Rada Pomocy Żydom: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Wycofano ostatnią zmianę treści (wprowadzoną przez 37.47.164.84) i przywrócono wersję 53689323 autorstwa PawełMM
dane w formie tabeli, dodane dane o pomocy finansowej, lekarskiej, uściślenia dotyczące pomocy legalizacyjnej, więcej info o Kossak-Szczuckiej, drobne językowe
Linia 8: Linia 8:
[[Plik:Żegota ulotka Polacy.JPG|thumb|Ulotka wydana w [[Warszawa|Warszawie]] w maju 1943 roku z apelem [[Władysław Sikorski|Władysława Sikorskiego]] o pomoc Żydom oraz potępieniem Polaków pomagającym Niemcom z podpisem Polskie Organizacje Niepodległościowe]]
[[Plik:Żegota ulotka Polacy.JPG|thumb|Ulotka wydana w [[Warszawa|Warszawie]] w maju 1943 roku z apelem [[Władysław Sikorski|Władysława Sikorskiego]] o pomoc Żydom oraz potępieniem Polaków pomagającym Niemcom z podpisem Polskie Organizacje Niepodległościowe]]
{{Osobny artykuł|Protest Zofii Kossak-Szczuckiej}}
{{Osobny artykuł|Protest Zofii Kossak-Szczuckiej}}
W grudniu 1941 roku Niemcy rozpoczęli akcje masowej eksterminacji ludności żydowskiej w obozach koncentracyjnych (tzw. [[Einsatz Reinhardt|Akcja Reinhardt]]). 22 lipca natomiast rozpoczęto [[Wielka Akcja|akcje likwidacji getta warszawskiego]]. Niemcy rozpoczęli wywózkę ludności żydowskiej do obozu zagłady w [[Obóz zagłady w Treblince|Treblince]].
⚫
Począwszy od 1941 Referat Żydowski w Wydziale Informacji [[Biuro Informacji i Propagandy|Biura Informacji i Propagandy]] Komendy Głównej [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]] rozpoczął systematyczne zbieranie informacji o losach [[Historia Żydów w Polsce|polskich Żydów]]. Zajmowali się tym m.in. [[Stanisław Herbst]], [[Ludwik Widerszal]] i [[Henryk Woliński (1901–1986)|Henryk Woliński]] (kierownik Referatu), a pracami kierował szef Wydziału Informacji, [[Jerzy Makowiecki]].
⚫
Referat Żydowski w Wydziale Informacji [[Biuro Informacji i Propagandy|Biura Informacji i Propagandy]] Komendy Głównej [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]] systematyczne zbierał informacje o losach [[Historia Żydów w Polsce|polskich Żydów]] od 1941 roku. Zajmowali się tym m.in. [[Stanisław Herbst]], [[Ludwik Widerszal]] i [[Henryk Woliński (1901–1986)|Henryk Woliński]] (kierownik Referatu), a pracami kierował szef Wydziału Informacji, [[Jerzy Makowiecki]]. Pomoc udzielana Żydom w tym okresie miała charakter spontaniczny, nie była organizowana przez państwo podziemne<ref>{{Cytuj pismo | autor=Adam Puławski | tytuł=Polskie Państwo Podziemne wobec Zagłady | czasopismo=Kwartalnik Historii Żydów | wolumin=nr 2 (254) | data=czerwiec 2015}}</ref>.


