Samantha Cristoforetti: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
(Pokaż wszystkie zmiany oczekujące na przejrzenie)
[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
feminatywy
Linia 1: Linia 1:
{{Astronauta infobox
{{Astronauta infobox
|imię i nazwisko = Samantha Cristoforetti
|imię i nazwisko = Samantha Cristoforetti
|imię i nazwisko org =
|imię i nazwisko org =
|grafika = Samantha Cristoforetti portrait.jpg
|grafika = Samantha Cristoforetti portrait.jpg
|opis grafiki = Samantha Cristoforetti (2013)
|opis grafiki = Samantha Cristoforetti (2013)
|data urodzenia = 26 kwietnia 1977
|data urodzenia = 26 kwietnia 1977
|miejsce urodzenia = [[Mediolan]]
|miejsce urodzenia = [[Mediolan]]
|data śmierci =
|data śmierci =
|miejsce śmierci =
|miejsce śmierci =
|narodowość = [[Włochy|włoska]]
|narodowość = [[Włochy|włoska]]
|status = aktywna
|status = aktywna
|funkcja = [[Lista dowódców stałych załóg Międzynarodowej Stacji Kosmicznej|Dowódca MSK]]<ref>https://www.esa.int/Science_Exploration/Human_and_Robotic_Exploration/Minerva/ESA_astronaut_Samantha_Cristoforetti_becomes_first_European_female_ISS_commander</ref>, specjalista misji
|funkcja = [[Lista dowódców stałych załóg Międzynarodowej Stacji Kosmicznej|Dowódczyni MSK]]<ref>https://www.esa.int/Science_Exploration/Human_and_Robotic_Exploration/Minerva/ESA_astronaut_Samantha_Cristoforetti_becomes_first_European_female_ISS_commander</ref>, specjalista misji
|czas spędzony w kosmosie = '''nieaktualne''' na dzień 26.7.2022, 199 dni 16 godzin<br />42 minuty
|czas spędzony w kosmosie = '''nieaktualne''' na dzień 26.7.2022, 199 dni 16 godzin<br />42 minuty
|liczba spacerów kosmicznych = 1
|liczba spacerów kosmicznych = 1
|czas spacerów kosmicznych = 7 g. 5 m.
|czas spacerów kosmicznych = 7 g. 5 m.
|misje = [[Sojuz TMA-15M]], [[Ekspedycja 67]]/[[Ekspedycja 68|68]]
|misje = [[Sojuz TMA-15M]], [[Ekspedycja 67]]/[[Ekspedycja 68|68]]
|odznaczenia =
|odznaczenia =
|commons = Category:Samantha Cristoforetti
|commons = Category:Samantha Cristoforetti
|wikicytaty =
|wikicytaty =
|www =
|www =
}}
}}
'''Samantha Cristoforetti''' (ur. [[26 kwietnia]] [[1977]] w [[Mediolan]]ie) – włoska [[Kosmonauta|astronautka]], emerytowana pilot, [[żołnierz]] [[Włoskie Siły Powietrzne|Włoskich Sił Powietrznych]], [[Kapitan (ranga)|kapitan]], [[inżynier]]. Ustanowiła kobiecy rekord najdłuższego pojedynczego pobytu w kosmosie (199 dni i 16 godzin) oraz rekord najdłuższego pojedynczego pobytu w kosmosie astronauty z [[Europejska Agencja Kosmiczna|Europejskiej Agencji Kosmicznej]]<ref name="NLTimes">{{Cytuj stronę | url = http://www.nltimes.nl/2015/06/05/dutch-astronaut-kuipers-loses-space-record-to-italys-cristoforetti | tytuł = Dutch astronaut Kuipers loses space record to Italy’s Cristoforetti | autor = Janene Pieters | data = 2015-06-05 | opublikowany = nltimes.nl | język = en | data dostępu = 2016-03-04 | archiwum = https://web.archive.org/web/20160107233553/http://www.nltimes.nl/2015/06/05/dutch-astronaut-kuipers-loses-space-record-to-italys-cristoforetti/ | zarchiwizowano = 7 stycznia 2016}}</ref><ref name="nytimes.com">{{Cytuj stronę | url = http://www.nytimes.com/aponline/2015/06/11/science/ap-sci-space-station.html | tytuł = 3 Space Station Astronauts Safely Return to Earth | data dostępu = 2016-03-04 | data = 11 czerwca 2015 | język = en | archiwum = https://web.archive.org/web/20150617170031/http://www.nytimes.com/aponline/2015/06/11/science/ap-sci-space-station.html | zarchiwizowano = 17 czerwca 2015}}</ref><ref name="outpost42.esa.int-single-duration-record">{{Cytuj stronę|url=http://outpost42.esa.int/blog/samantha-beats-esa-astronaut-single-duration-record|tytuł=Samantha