Wojny śląskie: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Nie podano opisu zmian |
→Zakończenie: drobne merytoryczne |
||
Linia 113: | Linia 113: | ||
Ostateczny wynik był jednak lepszy niż oczekiwał Fryderyk, który nie zamierzał zagarnąć całego Śląska, a jedynie jego [[Dolny Śląsk|Śląsk Dolny]], gdyż [[Górny Śląsk]] uważał za region mało wartościowy i nierozwinięty gospodarczo. Tymczasem z wyjątkiem [[Śląsk Cieszyński|Śląska Cieszyńskiego]] i [[Śląsk Opawski|Śląska Opawskiego]], uzyskał on praktycznie cały Śląsk oraz [[Ziemia kłodzka|ziemię kłodzką]]. Na Górnym Śląsku rozwinęło się później [[górnictwo]], a w XIX wieku inne gałęzie przemysłu. Część prowincji, która pozostała w granicach państwa Habsburgów, jako tzw. [[Śląsk Austriacki]], rozwijała się odtąd odrębnie, co przejawiało się choćby w kulturze czy architekturze. |
Ostateczny wynik był jednak lepszy niż oczekiwał Fryderyk, który nie zamierzał zagarnąć całego Śląska, a jedynie jego [[Dolny Śląsk|Śląsk Dolny]], gdyż [[Górny Śląsk]] uważał za region mało wartościowy i nierozwinięty gospodarczo. Tymczasem z wyjątkiem [[Śląsk Cieszyński|Śląska Cieszyńskiego]] i [[Śląsk Opawski|Śląska Opawskiego]], uzyskał on praktycznie cały Śląsk oraz [[Ziemia kłodzka|ziemię kłodzką]]. Na Górnym Śląsku rozwinęło się później [[górnictwo]], a w XIX wieku inne gałęzie przemysłu. Część prowincji, która pozostała w granicach państwa Habsburgów, jako tzw. [[Śląsk Austriacki]], rozwijała się odtąd odrębnie, co przejawiało się choćby w kulturze czy architekturze. |
||
W trakcie wojen śląskich ogromne straty poniosła ludność Śląska, wśród której straty szacuje się na około 20% ogółu mieszkańców<ref>Jan Kwak, ''Miasta księstwa opolsko-raciborskiego w XVI-XVIII wieku'', Instytut Śląski, Opole 1977, s. 15</ref>. |
|||
[[Kategoria:Wojny śląskie| ]] |
[[Kategoria:Wojny śląskie| ]] |
Wersja z 16:07, 24 sty 2017
Ten artykuł od 2017-01 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Czas |
{{{czas}}} | ||
---|---|---|---|
Przyczyna |
chęć panowania nad Śląskiem | ||
Wynik |
gospodarcze i polityczne wzmocnienie Prus | ||
Strony konfliktu | |||
| |||
Dowódcy | |||
| |||
Położenie na mapie świata Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|} |
Wojny śląskie – trzy wojny między Austrią Habsburgów (i jej zmieniającymi się sojusznikami) a Prusami Hohenzollernów o panowanie nad Śląskiem, w wyniku których większość Śląska (a także ziemia kłodzka) znalazły się w granicach tych ostatnich, a wraz z nimi od 1871 roku w zjednoczonym przez Hohenzollernów Cesarstwie Niemieckim.
Przyczyny
Fryderyk II Wielki zdecydował się zaatakować Śląsk, wykorzystując m.in. wzrastającą wrogość pomiędzy prześladującymi protestantów Habsburgami a w większości luterańską ludnością bogatej prowincji. Już wcześniej uciskana ludność cesarskiej części Śląska (w księstwach brzesko–legnickim i oleśnickim obowiązywała swoboda wyznania i kultu) zwracała się o protekcję do przechodzących przez jego terytorium wojsk szwedzkich (1706), które uważano za gwarantów warunków podpisanego po wojnie trzydziestoletniej pokoju westfalskiego.