Jeszcze przed założeniem osobnej organizacji zajmującej się pomocą Żydom polska pisarka [[Zofia Kossak-Szczucka]] będąca wówczas przewodniczącą [[Front Odrodzenia Polski|Frontu Odrodzenia Polski]] (kontynuacji przedwojennej [[Akcja Katolicka|Akcji Katolickiej]]), wystosowała publiczny apel przeciwko prześladowaniom Żydów pod tytułem [[Protest Zofii Kossak-Szczuckiej|„Protest!”]]<ref>[[Andrzej Kunert|Andrzej Krzysztof Kunert]]: ''Polacy – Żydzi 1939–1945. Wybór źródeł'', Rytm Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2001, {{ISBN|8373991581}}.</ref>. Wyrażał on zdecydowaną niezgodę polskich [[Katolicyzm|środowisk katolickich]] wobec [[Zagłada Żydów|holocaustu]] [[Żydzi|Żydów]] odbywającego się na terenie okupowanej Polski. Protest ten wydano konspiracyjnie w nakładzie 5000 sztuk 11 sierpnia 1942 w Warszawie to jest w dwa tygodnie po rozpoczęciu [[Wielka Akcja|Wielkiej Akcji]] likwidacyjnej w [[Getto warszawskie|getcie warszawskim]], skąd Niemcy rozpoczęli wywózkę ludności żydowskiej do obozu zagłady w [[Obóz zagłady w Treblince|Treblince]].
11 sierpnia 1942 roku, podczas trwania akcji wywózki Żydów z warszawskiego getta do obozów koncentracyjnych, polska pisarka [[Zofia Kossak-Szczucka]] będąca wówczas przewodniczącą [[Front Odrodzenia Polski|Frontu Odrodzenia Polski]] (kontynuacji przedwojennej [[Akcja Katolicka|Akcji Katolickiej]]), wystosowała publiczny apel przeciwko prześladowaniom Żydów pod tytułem [[Protest Zofii Kossak-Szczuckiej|„Protest!”]]<ref>[[Andrzej Kunert|Andrzej Krzysztof Kunert]]: ''Polacy – Żydzi 1939–1945. Wybór źródeł'', Rytm Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2001, {{ISBN|8373991581}}.</ref>. Wyrażał on zdecydowaną niezgodę polskich [[Katolicyzm|środowisk katolickich]] wobec [[Zagłada Żydów|holocaustu]] [[Żydzi|Żydów]] odbywającego się na terenie okupowanej Polski. Protest wydano konspiracyjnie w nakładzie 5000 egzemplarzy<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Prekerowa | imię = Teresa | tytuł = Konspiracyjna Rada Pomocy Żydom w Warszawie 1942-1945 | wydawca = Państwowy Instytut Wydawniczy | miejsce = Warszawa | data = 1982 | strony = 53 | isbn = 83-06-00622-4}}</ref>.


Dnia 27 września 1942 roku powołano [[Tymczasowy Komitet Pomocy Żydom]] im. Konrada Żegoty założony przez [[Zofia Kossak-Szczucka|Zofię Kossak-Szczucką]] i [[Wanda Krahelska|Wandę Krahelską-Filipowicz]]. 4 grudnia 1942 w jego miejsce powołano Radę Pomocy Żydom przy Delegaturze Rządu RP na Kraj<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Bartoszewski | imię = Władysław | tytuł = 1859 dni Warszawy | wydawca = Wydawnictwo Znak | miejsce = Kraków | data = 2008 | strony = 405 | isbn = 978-83-240-1057-8}}</ref>.
Dnia 27 września 1942 roku powołano [[Tymczasowy Komitet Pomocy Żydom]] im. Konrada Żegoty założony przez [[Zofia Kossak-Szczucka|Zofię Kossak-Szczucką]] i [[Wanda Krahelska|Wandę Krahelską-Filipowicz]]. 4 grudnia 1942 w jego miejsce powołano Radę Pomocy Żydom przy Delegaturze Rządu RP na Kraj<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Bartoszewski | imię = Władysław | tytuł = 1859 dni Warszawy | wydawca = Wydawnictwo Znak | miejsce = Kraków | data = 2008 | strony = 405 | isbn = 978-83-240-1057-8}}</ref>. Kossak-Szczucka nie weszła w końcu w skład RPŻ powołanej 4 grudnia. Uważała, że organizacja powinna być prowadzona wyłącznie przez Polaków a nie wspólnie przez Polaków i Żydów. Twierdziła także, że lepszą formą pomocy jest pomoc spontaniczna, bez rygorów organizacyjnych<ref>{{Cytuj książkę | tytuł=Sendlerowa: w ukryciu | isbn=9788380495678 zł 49,90 | autor=Anna Bikont | miejsce=Wołowiec | data=2017, strony=137-138}}</ref>.


== Skład rady ==
== Skład rady ==
Linia 19: Linia 21:
W marcu 1943 [[Witold Bieńkowski]] ps. „Wencki” powołał Referat Żydowski [[Delegatura Rządu na Kraj|Delegatury Rządu na Kraj]]. Jego zastępcą w tym referacie został Władysław Bartoszewski. Do zadań tej komórki należało m.in. przekazywanie Radzie funduszy na akcje pomocy i przesyłanie raportów dla rządu w [[Londyn]]ie.
W marcu 1943 [[Witold Bieńkowski]] ps. „Wencki” powołał Referat Żydowski [[Delegatura Rządu na Kraj|Delegatury Rządu na Kraj]]. Jego zastępcą w tym referacie został Władysław Bartoszewski. Do zadań tej komórki należało m.in. przekazywanie Radzie funduszy na akcje pomocy i przesyłanie raportów dla rządu w [[Londyn]]ie.