beats ESA astronaut single-duration record – Outpost 42|data dostępu=2016-03-04|opublikowany=Outpost 42|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20160305183056/http://outpost42.esa.int/blog/samantha-beats-esa-astronaut-single-duration-record/|zarchiwizowano=5 marca 2016}} Cytat: ESA astronaut Samantha Cristoforetti will break the record for the longest uninterrupted spaceflight of an ESA astronaut</ref>. Pierwsza Włoszka, która poleciała w kosmos. Pierwsza osoba, która zaparzyła kawę w kosmosie<ref name="spacecoffee">{{Cytuj stronę | url = http://www.theguardian.com/world/2015/may/04/space-italy-coffee-astronaut-espresso-cristoforetti | tytuł = To boldly brew: Italian astronaut makes first espresso in space | data dostępu = 2016-03-04 | praca = the Guardian | język = en | archiwum = https://web.archive.org/web/20151022185747/http://www.theguardian.com/world/2015/may/04/space-italy-coffee-astronaut-espresso-cristoforetti | zarchiwizowano = 22 października 2015}}</ref>.
'''Samantha Cristoforetti''' (ur. [[26 kwietnia]] [[1977]] w [[Mediolan]]ie) – włoska [[Kosmonauta|astronautka]], emerytowana pilotka, [[żołnierz|żołnierka]] [[Włoskie Siły Powietrzne|Włoskich Sił Powietrznych]], [[Kapitan (ranga)|kapitanka]], [[inżynier|inżynierka]]. Ustanowiła kobiecy rekord najdłuższego pojedynczego pobytu w kosmosie (199 dni i 16 godzin) oraz rekord najdłuższego pojedynczego pobytu w kosmosie astronauty z [[Europejska Agencja Kosmiczna|Europejskiej Agencji Kosmicznej]]<ref name="NLTimes">{{Cytuj stronę | url = http://www.nltimes.nl/2015/06/05/dutch-astronaut-kuipers-loses-space-record-to-italys-cristoforetti | tytuł = Dutch astronaut Kuipers loses space record to Italy’s Cristoforetti | autor = Janene Pieters | data = 2015-06-05 | opublikowany = nltimes.nl | język = en | data dostępu = 2016-03-04 | archiwum = https://web.archive.org/web/20160107233553/http://www.nltimes.nl/2015/06/05/dutch-astronaut-kuipers-loses-space-record-to-italys-cristoforetti/ | zarchiwizowano = 7 stycznia 2016}}</ref><ref name="nytimes.com">{{Cytuj stronę | url = http://www.nytimes.com/aponline/2015/06/11/science/ap-sci-space-station.html | tytuł = 3 Space Station Astronauts Safely Return to Earth | data dostępu = 2016-03-04 | data = 11 czerwca 2015 | język = en | archiwum = https://web.archive.org/web/20150617170031/http://www.nytimes.com/aponline/2015/06/11/science/ap-sci-space-station.html | zarchiwizowano = 17 czerwca 2015}}</ref><ref name="outpost42.esa.int-single-duration-record">{{Cytuj stronę|url=http://outpost42.esa.int/blog/samantha-beats-esa-astronaut-single-duration-record|tytuł=Samantha beats ESA astronaut single-duration record – Outpost 42|data dostępu=2016-03-04|opublikowany=Outpost 42|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20160305183056/http://outpost42.esa.int/blog/samantha-beats-esa-astronaut-single-duration-record/|zarchiwizowano=5 marca 2016}} Cytat: ESA astronaut Samantha Cristoforetti will break the record for the longest uninterrupted spaceflight of an ESA astronaut</ref>. Pierwsza Włoszka, która poleciała w kosmos. Pierwsza osoba, która zaparzyła kawę w kosmosie<ref name="spacecoffee">{{Cytuj stronę | url = http://www.theguardian.com/world/2015/may/04/space-italy-coffee-astronaut-espresso-cristoforetti | tytuł = To boldly brew: Italian astronaut makes first espresso in space | data dostępu = 2016-03-04 | praca = the Guardian | język = en | archiwum = https://web.archive.org/web/20151022185747/http://www.theguardian.com/world/2015/may/04/space-italy-coffee-astronaut-espresso-cristoforetti | zarchiwizowano = 22 października 2015}}</ref>.


