Stefan Chmielecki: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Removing Link GA template (handled by wikidata) |
Nie podano opisu zmian Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z aplikacji mobilnej |
||
Linia 19: | Linia 19: | ||
'''Stefan Chmielecki''' herbu [[Bończa (herb szlachecki)|Bończa]] (ur. ok.[[1580]] – zm. [[20 lutego]] [[1630]]) – [[wojewodowie kijowscy|wojewoda kijowski]] od [[1629]], [[strażnik wielki koronny]], [[starosta]] [[Owrucz|owrucki]] i taborowski. Jego żoną była [[Teofila Chmielecka]]. |
'''Stefan Chmielecki''' herbu [[Bończa (herb szlachecki)|Bończa]] (ur. ok.[[1580]] – zm. [[20 lutego]] [[1630]]) – [[wojewodowie kijowscy|wojewoda kijowski]] od [[1629]], [[strażnik wielki koronny]], [[starosta]] [[Owrucz|owrucki]] i taborowski. Jego żoną była [[Teofila Chmielecka]]. |
||
Wziął udział w [[wojna polsko-rosyjska 1609-1618|wojnie polsko-rosyjskiej 1609-1618]]. W [[1612]] przystąpił do zawiązanej w [[Moskwa|Moskwie]] [[konfederacja Cieklińskiego|konfederacji Cieklińskiego]], powołanej w celu wymuszenia zapłaty zaległych żołdów. |
Wziął udział w [[wojna polsko-rosyjska 1609-1618|wojnie polsko-rosyjskiej 1609-1618]]. W [[1612]] przystąpił do zawiązanej w okupowanej przez polskie wojska [[Moskwa|Moskwie]] [[konfederacja Cieklińskiego|konfederacji Cieklińskiego]], powołanej w celu wymuszenia zapłaty zaległych żołdów. |
||
Po zakończeniu wojny przeszedł na służbę u [[Ostrogscy|Ostrogskich]]. W 1616 wspierał pretendenta do tronu [[Siedmiogród|siedmiogrodzkiego]] przeciwko [[Gábor Bethlen|Gáborowi Bethlenowi]]. |
Po zakończeniu wojny przeszedł na służbę u [[Ostrogscy|Ostrogskich]]. W 1616 wspierał pretendenta do tronu [[Siedmiogród|siedmiogrodzkiego]] przeciwko [[Gábor Bethlen|Gáborowi Bethlenowi]]. |
Wersja z 01:46, 8 lut 2015
Data urodzenia |
ok.1580 |
---|---|
Data śmierci |
Stefan Chmielecki herbu Bończa (ur. ok.1580 – zm. 20 lutego 1630) – wojewoda kijowski od 1629, strażnik wielki koronny, starosta owrucki i taborowski. Jego żoną była Teofila Chmielecka.
Wziął udział w wojnie polsko-rosyjskiej 1609-1618. W 1612 przystąpił do zawiązanej w okupowanej przez polskie wojska Moskwie konfederacji Cieklińskiego, powołanej w celu wymuszenia zapłaty zaległych żołdów.
Po zakończeniu wojny przeszedł na służbę u Ostrogskich. W 1616 wspierał pretendenta do tronu siedmiogrodzkiego przeciwko Gáborowi Bethlenowi. W 1621 wstąpił na służbę Tomasza Zamoyskiego, zostając dowódcą jego oddziałów, strzegących pogranicza z Turcją. W czasie bitwy pod Martynowem z Tatarami w 1624, dowodził lekką jazdą na prawym skrzydle polskim. Jego udany manewr, odcinający wojskom tatarskim drogę odwrotu niemało przyczynił się do polskiego zwycięstwa.
W dowód uznania król Polski Zygmunt III Waza mianował go chorążym bracławskim, a hetman polny koronny Stanisław Koniecpolski uczynił go regimentarzem wojsk ukraińskich.
9 października 1626 na czele nielicznych chorągwi kwarcianych i 6 000 kozaków zaporoskich hetmana Michała Doroszenki, zniósł kosz tatarski w bitwie pod Białą Cerkwią. Do niewoli dostało się wówczas 1 200 Tatarów w tym ok. 40 murzów.
Nauczył się Chmielecki wszystkich sposobów tatarskich, po tatarsku walczył z niemi, nie dawał im do Polski wkraczać, w stepach ich gonił. Latał jak wicher, po tatarsku się nosił, rzéki wpław przepływał, był postrachem Tatarów. W Białéjcerkwi z ogromną ich siłą się mierzył wytrzymał ich napaść, potem stanowczo rozgromił i zniósł. 40.000 tatarów wówczas na placu legło; wielu było rannych. Po zwycięstwie kilka dni uciekających Chmielecki gonił. Odbył dały jasyr; siebie i Białącerkiew wsławił. To zwycięstwo było pamiętném w całej Rusi Polskiéj. Spokojnie mieszkać mogli w domach Polacy, byli zasłonieni szablą Chmieleckiego. Ile serc rozradowało się oswobodzeniem braci, których do 10.000 ojczyźnie i rodzinom powrócił. Drabinnémi wozami zwożono malutkie dziatki i odwożono je do Lwowa. Niektóre poznali rodzice, inne niepoznane, przyjęte zostały przez obce rodziny. Uroczystość była rzewna, do łez przejmujące, gdy ujrzano dziatki zebrane we Lwowie.
9 października 1629, posiłkowany przez kozaków hetmana Hryćka Czarnego rozbił czambuł tatarski Kantymira Murzy nad Gniłą Lipą, biorąc 2 000 jeńców.
Był jednym z najzdolniejszych dowódców wojskowych Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Wielbiony przez współczesnych, był bohaterem wielu pieśni sławiących jego czyny militarne. Jako jeden z nielicznych dowódców w ówczesnej Europie potrafił skutecznie niszczyć zagony tatarskie. Fabian Birkowski poświęcił mu dzieło Stefan Chmielecki albo nagrobek[2]. Szymon Starowolski w swym dziele Sarmatiae Bellatores tak o nim pisał: Szablon:CytatD
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Tatarzy_w_ucieczce.jpg/245px-Tatarzy_w_ucieczce.jpg)
- ↑ Eustachy Iwanowski, Rozmowy o polskiéj koronie, Kraków 1873, na str. 645
- ↑ Fabian Birkowski Stefan Chmielecki albo nagrobek. Warszawa, 1632
Literatura dodatkowa
- Wanda Dobrowolska: Chmielecki Stefan. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 3: Brożek Jan – Chwalczewski Franciszek. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1937, s. 318–320. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 8304032910