Komitet przyciągnął ok. 180 osób, głównie działaczy katolickich.
Komitet przyciągnął ok. 180 osób, głównie działaczy katolickich{{fakt}}.


=== Prezesi ===
=== Prezesi ===
Linia 29: Linia 31:
== Działalność ==
== Działalność ==
{{Osobny artykuł|Polska pomoc Żydom w czasie II wojny światowej}}
{{Osobny artykuł|Polska pomoc Żydom w czasie II wojny światowej}}
Okupacyjne prawo niemieckie w Polsce przewidywało karę śmierci dla osób ukrywających Żydów, dlatego znalezienie schronienia dla nich nie było łatwe. Rada prowadziła pięć rodzajów pomocy legalizacyjną (np. zdobywanie metryk chrztu), finansową, mieszkaniową, lekarską lub dziecięcą (pomoc dzieciom żydowskim).
Okupacyjne prawo niemieckie w Polsce przewidywało karę śmierci dla osób ukrywających Żydów, dlatego znalezienie schronienia dla nich nie było łatwe. Dzieci były niejednokrotnie ukrywane u przybranych rodzin, w publicznych domach sierot i innych tego typu instytucjach. Rodziny ukrywające dzieci otrzymywały środki na ich utrzymanie. W Warszawie referat dziecięcy Żegoty, kierowany od jesieni 1943 przez [[Irena Sendlerowa|Irenę Sendlerową]], udzielił pomocy ok. 2500 żydowskim dzieciom z warszawskiego getta. Około 1300 znalazło pomoc w polskich rodzinach, ok. 500 w zakładach prowadzonych przez zgromadzenia zakonne, ok. 500 w zakładach [[Rada Główna Opiekuńcza|Rady Głównej Opiekuńczej]], ok. 200 w Pogotowiu Opiekuńczym Miejskim w Domu ks. Boduena, a ok. 100 nastolatków w wieku 15-16 lat trafiło do partyzantki<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Prekerowa | imię = Teresa | tytuł = Konspiracyjna Rada Pomocy Żydom w Warszawie 1942-1945 | wydawca = Państwowy Instytut Wydawniczy | miejsce = Warszawa | data = 1982 | strony = 215–216 | isbn = 83-06-00622-4}}</ref>.


Dzieci były niejednokrotnie ukrywane u przybranych rodzin, w publicznych domach sierot i innych tego typu instytucjach. Rodziny ukrywające dzieci otrzymywały środki na ich utrzymanie. W Warszawie referat dziecięcy Żegoty, kierowany od jesieni 1943 przez [[Irena Sendlerowa|Irenę Sendlerową]], udzielił pomocy ok. 2500 żydowskim dzieciom.
Żegota we współpracy ze wspólnotami zakonnymi, między innymi [[marianie|marianami]] i [[Zgromadzenie Sióstr Urszulanek Serca Jezusa Konającego|urszulankami]], zaopatrywała [[Żydzi|Żydów]] w katolickie [[metryka chrztu|metryki chrztu]], które pomagały im ocaleć. Wydano Żydom około 60 tysięcy fałszywych [[dokument]]ów.


{| class="wikitable" style="text-align:right"
⚫
W czasie wojny Żegota była jedyną podziemną organizacją, która była prowadzona zarówno przez Żydów, jak i nie-Żydów, z wielu środowisk politycznych. Jako jedyna zdołała też, pomimo aresztowania niektórych jej członków, utrzymać działalność przez długi czas i pomagać Żydom na wiele innych sposobów.
|+ Pomoc dzieciom i nastolatkom (szacunkowe dane Ireny Sendlerowej)<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Prekerowa | imię = Teresa | tytuł = Konspiracyjna Rada Pomocy Żydom w Warszawie 1942-1945 | wydawca = Państwowy Instytut Wydawniczy | miejsce = Warszawa | data = 1982 | strony = 215–216 | isbn = 83-06-00622-4}}</ref>
! ilość osób objętych pomocą
! gdzie ukrywane
|-
| 1300
| polskie rodziny
|-
| 500
| zakłady prowadzone przez zgromadzenia zakonne
|-
| 500
| zakłady [[Rada Główna Opiekuńcza|Rady Głównej Opiekuńczej]]
|-
| 200
| Miejskie Pogotowie Opiekuńcze w Domu ks. Boduen
|-
| 100
| partyzantka (nastolatki 15-16 lat)
|}

