Populizm: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
wstęp, przypisy
Linia 3: Linia 3:
[[Plik:Nolan-chart.svg|mały|Zgodnie z [[Podział dwuosiowy|diagramem Nolana]] populizm (i totalitaryzm) znajduje się w lewym dolnym rogu.]]
[[Plik:Nolan-chart.svg|mały|Zgodnie z [[Podział dwuosiowy|diagramem Nolana]] populizm (i totalitaryzm) znajduje się w lewym dolnym rogu.]]
[[Plik:Bryan, Judge magazine, 1896.jpg|mały|Rysunek z 1896, na którym [[William Bryan]], zagorzały zwolennik populizmu, połyka symbol amerykańskiej [[Partia Demokratyczna (Stany Zjednoczone)|Partii Demokratycznej]].]]
[[Plik:Bryan, Judge magazine, 1896.jpg|mały|Rysunek z 1896, na którym [[William Bryan]], zagorzały zwolennik populizmu, połyka symbol amerykańskiej [[Partia Demokratyczna (Stany Zjednoczone)|Partii Demokratycznej]].]]
'''Populizm''' (z [[łacina|łac.]] populus = ''lud'') – [[zjawisko polityczne]], w którego spektrum lokuje się szereg postaw i stanowisk odwołujących się w swojej [[Retoryka|retoryce]] do idei i woli „[[lud]]u”, często zestawiając je w kontrze do woli i interesów „[[Elita|elit]]”.
'''Populizm''' (z [[łacina|łac.]] populus = ''lud'') – [[zjawisko polityczne]] polegające na odwoływaniu się w swoich postulatach i [[Retoryka|retoryce]] do idei i woli „[[lud]]u”, często stawianego w kontrze do „[[Elita|elit]]”.


Populiści zazwyczaj przedstawiają „elity” jako zamknięty establishment polityczny, gospodarczy, kulturalny i medialny. Oskarżają elity o stawianie własnych interesów (lub interesów innych grup, takich jak inne kraje lub [[Imigracja|imigranci]]) ponad interesy „zwykłych ludzi”. W piśmiennictwie (''ideational approach'') definiuje się populizm jako [[Ideologia|ideologię]], w której „lud”, jako siła moralnie wyższa, przeciwstawiany jest „elitom”, postrzeganym jako skorumpowane i reprezentujące [[Partykularyzm|partykularne]] interesy<ref>{{cytuj pismo|nazwisko=Mudde|imię=Cas|nazwisko2=Rovira Kaltwasser|imię2=Cristóbal|tytuł=Exclusionary vs. Inclusionary Populism: Comparing Contemporary Europe and Latin America|czasopismo=Government and Opposition | wolumin=48| wydanie=2| strony =147–174| rok=2013| doi=10.1017/gov.2012.11}}</ref><ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Mudde |imię=Cas| nazwisko2=Rovira Kaltwasser| imię2 =Cristóbal|tytuł =Populism: A Very Short Introduction|miejsce=Oxford| strony= 5|wydawca =Oxford University Press|rok =2017|isbn=9780190234874}}</ref><ref>{{cytuj książkę|autor r =Kirk A. Hawkins, Rovira Kaltwasser Cristóbal|rok=2019 |rozdział=Introduction: The Ideational Approach |tytuł=The Ideational Approach to Populism: Concept, Theory, and Analysis |strony=2–3 |wydawca=Kirk A. Hawkins |autor=Ryan E. Carlin |autor2=Levente Littvay |autor3=Cristóbal Rovira Kaltwasser |wydawca=Routledge |miejsce=London, New York |seria=Routledge Studies in Extremism and Democracy |isbn=978-1138716513}}</ref>. Ugrupowania populistyczne różnią się w przyjmowanej definicji „ludu”. Kryteria tej definicji mogą być oparte na podziałach [[Klasa społeczna|klasowych]], [[Etniczność|etnicznych]] lub [[Narodowość|narodowych]]. Jako elementy dyskursu populistycznego wymienia się prymat woli ludu, antyelitaryzm, antypluralizm<ref>{{cytuj książkę| url = https://www.politicalcapital.hu/pc-admin/source/documents/PC_BeyondPopulism_web_pl_20181018.pdf| tytuł = Więcej niż populizm. Zjawisko trybalizmu na Węgrzech i w Polsce| wydawca = Instytut Political Capital| nazwisko = Krekó| imię = Péter | imię2 = Csaba | nazwisko2 = Molnár| imię3 = Attila| nazwisko3 = Juhász| imię4 = Jacek| nazwisko4 = Kucharczyk| imię5 = Filip| nazwisko5 = Pazderski| rok = 2018}}</ref> i [[antyintelektualizm]]<ref>{{cytuj pismo| tytuł = Anti-Intellectualism, Populism, and Motivated Resistance to Expert Consensus | czasopismo = Public Opinion Quarterly| data = wiosna 2020| strony = 24–48| wolumin = 84| wydanie = 1| nazwisko = Merkley| imię = Eric| url = https://academic.oup.com/poq/article-abstract/84/1/24/5758079?redirectedFrom=fulltext}}</ref>.
⚫
Termin ''populizm'' rozwinął się w XIX wieku i był od tego czasu używany w różnych kontekstach. W dyskursie politycznym często nadaje mu się nacechowanie negatywne, odnosząc go do własnych adwersarzy. Niewiele osób lub grup politycznych określa się samych jako „populistyczne”. W ramach [[Politologia|nauk politycznych]] i innych nauk społecznych stosowano różne definicje populizmu. Niektórzy autorzy krytykowali termin jako nieostry lub niejednoznaczny i proponowali jego odrzucenie.