== Życiorys ==
== Życiorys ==
Urodzona w Mediolanie Cristoforetti dzieciństwo spędziła w [[Malè]], w [[Val di Sole]], w [[Prowincja Trydent|prowincji Trydent]]. W wieku 18 lat wzięła udział w amerykańskim programie wymiany zagranicznej z organizacją AFS, uczestnicząc w U.S. Space Camp<ref name="spacecampalumni.com">{{Cytuj stronę | url = http://spacecampalumni.com/scnewsv1n1s3/ | tytuł = Space Camp Alumni Newsletter | data dostępu = 2016-03-04 | opublikowany = Space and Rocket Center | język = en | archiwum = https://web.archive.org/web/20160311025723/http://www.spacecampalumni.com/scnewsv1n1s3 | zarchiwizowano = 11 marca 2016}}</ref>. Studiowała w [[Bolzano]] i [[Trydent|Trydencie]], ukończyła studia na [[Uniwersytet Techniczny w Monachium|Uniwersytecie Technicznym w Monachium]] z dyplomem z inżynierii mechanicznej. Studiowała także na [[École Supérieure d’Aéronautique]] w [[Tuluza|Tuluzie]] oraz na [[Rosyjski Uniwersytet Chemiczno-Technologiczny im. D.I. Mendelejewa|Rosyjskim Chemiczno-Technologicznym Uniwersytecie im. D.I. Mendelejewa]] w [[Moskwa|Moskwie]]. Ukończyła także [[Uniwersytet w Neapolu]] na kierunku lotniczym<ref name="asi.it">{{Cytuj stronę | url = http://www.asi.it/it/flash/abitare-lo-spazio/samantha-cristoforetti | tytuł = Samantha Cristoforetti | data dostępu = 2016-03-04 | opublikowany = A.S.I. – Agenzia Spaziale Italiana | język = it | archiwum = https://web.archive.org/web/20150617003757/http://www.asi.it/it/flash/abitare-lo-spazio/samantha-cristoforetti | zarchiwizowano = 17 czerwca 2015}}</ref>, studiowała na [[Accademia Aeronautica]] w [[Pozzuoli]], stając się jedną z pierwszych kobiet – pilotów myśliwskich i poruczników Włoskich Sił Powietrznych. Jest drugim absolwentem Space Camp, który poleciał w [[przestrzeń kosmiczna|przestrzeń kosmiczną]]<ref name="spacecampalumni.com"/>.