Żegota we współpracy ze wspólnotami zakonnymi, między innymi [[marianie|marianami]] i [[Zgromadzenie Sióstr Urszulanek Serca Jezusa Konającego|urszulankami]], zaopatrywała [[Żydzi|Żydów]] w katolickie [[metryka chrztu|metryki chrztu]], które pomagały im ocaleć. W zależności od potrzeb wykonywano także fałszywe [[Kenkarta|kennkarty]], świadectwa ślubu, zaświadczenia pracy itd. W sumie wydano Żydom około 50 tysięcy fałszywych [[dokument]]ów. Dokumenty wydawano za darmo, a ich ceny na czarnym rynku były bardzo wysokie. Była to bardzo istotna forma pomocy<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Prekerowa | imię = Teresa | tytuł = Konspiracyjna Rada Pomocy Żydom w Warszawie 1942-1945 | wydawca = Państwowy Instytut Wydawniczy | miejsce = Warszawa | data = 1982 | strony = 157 | isbn = 83-06-00622-4}}</ref>.

Rada udzielała także pomocy finansowej, dane dotyczące pomocy finansowej przedstawiają się następująco.

{| class="wikitable" style="text-align:right"
|+ Liczba osób objętych pomocą finansową<ref name='Prekerowa Dane'>{{Cytuj książkę | nazwisko = Prekerowa | imię = Teresa | tytuł = Konspiracyjna Rada Pomocy Żydom w Warszawie 1942-1945 | wydawca = Państwowy Instytut Wydawniczy | miejsce = Warszawa | data = 1982 | strony = 111 | isbn = 83-06-00622-4}}</ref>
! okres
! ilość osób objętych pomocą
! miejsce
|-
| styczeń-luty 1943
| 200-300
| Warszawa
|-
| czerwiec 1943
| 1000
| Warszawa
|-
| październik 1943
| 1000-1500
| Warszawa i okolice
|-
| styczeń-czerwiec 1944
| 3000-4000
| Warszawa i okolice
|}

Ważnym aspektem działalności Żegoty była pomoc lekarska. Na ogół polegała ona na interwencji lekarza w miejscu, gdzie ukrywała się dana osoba. Ukrywający się Żydzi unikali opuszczania mieszkań z obawy przed rozpoznaniem przez [[Szmalcownik|szmalcowników]] lub Niemców. Z tego względu nawet skomplikowane operacje chirurgiczne musiały być przeprowadzane w konspiracyjnych, domowych warunkach. W celu organizacji pomocy przedstawiciele Żegoty nawiązali kontakt z przedstawicielami [[Komitet Porozumiewawczy Lekarzy Demokratów i Socjalistów|Komitetu Porozumiewawczego Lekarzy Demokratów i Socjalistów]], organizacji zrzeszającej lekarzy pomagających rannych członkom AK, [[Gwardia Ludowa|GL]] i Żydom. Kierownictwo referatu lekarskiego Żegoty objął [[Ludwig Rostkowski]]<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Prekerowa | imię = Teresa | tytuł = Konspiracyjna Rada Pomocy Żydom w Warszawie 1942-1945 | wydawca = Państwowy Instytut Wydawniczy | miejsce = Warszawa | data = 1982 | strony = 221 | isbn = 83-06-00622-4}}</ref><ref name='słownik'>{{Cytuj stronę | url=http://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/ludwik-rostkowski | tytuł=Ludwig Rostkowski | praca=Polski Słownik Biograficzny | dostęp=28.08.2018}}</ref>.

Według szacunków działaczy Rady do wybuchu [[Powstanie Warszawskie|powstania warszawskiego]] w sierpniu 1944 roku na terenie [[Generalna Gubernia|Generalnej Gubernii]] akcją RPŻ (przynajmniej jedną formą pomocy: legalizacyjną, finansową, mieszkaniową, lekarską lub dziecięcą) objętych było 40-50 tys. osób<ref name='Prekerowa Dane'/>.