⚫
Przywódcami populistycznych partii i ruchów społecznych często są [[Przywódca charyzmatyczny|osoby charyzmatyczne]], które przedstawiają się jako „głos ludu”. Sprawując urzędy publiczne w [[Demokracja liberalna|demokracjach liberalnych]], populiści często są odpowiedzialni za odstępstwa od funkcjonujących w nich modelów politycznych i społecznych. Wynika to z faktu podważania przez populistów niezależnych instytucji, takich jak [[Środki masowego przekazu|media]] lub [[sąd]]ownictwo, które uważają za wrogie wobec „woli ludu”.
W definicji politologa [[Jan-Werner Müller|Jana-Wernera Müllera]] partię populistyczną cechuje antyelitaryzm łączący się z antypluralizmem, tj. przedstawianie siebie jako jedynego prawdziwego przedstawiciela „ludu” w starciu ze szkodliwymi dawnymi elitami, a tym samym prezentowanie innych partii, organizacji czy instytucji jako „wrogów ludu”<ref>{{Cytuj |tytuł = Pokonanie PiS-u? Prezydentura to za mało |data = 2019-11-05 |data dostępu = 2019-11-06 |opublikowany = Kultura Liberalna |url = https://kulturaliberalna.pl/2019/11/05/pawlowski-wybory-prezydenckie-populizm-demokracja-liberalna}}</ref>.