Urodzona w Mediolanie Cristoforetti dzieciństwo spędziła w [[Malè]], w [[Val di Sole]], w [[Prowincja Trydent|prowincji Trydent]]. W wieku 18 lat wzięła udział w amerykańskim programie wymiany zagranicznej z organizacją AFS, uczestnicząc w U.S. Space Camp<ref name="spacecampalumni.com">{{Cytuj stronę | url = http://spacecampalumni.com/scnewsv1n1s3/ | tytuł = Space Camp Alumni Newsletter | data dostępu = 2016-03-04 | opublikowany = Space and Rocket Center | język = en | archiwum = https://web.archive.org/web/20160311025723/http://www.spacecampalumni.com/scnewsv1n1s3 | zarchiwizowano = 11 marca 2016}}</ref>. Studiowała w [[Bolzano]] i [[Trydent|Trydencie]], ukończyła studia na [[Uniwersytet Techniczny w Monachium|Uniwersytecie Technicznym w Monachium]] z dyplomem z inżynierii mechanicznej. Studiowała także na [[École Supérieure d’Aéronautique]] w [[Tuluza|Tuluzie]] oraz na [[Rosyjski Uniwersytet Chemiczno-Technologiczny im. D.I. Mendelejewa|Rosyjskim Chemiczno-Technologicznym Uniwersytecie im. D.I. Mendelejewa]] w [[Moskwa|Moskwie]]. Ukończyła także [[Uniwersytet w Neapolu]] na kierunku lotniczym<ref name="asi.it">{{Cytuj stronę | url = http://www.asi.it/it/flash/abitare-lo-spazio/samantha-cristoforetti | tytuł = Samantha Cristoforetti | data dostępu = 2016-03-04 | opublikowany = A.S.I. – Agenzia Spaziale Italiana | język = it | archiwum = https://web.archive.org/web/20150617003757/http://www.asi.it/it/flash/abitare-lo-spazio/samantha-cristoforetti | zarchiwizowano = 17 czerwca 2015}}</ref>, studiowała na [[Accademia Aeronautica]] w [[Pozzuoli]], stając się jedną z pierwszych kobiet – pilotów myśliwskich i poruczników Włoskich Sił Powietrznych. Jest drugim absolwentem Space Camp, który poleciał w [[przestrzeń kosmiczna|przestrzeń kosmiczną]]<ref name="spacecampalumni.com"/>.


W ramach treningu ukończyła także wspólne szkolenie europejskie [[NATO]] dla pilotów [[Lotnictwo myśliwskie|myśliwskich]]. Ma nalot ponad 500 godzin na sześciu typach samolotów wojskowych: [[Alenia Aermacchi SF-260|SF-260]], [[Cessna T-37 Tweet|T-37]], [[Northrop T-38 Talon|T-38]], [[Aermacchi MB-339|MB-339]]A, MB-339CD i [[AMX International AMX|AMX]]. Ma [[stopień wojskowy]] kapitana lotnictwa<ref name="esa.int-Cristoforetti">{{Cytuj stronę | url = http://www.esa.int/Our_Activities/Human_Spaceflight/Futura/Samantha_Cristoforetti | tytuł = Samantha Cristoforetti | data dostępu = 2016-03-04 | opublikowany = ESA | język = en | archiwum = https://web.archive.org/web/20160311161132/http://www.esa.int/Our_Activities/Human_Spaceflight/Futura/Samantha_Cristoforetti | zarchiwizowano = 11 marca 2016}}</ref>.
W ramach treningu ukończyła także wspólne szkolenie europejskie [[NATO]] dla pilotów [[Lotnictwo myśliwskie|myśliwskich]]. Ma nalot ponad 500 godzin na sześciu typach samolotów wojskowych: [[Alenia Aermacchi SF-260|SF-260]], [[Cessna T-37 Tweet|T-37]], [[Northrop T-38 Talon|T-38]], [[Aermacchi MB-339|MB-339]]A, MB-339CD i [[AMX International AMX|AMX]]. Ma [[stopień wojskowy]] kapitanki lotnictwa<ref name="esa.int-Cristoforetti">{{Cytuj stronę | url = http://www.esa.int/Our_Activities/Human_Spaceflight/Futura/Samantha_Cristoforetti | tytuł = Samantha Cristoforetti | data dostępu = 2016-03-04 | opublikowany = ESA | język = en | archiwum = https://web.archive.org/web/20160311161132/http://www.esa.int/Our_Activities/Human_Spaceflight/Futura/Samantha_Cristoforetti | zarchiwizowano = 11 marca 2016}}</ref>.


Włoszka jest [[Poliglota|poliglotką]], mówi po włosku, angielsku, niemiecku, francusku, rosyjsku i chińsku<ref name="esa.int-Cristoforetti"/><ref>https://www.bbc.com/future/article/20180626-why-europes-astronauts-are-learning-chinese</ref>.
Włoszka jest [[Poliglota|poliglotką]], mówi po włosku, angielsku, niemiecku, francusku, rosyjsku i chińsku<ref name="esa.int-Cristoforetti"/><ref>https://www.bbc.com/future/article/20180626-why-europes-astronauts-are-learning-chinese</ref>.