Działalność Żegoty w 90% była finansowana ze środków otrzymanych od skarbu państwa [[Delegatura Rządu na Kraj|delegatury rządu]], 10% środków pochodziło od organizacji żydowskich ([[Bund]] i [[Żydowski Komitet Narodowy]]). Środki skarbu państwa częściowo pochodziły od dotacji pozyskiwanych od żydowskich organizacji międzynarodowych. Zdarzały się też sytuacje, że żydowskie organizacje międzynarodowe dotowały Żegotę bezpośrednio, z pominięciem skarbu państwa. Wszystkie pieniądze dostarczane przez rząd emigracyjny lub organizacje zagraniczne były dostarczane drogą zrzutów powietrznych, które były odbierane przez oddziały [[Armia Krajowa|AK]]. Było to niebezpieczne. Część pieniędzy była przechwytywana przez Niemców<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Prekerowa | imię = Teresa | tytuł = Konspiracyjna Rada Pomocy Żydom w Warszawie 1942-1945 | wydawca = Państwowy Instytut Wydawniczy | miejsce = Warszawa | data = 1982 | strony = 117 | isbn = 83-06-00622-4}}</ref>

⚫
W czasie wojny Żegota była jedyną podziemną organizacją, która była prowadzona zarówno przez Żydów, jak i nie-Żydów, z wielu środowisk politycznych{{fakt}}.


== Upamiętnienie ==
== Upamiętnienie ==

Wersja z 22:09, 28 sie 2018

Działacze RPŻ podczas obchodów trzeciej rocznicy powstania w getcie warszawskim, kwiecień 1946. Obecni: (od prawej) Piotr Gajewski, Marek Ferdynand Arczyński, Władysław Bartoszewski, Adolf Berman, Tadeusz Rek

Rada Pomocy Żydom przy Delegaturze Rządu RP na Kraj – polska humanitarna organizacja podziemna działająca w latach 1942–1945, jako organ polskiego rządu na uchodźstwie, której zadaniem było organizowanie pomocy dla Żydów w gettach oraz poza nimi. Rada działała pod konspiracyjnym kryptonimem „Żegota”.

Nazwa

Nazwa Żegota wymyślona przez Zofię Kossak-Szczucką, pochodzi od imienia Konrada Żegoty, jednego z konspiratorów w III części Dziadów.

Geneza

Ulotka wydana w Warszawie w maju 1943 roku z apelem Władysława Sikorskiego o pomoc Żydom oraz potępieniem Polaków pomagającym Niemcom z podpisem Polskie Organizacje Niepodległościowe
 Osobny artykuł: Protest Zofii Kossak-Szczuckiej.

W grudniu 1941 roku Niemcy rozpoczęli akcje masowej eksterminacji ludności żydowskiej w obozach koncentracyjnych (tzw. Akcja Reinhardt). 22 lipca natomiast rozpoczęto akcje likwidacji getta warszawskiego. Niemcy rozpoczęli wywózkę ludności żydowskiej do obozu zagłady w Treblince.

Referat Żydowski w Wydziale Informacji Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej Armii Krajowej systematyczne zbierał informacje o losach polskich Żydów od 1941 roku. Zajmowali się tym m.in. Stanisław Herbst, Ludwik Widerszal i Henryk Woliński (kierownik Referatu), a pracami kierował szef Wydziału Informacji, Jerzy Makowiecki. Pomoc udzielana Żydom w tym okresie miała charakter spontaniczny, nie była organizowana przez państwo podziemne[1].

11 sierpnia 1942 roku, podczas trwania akcji wywózki Żydów z warszawskiego getta do obozów koncentracyjnych, polska pisarka Zofia Kossak-Szczucka będąca wówczas przewodniczącą Frontu Odrodzenia Polski (kontynuacji przedwojennej Akcji Katolickiej), wystosowała publiczny apel przeciwko prześladowaniom Żydów pod tytułem „Protest!”[2]. Wyrażał on zdecydowaną niezgodę polskich środowisk katolickich wobec holocaustu Żydów odbywającego się na terenie okupowanej Polski. Protest wydano konspiracyjnie w nakładzie 5000 egzemplarzy[3].