Populizm można opisywać w aspekcie [[Doktryna polityczna|doktrynalnym]], [[Inżynieria społeczna (politologia)|socjotechnicznym]] i [[Psychologia społeczna|psychospołecznym]]<ref name="Bujwid-Kurek-2011">{{Cytuj pismo | autor = Ewa Bujwid-Kurek | autor link = Ewa Bujwid-Kurek | tytuł = Populizm w państwach Bałkanów Zachodnich | czasopismo = Krakowskie Studia Międzynarodowe | wolumin = 4 | strony = 255-266 | data = VIII. 2011 | url = http://ksm.ka.edu.pl/tresc/4-2011-Bujwid-Kurek.pdf}}</ref>. W analizie koncepcyjnej (''ideational approach'') populizm definiuje się jako [[Ideologia|ideologię]], w której „lud”, jako siła moralnie wyższa, przeciwstawiany jest „elitom”, postrzeganym jako skorumpowane i reprezentujące wyłącznie własne, [[Partykularyzm|partykularne]] interesy.
[[Ernesto Laclau]] opisał populizm jako [[Emancypacja|emancypacyjną]] siłę społeczną, poprzez którą [[Marginalizacja|zmarginalizowane]] grupy kwestionują dominujące struktury władzy<ref>Laclau, Ernesto. 2005. [https://books.google.com/books/about/On_Populist_Reason.html?id=PMCRPwAACAAJ&redir_esc=y ''On Populist Reason'']. London: Verso</ref>. W definicji politologa [[Jan-Werner Müller|Jana-Wernera Müllera]] partię populistyczną cechuje antyelitaryzm łączący się z antypluralizmem, tj. przedstawianie siebie jako jedynego prawdziwego przedstawiciela „ludu” w starciu ze szkodliwymi, dawnymi elitami, a tym samym prezentowanie innych partii, organizacji czy instytucji jako „wrogów ludu”<ref>{{cytuj książkę| nazwisko = Müller| imię = Jan-Werner |tytuł = What is populism? | wydawca = University of Pennsylvania Press| miejsce = Philadelphia, Pennsylvania| rok = 2016| isbn = 9780812248982}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Pokonanie PiS-u? Prezydentura to za mało |data = 2019-11-05 |data dostępu = 2019-11-06 |opublikowany = Kultura Liberalna |url = https://kulturaliberalna.pl/2019/11/05/pawlowski-wybory-prezydenckie-populizm-demokracja-liberalna}}</ref>. Populizm można opisywać w aspekcie [[Doktryna polityczna|doktrynalnym]], [[Inżynieria społeczna (politologia)|socjotechnicznym]] i [[Psychologia społeczna|psychospołecznym]]<ref name="Bujwid-Kurek-2011">{{Cytuj pismo | autor = Ewa Bujwid-Kurek | autor link = Ewa Bujwid-Kurek | tytuł = Populizm w państwach Bałkanów Zachodnich | czasopismo = Krakowskie Studia Międzynarodowe | wolumin = 4 | strony = 255-266 | data = VIII. 2011 | url = http://ksm.ka.edu.pl/tresc/4-2011-Bujwid-Kurek.pdf}}</ref>. Niektórzy ekonomiści używają terminu populizm w odniesieniu do rządów, które angażują się w znaczne wydatki publiczne finansowane przez pożyczki zagraniczne, co skutkuje [[Hiperinflacja|hiperinflacją]] i koniecznością [[Zarządzanie kryzysowe|zarządzania kryzysowego]].

Ugrupowania populistyczne różnią się w sposobie definiowania, jakie grupy społeczne składają się na „lud”. Kryteria tej definicji mogą być oparte na podziałach [[Klasa społeczna|klasowych]], [[Etniczność|etnicznych]] lub [[Narodowość|narodowych]]. Populiści zazwyczaj przedstawiają „elity” jako zamknięty [[establishment]] polityczny, gospodarczy, kulturalny i medialny, oskarżając go o stawianie własnych interesów lub interesów innych grup (takich jak obce kraje lub [[Imigracja|imigranci]]) ponad interesy „zwykłych ludzi”. Jako elementy dyskursu populistycznego wymienia się prymat woli ludu, antyelitaryzm i antypluralizm<ref>{{cytuj książkę| url = https://www.politicalcapital.hu/pc-admin/source/documents/PC_BeyondPopulism_web_pl_20181018.pdf| tytuł = Więcej niż populizm. Zjawisko trybalizmu na Węgrzech i w Polsce| wydawca = Instytut Political Capital| nazwisko = Krekó| imię = Péter | imię2 = Csaba | nazwisko2 = Molnár| imię3 = Attila| nazwisko3 = Juhász| imię4 = Jacek| nazwisko4 = Kucharczyk| imię5 = Filip| nazwisko5 = Pazderski| rok = 2018}}</ref>.

⚫
Przywódcami populistycznych partii i ruchów społecznych często są [[Przywódca charyzmatyczny|osoby charyzmatyczne]], które przedstawiają się jako „głos ludu”. Sprawując urzędy publiczne w [[Demokracja liberalna|demokracjach liberalnych]], populiści często są odpowiedzialni za odstępstwa od funkcjonujących w nich modelów politycznych i społecznych. Wynika to z faktu podważania przez populistów niezależnych instytucji, takich jak [[Środki masowego przekazu|media]] lub [[sąd]]ownictwo, które uważają za wrogie wobec „woli ludu”.