Fryderyk swe działania wspierał dodatkowo roszczeniami dynastycznymi, wynikającymi z podpisanego w 1537 roku układu o przeżycie pomiędzy Joachimem II Hektorem i Fryderykiem II z dynastii Piastów – księciem legnicko–brzeskim (układ nie został zrealizowany ani w 1548 roku po śmierci Fryderyka II, ani w 1675 roku po wygaśnięciu dynastii Piastów; księstwo przejęli Habsburgowie).
Jednocześnie jednak Prusy związane były – potwierdzoną przez ojca Fryderyka II Wielkiego w 1713 roku – sankcją pragmatyczną, zobowiązującą je do zachowania jedności wszystkich ziem Habsburgów oraz wspierania jako następczyni i dziedziczki korony Marii Teresy, córki zmarłego cesarza Karola VI.
I wojna śląska 1740-1742
Korzystając z zamieszania wywołanego sporami o sukcesję austriacką, Fryderyk II zawarł sojusz z Saksonią i 16 grudnia wkroczył na Śląsk, który udało mu się zająć wraz z Kłodzkiem w ciągu zaledwie dwóch miesięcy.
Walcząca na dwa fronty i stojąca w obliczu utraty Wiednia (vide: wojna o sukcesję austriacką), Maria Teresa zmuszona była w 1742 roku zawrzeć przedwcześnie taktyczny pokoju we Wrocławiu, który przekazywał Prusom niemal całe terytorium Śląska oraz ziemię kłodzką. Przy Austrii pozostał jedynie Śląsk Cieszyński, Karniowski i Opawski. Jednak Maria Teresa nigdy nie pogodziła się ze stratą bogatej prowincji, co miało doprowadzić do II wojny.
Kalendarium
- 1740
- 1741
- 3 stycznia – uroczysty wjazd Fryderyka do Wrocławia
- 10 stycznia – potyczka pod Otmuchowem
- 9 marca – zdobycie Głogowa przez wojska pruskie
- 10 kwietnia – bitwa pod Małujowicami (niem. Mollwitz) koło Brzegu, mimo ucieczki Fryderyka Prusacy zwyciężyli
- 10 sierpnia – wkroczenie wojsk pruskich do Wrocławia
- 1742
- maj – walki na terenie Czech, klęski wojsk cesarskich
- 11 czerwca – podpisanie pokoju we Wrocławiu
II wojna śląska 1744-1745
Wobec odparcia ataku Bawarczyków i Francuzów na Wiedeń, Fryderyk II – nie chcąc pozwolić na zbytnie umocnienie się Habsburgów – zaatakował ponownie. Austria liczyła na odwrócenie karty niepowodzenia i odzyskanie utraconych ziem. Jej sojusznikami było Imperium Rosyjskie oraz lawirująca między nią a Prusami Saksonia Fryderyka II Augusta (w Polsce panującego jako August III Sas).
Wojska cesarskie zostały jednak pobite w bitwie pod Dobromierzem (niem. Hohenfriedburg) i bitwie pod Kotliskami (niem. Kesselsdorf), zaś cesarzowa zmuszona była zawrzeć pokój drezdeński w 1745 roku, który jedynie potwierdzał ciężkie warunki pokoju wrocławskiego, lecz zobowiązywał też Fryderyka II do uznania małżonka Marii Teresy – Franciszka I Lotaryńskiego za cesarza.
Kalendarium
- 1744
- wkroczenie Fryderyka do Czech
- 16 września – zajęcie Pragi
- 1745
- 4 czerwca – bitwa pod Dobromierzem
- 30 września – bitwa pod Soor
- 15 grudnia – bitwa pod Kotliskami
- 25 grudnia – podpisanie pokoju w Dreźnie
III wojna śląska 1756-1763
Wybuchła w momencie wtargnięcia przez Prusy do Saksonii. W istocie był to europejski epizod wielkiej wojny siedmioletniej. Walki toczyły się o Saksonię, Śląsk oraz posiadłości kolonialne pomiędzy wielkimi koalicjami:
- Austrii (walczącej o Śląsk) wraz z Imperium Rosyjskim, Królestwem Francji, Hiszpanią, Saksonią i państwami Rzeszy niemieckiej;
- Prus w aliansie z Wielką Brytanią, Hanowerem i kilkoma innymi państwami Rzeszy.