Dnia 27 września 1942 roku powołano Tymczasowy Komitet Pomocy Żydom im. Konrada Żegoty założony przez Zofię Kossak-Szczucką i Wandę Krahelską-Filipowicz. 4 grudnia 1942 w jego miejsce powołano Radę Pomocy Żydom przy Delegaturze Rządu RP na Kraj[4]. Kossak-Szczucka nie weszła w końcu w skład RPŻ powołanej 4 grudnia. Uważała, że organizacja powinna być prowadzona wyłącznie przez Polaków a nie wspólnie przez Polaków i Żydów. Twierdziła także, że lepszą formą pomocy jest pomoc spontaniczna, bez rygorów organizacyjnych[5].

Skład rady

Pierwszym jej przewodniczącym został polityk Polskiej Partii Socjalistycznej Julian Grobelny, jego zastępcami Tadeusz Rek, reprezentujący Stronnictwo Ludowe i Leon Feiner z ramienia Bundu. Członkami prezydium Rady został Marek Ferdynand Arczyński reprezentant Stronnictwa Demokratycznego, Władysław Bartoszewski z Frontu Odrodzenia Polski, Adolf Berman z ramienia Żydowskiego Komitetu Narodowego (sekretarz), z ramienia Stronnictwa Demokratycznego – Emilia Hiżowa, kierownik referatu żydowskiego przy Delegaturze Rządu – Witold Bieńkowski, z ramienia FOP Ignacy Barski oraz Piotr Gajewski z RPPS.

W marcu 1943 Witold Bieńkowski ps. „Wencki” powołał Referat Żydowski Delegatury Rządu na Kraj. Jego zastępcą w tym referacie został Władysław Bartoszewski. Do zadań tej komórki należało m.in. przekazywanie Radzie funduszy na akcje pomocy i przesyłanie raportów dla rządu w Londynie.

Komitet przyciągnął ok. 180 osób, głównie działaczy katolickich[potrzebny przypis].

Prezesi

Tablica pamiątkowa przy ul. Żurawiej 24 w Warszawie

Działalność

 Osobny artykuł: Polska pomoc Żydom w czasie II wojny światowej.

Okupacyjne prawo niemieckie w Polsce przewidywało karę śmierci dla osób ukrywających Żydów, dlatego znalezienie schronienia dla nich nie było łatwe. Rada prowadziła pięć rodzajów pomocy legalizacyjną (np. zdobywanie metryk chrztu), finansową, mieszkaniową, lekarską lub dziecięcą (pomoc dzieciom żydowskim).

Dzieci były niejednokrotnie ukrywane u przybranych rodzin, w publicznych domach sierot i innych tego typu instytucjach. Rodziny ukrywające dzieci otrzymywały środki na ich utrzymanie. W Warszawie referat dziecięcy Żegoty, kierowany od jesieni 1943 przez Irenę Sendlerową, udzielił pomocy ok. 2500 żydowskim dzieciom.

Pomoc dzieciom i nastolatkom (szacunkowe dane Ireny Sendlerowej)[6]
ilość osób objętych pomocą gdzie ukrywane
1300 polskie rodziny
500 zakłady prowadzone przez zgromadzenia zakonne
500 zakłady Rady Głównej Opiekuńczej
200 Miejskie Pogotowie Opiekuńcze w Domu ks. Boduen
100 partyzantka (nastolatki 15-16 lat)

Żegota we współpracy ze wspólnotami zakonnymi, między innymi marianami i urszulankami, zaopatrywała Żydów w katolickie metryki chrztu, które pomagały im ocaleć. W zależności od potrzeb wykonywano także fałszywe kennkarty, świadectwa ślubu, zaświadczenia pracy itd. W sumie wydano Żydom około 50 tysięcy fałszywych dokumentów. Dokumenty wydawano za darmo, a ich ceny na czarnym rynku były bardzo wysokie. Była to bardzo istotna forma pomocy[7].

Rada udzielała także pomocy finansowej, dane dotyczące pomocy finansowej przedstawiają się następująco.