⚫
Termin ''populizm'' rozwinął się w XIX wieku i był od tego czasu używany w różnych kontekstach. W dyskursie politycznym często nadaje mu się nacechowanie negatywne. Niewielu polityków lub ugrupowań politycznych określa się samych jako „populistyczne”. W ramach [[Politologia|nauk politycznych]] i innych nauk społecznych stosowano różne definicje populizmu. Niektórzy autorzy krytykowali termin jako nieostry lub niejednoznaczny i proponowali jego odrzucenie.
[[Ernesto Laclau]] opisał populizm jako [[Emancypacja|emancypacyjną]] siłę społeczną, poprzez którą [[Marginalizacja|zmarginalizowane]] grupy kwestionują dominujące struktury władzy<ref>Laclau, Ernesto. 2005. [https://books.google.com/books/about/On_Populist_Reason.html?id=PMCRPwAACAAJ&redir_esc=y ''On Populist Reason'']. London: Verso</ref>. Niektórzy ekonomiści używają terminu populizm w odniesieniu do rządów, które angażują się w znaczne wydatki publiczne finansowane przez pożyczki zagraniczne, co skutkuje [[Hiperinflacja|hiperinflacją]] i koniecznością [[Zarządzanie kryzysowe|zarządzania kryzysowego]].


W [[Styl potoczny|mowie potocznej]] niekiedy rozumie się populizm [[synonim]]icznie do [[Demagogia|demagogii]]; to znaczy jako głoszenie chwytliwych haseł „zgodnych z oczekiwaniami większości społeczeństwa w celu uzyskania jego poparcia i zdobycia wpływów lub władzy”<ref>{{cytuj stronę| url = https://sjp.pwn.pl/sjp/populizm;2505164| tytuł = Populizm| opublikowany = Słownik języka polskiego PWN| data dostępu = 4 maja 2019}}</ref>, przedstawianie uproszczonych propozycji rozwiązania skomplikowanych problemów wraz z odwołaniem się do zbiorowych emocji.
W [[Styl potoczny|mowie potocznej]] niekiedy rozumie się populizm [[synonim]]icznie do [[Demagogia|demagogii]]; to znaczy jako głoszenie chwytliwych haseł „zgodnych z oczekiwaniami większości społeczeństwa w celu uzyskania jego poparcia i zdobycia wpływów lub władzy”<ref>{{cytuj stronę| url = https://sjp.pwn.pl/sjp/populizm;2505164| tytuł = Populizm| opublikowany = Słownik języka polskiego PWN| data dostępu = 4 maja 2019}}</ref>, przedstawianie uproszczonych propozycji rozwiązania skomplikowanych problemów wraz z odwołaniem się do zbiorowych emocji.

Wersja z 21:23, 20 paź 2020

W swojej retoryce „99%” (lud) przeciwko „1%” (elita), międzynarodowy ruch Occupy Wall Street na początku 2010 roku był przykładem populistycznego ruchu społecznego
Zgodnie z diagramem Nolana populizm (i totalitaryzm) znajduje się w lewym dolnym rogu.
Rysunek z 1896, na którym William Bryan, zagorzały zwolennik populizmu, połyka symbol amerykańskiej Partii Demokratycznej.

Populizm (z łac. populus = lud) – zjawisko polityczne polegające na odwoływaniu się w swoich postulatach i retoryce do idei i woli „ludu”, często stawianego w kontrze do „elit”.