Linia 33: Linia 33:
3 lipca 2012 roku Europejska Agencja Kosmiczna ogłosiła, że Cristoforetti weźmie udział w długotrwałej misji na [[Międzynarodowa Stacja Kosmiczna|Międzynarodowej Stacji Kosmicznej]] w 2014 roku<ref name="esa.int-Space Station-2014">{{Cytuj stronę | url = http://www.esa.int/esaCP/SEMK9Y1VW3H_index_0.html | tytuł = ESA astronaut Samantha Cristoforetti set for Space Station in 2014 | data dostępu = 2016-03-04 | data = 3 lipca 2012 | opublikowany = esa.int | język = en | archiwum = https://web.archive.org/web/20121105132144/http://www.esa.int/esaCP/SEMK9Y1VW3H_index_0.html | zarchiwizowano = 5 listopada 2012}}</ref>. 23 listopada 2014 roku [[Sojuz TMA-15M]] wystartował z [[kosmodrom]]u [[Bajkonur]], dokując do MSK w sześć godzin później<ref name="usatoday.com">{{Cytuj stronę | url = http://www.usatoday.com/story/tech/2014/11/23/international-space-station-mission-launch/19452521 | tytuł = Crew docks at International Space Station | data dostępu = 2016-03-04 | data = 23 listopada 2014 | opublikowany = USA Today | język = en}}</ref>. Cristoforetti i jej towarzysze wrócili na Ziemię 11 czerwca 2015.
3 lipca 2012 roku Europejska Agencja Kosmiczna ogłosiła, że Cristoforetti weźmie udział w długotrwałej misji na [[Międzynarodowa Stacja Kosmiczna|Międzynarodowej Stacji Kosmicznej]] w 2014 roku<ref name="esa.int-Space Station-2014">{{Cytuj stronę | url = http://www.esa.int/esaCP/SEMK9Y1VW3H_index_0.html | tytuł = ESA astronaut Samantha Cristoforetti set for Space Station in 2014 | data dostępu = 2016-03-04 | data = 3 lipca 2012 | opublikowany = esa.int | język = en | archiwum = https://web.archive.org/web/20121105132144/http://www.esa.int/esaCP/SEMK9Y1VW3H_index_0.html | zarchiwizowano = 5 listopada 2012}}</ref>. 23 listopada 2014 roku [[Sojuz TMA-15M]] wystartował z [[kosmodrom]]u [[Bajkonur]], dokując do MSK w sześć godzin później<ref name="usatoday.com">{{Cytuj stronę | url = http://www.usatoday.com/story/tech/2014/11/23/international-space-station-mission-launch/19452521 | tytuł = Crew docks at International Space Station | data dostępu = 2016-03-04 | data = 23 listopada 2014 | opublikowany = USA Today | język = en}}</ref>. Cristoforetti i jej towarzysze wrócili na Ziemię 11 czerwca 2015.


Misja Cristoforetti nosiła nazwę ''Futura''. W czasie pobytu na stacji przeprowadziła liczne eksperymenty naukowe, w tym pięć projektów związanych z fizjologią człowieka w warunkach nieważkości. Była operatorem w trakcie odcumowywania statku [[Automatyczny Statek Transportowy|ATV-5]]. W lutym 2015 roku rozpoczęła program „Mission X: Train Like an Astronaut”, który polegał na zapoznaniu tysięcy dzieci w wieku od 8 do 12 lat z wielu krajów z pracą kosmonauty oraz zdrowym trybem życia i odżywiania<ref name="esa.int-train_like_an_astronaut">{{Cytuj stronę | url = http://www.esa.int/Our_Activities/Human_Spaceflight/Education/Mission_X_-_Train_like_an_astronaut | tytuł = Mission X – Training like an Astronaut | data dostępu = 2016-03-04 | opublikowany = European Space Agency (ESA) | język = en | archiwum = https://web.archive.org/web/20160308092146/http://www.esa.int/Our_Activities/Human_Spaceflight/Education/Mission_X_-_Train_like_an_astronaut | zarchiwizowano = 8 marca 2016}}</ref>. Badała także przydatność alg z rodzaju ''Spirulina'' przy pozyskiwaniu żywności w drodze fotosyntezy w środowisku o sztucznie odnawianej atmosferze<ref name="esa.int-our_future_astronauts_and_scientists">{{Cytuj stronę | url = http://www.esa.int/Our_Activities/Human_Spaceflight/Futura/Our_future_astronauts_and_scientists | tytuł = Futura Mission | data dostępu = 2016-03-04 | data = 7 października 2015 | opublikowany = esa.int | język = en | archiwum = https://web.archive.org/web/20150909142009/http://www.esa.int/Our_Activities/Human_Spaceflight/Futura/Our_future_astronauts_and_scientists | zarchiwizowano = 9 września 2015}}</ref>.