Liczba osób objętych pomocą finansową[8]
okres ilość osób objętych pomocą miejsce
styczeń-luty 1943 200-300 Warszawa
czerwiec 1943 1000 Warszawa
październik 1943 1000-1500 Warszawa i okolice
styczeń-czerwiec 1944 3000-4000 Warszawa i okolice

Ważnym aspektem działalności Żegoty była pomoc lekarska. Na ogół polegała ona na interwencji lekarza w miejscu, gdzie ukrywała się dana osoba. Ukrywający się Żydzi unikali opuszczania mieszkań z obawy przed rozpoznaniem przez szmalcowników lub Niemców. Z tego względu nawet skomplikowane operacje chirurgiczne musiały być przeprowadzane w konspiracyjnych, domowych warunkach. W celu organizacji pomocy przedstawiciele Żegoty nawiązali kontakt z przedstawicielami Komitetu Porozumiewawczego Lekarzy Demokratów i Socjalistów, organizacji zrzeszającej lekarzy pomagających rannych członkom AK, GL i Żydom. Kierownictwo referatu lekarskiego Żegoty objął Ludwig Rostkowski[9][10].

Według szacunków działaczy Rady do wybuchu powstania warszawskiego w sierpniu 1944 roku na terenie Generalnej Gubernii akcją RPŻ (przynajmniej jedną formą pomocy: legalizacyjną, finansową, mieszkaniową, lekarską lub dziecięcą) objętych było 40-50 tys. osób[8].

Działalność Żegoty w 90% była finansowana ze środków otrzymanych od skarbu państwa delegatury rządu, 10% środków pochodziło od organizacji żydowskich (Bund i Żydowski Komitet Narodowy). Środki skarbu państwa częściowo pochodziły od dotacji pozyskiwanych od żydowskich organizacji międzynarodowych. Zdarzały się też sytuacje, że żydowskie organizacje międzynarodowe dotowały Żegotę bezpośrednio, z pominięciem skarbu państwa. Wszystkie pieniądze dostarczane przez rząd emigracyjny lub organizacje zagraniczne były dostarczane drogą zrzutów powietrznych, które były odbierane przez oddziały AK. Było to niebezpieczne. Część pieniędzy była przechwytywana przez Niemców[11]

W czasie wojny Żegota była jedyną podziemną organizacją, która była prowadzona zarówno przez Żydów, jak i nie-Żydów, z wielu środowisk politycznych[potrzebny przypis].

Upamiętnienie

Tabliczka poświęcona Żegocie znajdująca się w Alei Sprawiedliwych w Jad Waszem w Jerozolima

Przypisy

  1. ↑ Adam Puławski. Polskie Państwo Podziemne wobec Zagłady. „Kwartalnik Historii Żydów”. nr 2 (254), czerwiec 2015. 
  2. ↑ Andrzej Krzysztof Kunert: Polacy – Żydzi 1939–1945. Wybór źródeł, Rytm Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2001, ISBN 83-7399-158-1.
  3. ↑ Teresa Prekerowa: Konspiracyjna Rada Pomocy Żydom w Warszawie 1942-1945. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1982, s. 53. ISBN 83-06-00622-4.
  4. ↑ Władysław Bartoszewski: 1859 dni Warszawy. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2008, s. 405. ISBN 978-83-240-1057-8.
  5. ↑ Anna Bikont: Sendlerowa: w ukryciu. Wołowiec: 2017, strony=137-138. ISBN 9788380495678 zł 49,90.
  6. ↑ Teresa Prekerowa: Konspiracyjna Rada Pomocy Żydom w Warszawie 1942-1945. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1982, s. 215–216. ISBN 83-06-00622-4.
  7. ↑ Teresa Prekerowa: Konspiracyjna Rada Pomocy Żydom w Warszawie 1942-1945. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1982, s. 157. ISBN 83-06-00622-4.
  8. ↑ a b Teresa Prekerowa: Konspiracyjna Rada Pomocy Żydom w Warszawie 1942-1945. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1982, s. 111. ISBN 83-06-00622-4.
  9. ↑ Teresa Prekerowa: Konspiracyjna Rada Pomocy Żydom w Warszawie 1942-1945. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1982, s. 221. ISBN 83-06-00622-4.
  10. ↑ Ludwig Rostkowski. [w:] Polski Słownik Biograficzny [on-line].
  11. ↑ Teresa Prekerowa: Konspiracyjna Rada Pomocy Żydom w Warszawie 1942-1945. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1982, s. 117. ISBN 83-06-00622-4.
  12. ↑ Stanisław Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004, s. 368–367. ISBN 83-912463-4-5.

Bibliografia

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rada_Pomocy_Żydom&oldid=54362722”