Populiści zazwyczaj przedstawiają „elity” jako zamknięty establishment polityczny, gospodarczy, kulturalny i medialny. Oskarżają elity o stawianie własnych interesów (lub interesów innych grup, takich jak inne kraje lub imigranci) ponad interesy „zwykłych ludzi”. W piśmiennictwie (ideational approach) definiuje się populizm jako ideologię, w której „lud”, jako siła moralnie wyższa, przeciwstawiany jest „elitom”, postrzeganym jako skorumpowane i reprezentujące partykularne interesy[1][2][3]. Ugrupowania populistyczne różnią się w przyjmowanej definicji „ludu”. Kryteria tej definicji mogą być oparte na podziałach klasowych, etnicznych lub narodowych. Jako elementy dyskursu populistycznego wymienia się prymat woli ludu, antyelitaryzm, antypluralizm[4] i antyintelektualizm[5].

Przywódcami populistycznych partii i ruchów społecznych często są osoby charyzmatyczne, które przedstawiają się jako „głos ludu”. Sprawując urzędy publiczne w demokracjach liberalnych, populiści często są odpowiedzialni za odstępstwa od funkcjonujących w nich modelów politycznych i społecznych. Wynika to z faktu podważania przez populistów niezależnych instytucji, takich jak media lub sądownictwo, które uważają za wrogie wobec „woli ludu”.

Ernesto Laclau opisał populizm jako emancypacyjną siłę społeczną, poprzez którą zmarginalizowane grupy kwestionują dominujące struktury władzy[6]. W definicji politologa Jana-Wernera Müllera partię populistyczną cechuje antyelitaryzm łączący się z antypluralizmem, tj. przedstawianie siebie jako jedynego prawdziwego przedstawiciela „ludu” w starciu ze szkodliwymi, dawnymi elitami, a tym samym prezentowanie innych partii, organizacji czy instytucji jako „wrogów ludu”[7][8]. Populizm można opisywać w aspekcie doktrynalnym, socjotechnicznym i psychospołecznym[9]. Niektórzy ekonomiści używają terminu populizm w odniesieniu do rządów, które angażują się w znaczne wydatki publiczne finansowane przez pożyczki zagraniczne, co skutkuje hiperinflacją i koniecznością zarządzania kryzysowego.

Termin populizm rozwinął się w XIX wieku i był od tego czasu używany w różnych kontekstach. W dyskursie politycznym często nadaje mu się nacechowanie negatywne. Niewielu polityków lub ugrupowań politycznych określa się samych jako „populistyczne”. W ramach nauk politycznych i innych nauk społecznych stosowano różne definicje populizmu. Niektórzy autorzy krytykowali termin jako nieostry lub niejednoznaczny i proponowali jego odrzucenie.

W mowie potocznej niekiedy rozumie się populizm synonimicznie do demagogii; to znaczy jako głoszenie chwytliwych haseł „zgodnych z oczekiwaniami większości społeczeństwa w celu uzyskania jego poparcia i zdobycia wpływów lub władzy”[10], przedstawianie uproszczonych propozycji rozwiązania skomplikowanych problemów wraz z odwołaniem się do zbiorowych emocji.

Populizm często łączy się z innymi ideologiami, takimi jak nacjonalizm, liberalizm czy socjalizm. Populiści działają na różnych pozycjach doktrynalnych w spektrum lewicy-prawicy: wyróżnić można zarówno lewicowy, jak i prawicowy populizm.

Doktryna

Aspekt doktrynalny polega na przyjęciu, że „wola ludu”, „wola narodu” lub „wola mas” jest zasadniczą polityczną legitymacją dla osób i organizacji sprawujących rządy[11]. Polityka oparta na populizmie w aspekcie psychospołecznym stara się dostarczyć wyborcom przywódcę określonego typu pożądanego przez większość. W aspekcie socjotechnicznym polega na stosowaniu demagogii, odwoływaniu się do stereotypów i mitów społecznych. Mity takie mogą uzasadniać antagonizmy społeczne, przeciwstawiać dobro biednego ludu rządzącym elitom, odwoływać się do uprzedzeń rasowych i etnicznych. Celem zabiegów socjotechnicznych może być też wykształcenie mitów politycznych sprzyjających realizacji założeń politycznych[9].

Charakterystyczną cechą ideologii populistycznej jest założenie, że ludzie tworzą jednorodne ciało[12]. Ideologia populistyczna przypisuje ludziom, szczególnie społecznościom wiejskim cnotę prostych ludzi. Są oni nośnikiem zbiorowych tradycji i charakteru narodowego[13]. Podkreśla również negację oraz opozycyjność wobec istniejącego stanu rzeczy[14].

