszyn rolniczych, która w 1855 przeniosła się na ulicę Kozią. Następnie, gdy władze miejskie sprzeciwiły się dalszej rozbudowie, stale rosnący zakład częściowo przeniósł się w 1859 na ul. Strzelecką, gdzie powstała między innymi odlewnia.
Pomimo doskonale rozwijającego się przedsiębiorstwa Hipolit Cegielski nie zaprzestał pracy naukowej, wydając w 1852 poszerzone wydanie rozprawy O języku polskim... Był też jednym z pierwszych autorów literatury o tematyce technicznej wydając w 1858 Narzędzia i machiny rolnicze.
Działalność społeczną Hipolit Cegielski rozpoczął od współpracy z Karolem Marcinkowskim pełniąc w latach 1850–1868 funkcję wiceprezesa założonego przez niego Towarzystwa Pomocy Naukowej. Ważną rolę odegrał też w takich organizacjach jak Towarzystwo Przemysłowe (współtwórca i prezes), Centralne Towarzystwo Gospodarcze (prezes w latach 1865–1868), Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk (wiceprezes). Był również zwolennikiem reformy szkolnictwa średniego. Jego zasługą było powstanie szkoły realnej w Poznaniu.
W 1848 założył w Poznaniu pierwszy niezależny dziennik – „Gazetę Polską”, której był redaktorem naczelnym. Po jej upadku pisał do „Gońca Polskiego”. Zmarł 30 listopada 1868 o godzinie 9:15 w Poznaniu. Opiekę nad majątkiem i nieletnimi dziećmi przekazał bliskiemu przyjacielowi, Władysławowi Bentkowskiemu. Został pochowany na cmentarzu świętomarcińskim, ale jego grób się nie zachował. Obelisk wraz z ziemią z miejsca pochówku znajduje się na Cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan[3].
W październiku 2012 Sejmik Województwa Wielkopolskiego nazwał rok 2013 rokiem Hipolita Cegielskiego. Sejm RP w grudniu 2012 przyjął okolicznościową uchwałę, związaną z 200. rocznicą urodzenia Cegielskiego[4].
Zobacz też
- H. Cegielski – Poznań S.A.
- Centralne Towarzystwo Gospodarcze dla Wielkiego Księstwa Poznańskiego
- Towarzystwo im. Hipolita Cegielskiego
- ↑ a b c Rok 1813 podaje Wielkopolski słownik biograficzny i encyklopedia PWN (4-tomowa, z lat 70.), a rok 1815 podaje encyklopedia PWN 12-tomowa oraz przedwojenna Encyklopedia Gutenberga, Słownik polskich pionierów techniki (z 1984), Polski Słownik Biograficzny.
- ↑ Lech Trzeciakowski: Posłowie polscy w Berlinie 1848–1928. Warszawa: Wyd. Sejmowe: Kancelaria Sejmu, 2003, s. 481. ISBN 83-7059-572-3.
- ↑ Marek Rezler: Sylwetki zasłużonych poznaniaków. Biogramy historyczne. W: Wielka Księga Miasta Poznania. Wyd. 1. Poznań: Dom Wydawniczy „Koziołki Poznańskie”, 1994, s. 731-732. ISBN 83-901625-0-4.
- ↑ Miały być ogólnopolski, będzie wojewódzki. Rok Hipolita Cegielskiego w Wielkopolsce. historia.org.pl, 2 stycznia 2013.
Bibliografia
- Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski (red.) Wielkopolski słownik biograficzny, Warszawa-Poznań 1983, PWN, ISBN 83-01-02722-3.
- Zdzisław Grot, „Hipolit Cegielski” w: Polski Słownik Biograficzny, t. III, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 1937; s. 217 i nn.
- Zdzisław Grot, Hipolit Cegielski, Poznań 2000, Wydawnictwo Miejskie, ISBN 83-87847-32-1.