Rugia

Rugia

{{{nazwa oryginalna}}}

{{{opis zdjęcia}}}
Kontynent	Europa
Państwo	Niemcy
Akwen	{{{akwen}}}
Archipelag	{{{archipelag}}}
Powierzchnia	{{{powierzchnia}}} km²
Długość linii brzegowej	{{{długość brzegu}}}
Najwyższy punkt	{{{najwyższy punkt}}} m n.p.m.
Populacja (czerwiec 2005) • liczba ludności • gęstość	{{{liczba ludności}}} {{{gęstość zaludnienia}}} os./km²
Położenie na mapie Meklemburgii-Pomorza Przedniego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie Niemiec Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|}
[[Plik:{{{mapa wyspy}}}|240x240px|alt=Mapa wyspy|]] {{{opis mapy wyspy}}}

{{Wyspa infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | gęstość zaludnienia = | commons = | opis mapy wyspy = | powierzchnia = | nazwa oryginalna = | długość brzegu = | akwen = | archipelag = | najwyższy punkt = | współrzędne = | liczba ludności = | opis zdjęcia = | mapa wyspy = Nieznane pola: "populacja", "sekundN", "opis_zdjęcia", "morze", "galeria_commons", "gęstość", "stopniN", "stopniE", "minutE", "mapa_wyspy", "minutN", "sekundE" oraz "wielkość".

Rugia (niem. Rügen, połabski Rana; hist. także Roja, Ruja, Rujana) – największa wyspa Niemiec położona w południowo-zachodniej części Bałtyku. Administracyjnie w całości należy do powiatu Vorpommern-Rügen

Geografia

Powierzchnia wyspy wynosi 926 km², najwyższy punkt (161 m n.p.m.) to Piekberg na półwyspie Jasmund. Rugia jest silnie rozczłonkowana z licznymi zatokami (największa i najgłębiej wcięta Jasmundzka na północy wyspy oraz Tromper Wiek), półwyspami (największe: Jasmund, Wittow na północy oraz Zudar i Mönchgut na południu), wysepkami (m.in. Hiddensee, Ummanz), a od lądu jest oddzielona wąską cieśniną Strelasund (t. Strela), nad którą przerzucono most drogowo-kolejowy (Rügendamm). Obecnie obok niego wybudowany jest nowy most autostradowy. Na Rugii znajdują się liczne miejscowości wypoczynkowe i uzdrowiskowe. Najliczniejszym miastem wyspy jest leżące na północno-wschodnim wybrzeżu, nad zatoką Prorer Wiek, Sassnitz. Kilka kilometrów na południe od miasta, w Neu Mukran, znajduje się terminal promowy zapewniający połączenie morskie z krajami skandynawskimi.

Na północ od Sassnitz, na kredowym półwyspie Jasmund zlokalizowany jest Park Narodowy Jasmund z klifowymi formacjami skalnymi m.in. Wissower Klinken, Stubbenkammer i centrum wystawowo-edukacyjnym Königsstuhl.
Liczne zatoki zachodniej części wyspy wraz z pasem wybrzeża łącznie z sąsiednią wyspą Hiddensee i leżącym na stałym lądzie (w powiecie Vorpommern-) półwyspem Darß wchodzą w skład kolejnego parku narodowego – "Vorpommersche Boddenlandschaft".
Kolejnym obszarem chronionym na Rugii jest Park Natury Rügen rozciągający się na większości obszaru wyspy z wyłączeniem niewielkiej części jej wnętrza oraz południowo-wschodniego półwyspu Mönchgut, na którym to (i na wyspie Vilm) wytyczono rezerwat biosfery Südost-Rügen.

Historia

W średniowieczu tereny zachodniosłowiańskiego plemienia Ranów, z ośrodkiem religijnym w Arkonie na północnym półwyspie Wittow oraz świeckim w Gardźcu Rugijskim (niem. Garz) na południu wyspy (ogółem znajdowało się tu ponad dwadzieścia grodów i osad wczesnosłowiańskich). W roku 1130 wyspa została opanowana przez Bolesława Krzywoustego, który posiłkował się pożyczoną od księcia duńskiego Magnusa flotą. Do bitwy morskiej połączonej z planowanym desantem nie doszło, Ranowie bez walki uznali zwierzchnictwo księcia Bolesława . Następnie tereny Rugii zostały podbite w trakcie 8 letniej krucjaty prowadzonej przez Duńczyków, która zakończyła się w 1168 zdobyciem grodów w Gardźcu i Arkonie ze słynnym słowiańskim sanktuarium Świętowita. Przywódcy Ranów złożyli Duńczykom hołd lenny, co stało się początkiem Księstwa Rugijskiego z własną dynastią zapoczątkowaną przez księcia Jaromara I, obejmującego także część terytoriów na stałym lądzie, naprzeciw wyspy. Wyspa Rugia była lennem Danii do śmierci księcia Wisława III w 1325 roku, po czym na mocy układu z Warcisławem IV przeszła na około 300 lat pod władzę książąt pomorskich z dynastii Gryfitów.

Po zawarciu traktatu westfalskiego w 1648 roku Pomorze Zachodnie zostało podzielone i Rugia razem z Pomorzem Przednim (Vorpommern) została na prawie 200 lat włączona do Szwecji tworząc Pomorze Szwedzkie. W 1815 roku Rugia została przejęta przez Królestwo Prus na mocy postanowień Kongresu wiedeńskiego, a następnie w 1871 roku weszła w skład Cesarstwa niemieckiego. Obecnie Rugia wchodzi w skład kraju związkowego Meklemburgia-Pomorze Przednie.

Ostatnia wzmianka o Słowianach Połabskich pochodzi z 1404, gdy wedle zapisu kronikarza zmarła ostatnia kobieta mówiąca językiem Ranów. Najprawdopodobniej język ten w odosobnionych wsiach przetrwał do XVI-XVII wieku. Na Rugii znajdowało się także ostatnie pogańskie sanktuarium w zachodniej Europie. Była to świątynia Świętowita spalona z rozkazu duńskiego króla Waldemara I 12 czerwca 1168 roku.

Zobacz też

• Rugiowie
• Świętowit
• Arkona
• 21074 Rügen

Linki zewnętrzne

• Oficjalna witryna regionu
• Rugia, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 954 .