Populiści twierdzą, że partie polityczne stworzyły sztuczny podział w homogenicznym społeczeństwie i wysuwają swój własny interes ponad interes społeczny, zostały skorumpowane oraz zepsuły więź pomiędzy liderami i ich stronnikami. Populiści przeciwstawiają się jedynie partiom establishmentu, prezentując siebie jako ugrupowanie antysystemowe[15] i podkreślają, że tylko i wyłącznie oni są reprezentacją zwykłego ludu[16].

Dążą do wprowadzenia nowych dróg reprezentacji politycznej poprzez instytucje demokracji bezpośredniej: demokrację plebiscytową (referenda oraz inicjatywa społeczna) personalizację władzy (bezpośrednie wybory wysokich funkcjonariuszy państwowych, wzmocnienie władzy prezydenta i premiera)[15].

Poza krytykowanym ujęciem populizmu jako ideologii, strategii lub dyskursu populizm może być atrakcyjnym stylem politycznym[17]. Zarzucanie populizmu jest uznawane za określenie pejoratywne sugerujące oportunizm polityczny[13].

Nurty

W ramach populizmu występują dwa nurty: lewicowy i prawicowy. Różnią się one naciskiem kładzionym na poszczególne kwestie: w przypadku lewicowych populistów – kwestie ekonomiczne (wyrosłe z idei egalitaryzmu), w przypadku prawicowych populistów – kwestie związane z tożsamością kulturową, oparte na idei nacjonalizmu[15].

Populizm lewicowy

Populizm lewicowy opiera się na wydzieleniu antagonistycznych w stosunku do ludu grup, procesów i instytucji takich, jak: globalizacja, amerykanizacja, kapitaliści, międzynarodowe koncerny oraz na licznych przywilejach socjalnych dla obywateli, takich jak darmowa służba zdrowia czy dochód podstawowy. Populiści prezentują siebie jako prawdziwych, demokratycznych socjalistów, skierowanych przeciwko zewnętrznym zagrożeniom. Podkreślają społeczną równość oraz prymat ideologicznego uniwersalizmu. Lewicowy populizm przejmuje również elementy populizmu prawicowego, jak np. kwestie antyimigranckie[18].

Populizm prawicowy

Populizm prawicowy opiera się na podkreślaniu nierówności społecznej[18]. Prawicowe partie populistyczne charakteryzują się odgradzaniem tożsamości narodowej (kulturowej, rzadziej etnicznej) zarówno od innych narodów, imigrantów, mniejszości narodowych, jak i od inaczej myślących lub zachowujących się we własnym kraju[19]. Typowy dla tych ugrupowań jest również szacunek dla obyczajów oraz tradycyjnej moralności[20].

Prawicowy populizm charakteryzuje również eurosceptycyzm z powodów kulturowych (UE jako zagrożenie dla języka, wartości), politycznych (dla prawicowych populistów państwo powinno być autonomiczne i suwerenne) i ekonomicznych (UE jako zagrożenie wykorzystania gospodarek narodowych)[21].

Potoczne rozumienie terminu

Potocznie populizm oznacza działania polityczne zmierzające do zdobycia władzy i wpływów poprzez schlebianie oczekiwaniom społecznym i składanie nierealnych obietnic[11].

Populizm jest także cechą przypisywaną mediom. Media populistyczne charakteryzują się wrogością i kwestionowaniem elit, odwołują się do zdrowego rozsądku oraz uczuć moralnych[13].

Zobacz też

 Wykaz literatury uzupełniającej: Populizm.