Zakończyła się pokojem w Hubertusburgu w 1763 roku.
Kalendarium
- 1756
- wyprzedzające uderzenie Fryderyka na Saksonię
- oblężenie i kapitulacja Pirny
- wkroczenie do Czech
- bitwa pod Lobositz
- 1757
- czerwiec – bitwa pod Kolinem, zwycięstwo wojsk cesarskich
- 7 września – bitwa pod Moys, zwycięstwo Austriaków
- 5 listopada – bitwa pod Rossbach
- 22 listopada – bitwa pod Wrocławiem
- 24 listopada – zdobycie miasta przez Austriaków
- 5 grudnia – bitwa pod Lutynią (niem. Leuthen): zwycięstwo Fryderyka nad dwukrotnie silniejszym przeciwnikiem (33 tys. przeciw 82 tys.), 10 tys. zabitych, 13 tys. jeńców
- 21 grudnia – poddanie się austriackiego garnizonu we Wrocławiu: 17 tys. jeńców, w tym 17 generałów
- 1759
- 12 sierpnia – bitwa pod Kunowicami (niem. Kunersdorf), zwycięstwo Austrii, Prusacy stracili 19 tys. ludzi i 172 armaty
- 1760
- zdobycie przez Austriaków szturmem twierdzy w Kłodzku
- 23 czerwca – bitwa pod Landeshut
- lato – oblężenie Wrocławia przez gen. von Laudona
- 15 sierpnia – bitwa pod Pątnowem Legnickim (niem. Panten); zwycięstwo Prusaków nad trzykrotnie większymi siłami austriackimi
- październik – zajęcie Berlina przez koalicję antypruską
- 1762
- styczeń – śmierć carycy Elżbiety Romanowej; władzę przejmuje wielbiciel Fryderyka Piotr III, nakazując swoim wojskom przejście na stronę Prus
- lipiec – obalenie i zamordowanie Piotra III; tron obejmuje jego żona Katarzyna II, która wycofuje się z wojny
- 21 lipca – bitwa pod Burkatowem; Fryderyk pokonuje znacznie silniejszą armię austriacką
- 1763
- rozpad koalicji antypruskiej
- 15 lutego – pokój w Hubertusburgu: potwierdzenie status quo ante, a zarazem utrwalenie podziału Śląska, jaki nastąpił w wyniku I wojny śląskiej z lat 1740–1742
Zakończenie
Prusy wyszły z tych wojen ogromnie wyczerpane. Gdyby nie rozpad koalicji antypruskiej w obliczu śmierci carycy, wszystkie dotychczasowe zdobycze Fryderyka II Wielkiego zostałyby pogrzebane. Jego przeciwnicy posiadali nad nim miażdżącą przewagę wojskową, zaś jego wycieńczona armia była w rozsypce.
Ostateczny wynik był jednak lepszy niż oczekiwał Fryderyk, który nie zamierzał zagarnąć całego Śląska, a jedynie jego Śląsk Dolny, gdyż Górny Śląsk uważał za region mało wartościowy i nierozwinięty gospodarczo. Tymczasem z wyjątkiem Śląska Cieszyńskiego i Śląska Opawskiego, uzyskał on praktycznie cały Śląsk oraz ziemię kłodzką. Na Górnym Śląsku rozwinęło się później górnictwo, a w XIX wieku inne gałęzie przemysłu. Część prowincji, która pozostała w granicach państwa Habsburgów, jako tzw. Śląsk Austriacki, rozwijała się odtąd odrębnie, co przejawiało się choćby w kulturze czy architekturze.
W trakcie wojen śląskich ogromne straty poniosła ludność Śląska, wśród której straty szacuje się na około 20% ogółu mieszkańców[1].
- ↑ Jan Kwak, Miasta księstwa opolsko-raciborskiego w XVI-XVIII wieku, Instytut Śląski, Opole 1977, s. 15