Przypisy

  1. ↑ Cas Mudde, Cristóbal Rovira Kaltwasser. Exclusionary vs. Inclusionary Populism: Comparing Contemporary Europe and Latin America. „Government and Opposition”. 48 (2), s. 147–174, 2013. DOI: 10.1017/gov.2012.11. 
  2. ↑ Cas Mudde, Cristóbal Rovira Kaltwasser: Populism: A Very Short Introduction. Oxford: Oxford University Press, 2017, s. 5. ISBN 978-0-19-023487-4.
  3. ↑ Kirk A. Hawkins, Rovira Kaltwasser Cristóbal: Introduction: The Ideational Approach. W: Ryan E. Carlin, Levente Littvay, Cristóbal Rovira Kaltwasser: The Ideational Approach to Populism: Concept, Theory, and Analysis. London, New York: Routledge, 2019, s. 2–3, seria: Routledge Studies in Extremism and Democracy. ISBN 978-1138716513.
  4. ↑ Péter Krekó, Csaba Molnár, Attila Juhász, Jacek Kucharczyk, Filip Pazderski: Więcej niż populizm. Zjawisko trybalizmu na Węgrzech i w Polsce. Instytut Political Capital, 2018.
  5. ↑ Eric Merkley. Anti-Intellectualism, Populism, and Motivated Resistance to Expert Consensus. „Public Opinion Quarterly”. 84 (1), s. 24–48, wiosna 2020. 
  6. ↑ Laclau, Ernesto. 2005. On Populist Reason. London: Verso
  7. ↑ Jan-Werner Müller: What is populism?. Philadelphia, Pennsylvania: University of Pennsylvania Press, 2016. ISBN 978-0-8122-4898-2.
  8. ↑ Pokonanie PiS-u? Prezydentura to za mało [online], Kultura Liberalna, 5 listopada 2019 [dostęp 2019-11-06].
  9. ↑ a b Ewa Bujwid-Kurek. Populizm w państwach Bałkanów Zachodnich. „Krakowskie Studia Międzynarodowe”. 4, s. 255-266, VIII. 2011. 
  10. ↑ Populizm. Słownik języka polskiego PWN. [dostęp 4 maja 2019].
  11. ↑ a b Jadwiga Burta. Prawda i kłamstwo w wypowiedziach populistycznych. „Słowo. Studia językoznawcze”. 3, s. 56-62, 2012. ISSN 2082-6931. 
  12. ↑ Koen Abts, Stefan Rummens. Populism versus Democracy. „Political Studies”. 55 (2), s. 405–424, 2007. DOI: 10.1111/j.1467-9248.2007.00657.x. ISSN 0032-3217. (ang.). 
  13. ↑ a b c Benjamin Krämer. Media Populism: A Conceptual Clarification and Some Theses on its Effects. „Communication Theory”. 24 (1), s. 42–60, 2014. DOI: 10.1111/comt.12029. ISSN 10503293. (ang.). 
  14. ↑ Moroska ↓, s. 132.
  15. ↑ a b c Moroska ↓, s. 134.
  16. ↑ Czy Biedroń jest populistą? [online], Kultura Liberalna, 12 lutego 2019 [dostęp 2019-02-18].
  17. ↑ Benjamin Moffitt, Simon Tormey. Rethinking Populism: Politics, Mediatisation and Political Style. „Political Studies”. 62 (2), s. 381–397, 2014. DOI: 10.1111/1467-9248.12032. ISSN 00323217. (ang.). 
  18. ↑ a b Moroska ↓, s. 133.
  19. ↑ Tomasiewicz Jarosław: Faszyzm? Populizm? Liberalizm? /w:/ "Sprawy Polityczne" nr 17-18 (2002)
  20. ↑ Moroska ↓, s. 144.
  21. ↑ Moroska ↓, s. 146.

Literatura uzupełniająca

  • Moroska Aleksandra: Prawicowy populizm a eurosceptycyzm (na przykładzie Listy Pima Fortuyna w Holandii i Ligi Polskich Rodzin w Polsce), Wrocław 2010
  • Tomasiewicz Jarosław: Niepogoda dla populistów. Kampanie prezydenckie Andrzeja Leppera i Bogusława Ziętka w 2010 r. /w:/ Wybory prezydenckie 2010. Pod red. Janusz Okrzesik, Waldemar Wojtasik. Katowice 2011. ISBN 978-83-61975-8

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Populizm&oldid=61141638”