Misja Cristoforetti nosiła nazwę ''Futura''. W czasie pobytu na stacji przeprowadziła liczne eksperymenty naukowe, w tym pięć projektów związanych z fizjologią człowieka w warunkach nieważkości. Była operatorką w trakcie odcumowywania statku [[Automatyczny Statek Transportowy|ATV-5]]. W lutym 2015 roku rozpoczęła program „Mission X: Train Like an Astronaut”, który polegał na zapoznaniu tysięcy dzieci w wieku od 8 do 12 lat z wielu krajów z pracą kosmonauty oraz zdrowym trybem życia i odżywiania<ref name="esa.int-train_like_an_astronaut">{{Cytuj stronę | url = http://www.esa.int/Our_Activities/Human_Spaceflight/Education/Mission_X_-_Train_like_an_astronaut | tytuł = Mission X – Training like an Astronaut | data dostępu = 2016-03-04 | opublikowany = European Space Agency (ESA) | język = en | archiwum = https://web.archive.org/web/20160308092146/http://www.esa.int/Our_Activities/Human_Spaceflight/Education/Mission_X_-_Train_like_an_astronaut | zarchiwizowano = 8 marca 2016}}</ref>. Badała także przydatność alg z rodzaju ''Spirulina'' przy pozyskiwaniu żywności w drodze fotosyntezy w środowisku o sztucznie odnawianej atmosferze<ref name="esa.int-our_future_astronauts_and_scientists">{{Cytuj stronę | url = http://www.esa.int/Our_Activities/Human_Spaceflight/Futura/Our_future_astronauts_and_scientists | tytuł = Futura Mission | data dostępu = 2016-03-04 | data = 7 października 2015 | opublikowany = esa.int | język = en | archiwum = https://web.archive.org/web/20150909142009/http://www.esa.int/Our_Activities/Human_Spaceflight/Futura/Our_future_astronauts_and_scientists | zarchiwizowano = 9 września 2015}}</ref>.


=== Powrót na Ziemię ===
=== Powrót na Ziemię ===
Linia 50: Linia 50:


== Odznaczenia ==
== Odznaczenia ==
Komandor Orderu Zasługi Republiki Włoskiej z dniem 6 marca 2013 r.<ref>https://www.quirinale.it/onorificenze/insigniti/328391</ref>
Komandorka Orderu Zasługi Republiki Włoskiej z dniem 6 marca 2013 r.<ref>https://www.quirinale.it/onorificenze/insigniti/328391</ref>


16 lipca 2015 roku Prezydent Włoch [[Sergio Mattarella|S.Mattarella]] uczynił ją Kawalerem Wielkiego Krzyża [[Order Zasługi Republiki Włoskiej|Orderu Zasługi Republiki Włoskiej]]. 20 lipca 2015 roku polityk wręczając jej order powiedział m.in.: ''Jej poczynania śledzili z zachwytem i miłością wszyscy Włosi''<ref name="italoamericano.org">{{Cytuj stronę | url = http://www.italoamericano.org/story/2015-7-20/samantha-cristoforetti | tytuł = Samantha Cristoforetti becomes Cavaliere di Gran Croce | data dostępu = 2016-03-04 | język = en | archiwum = https://web.archive.org/web/20150810172940/http://www.italoamericano.org/story/2015-7-20/samantha-cristoforetti | zarchiwizowano = 10 sierpnia 2015}}</ref><ref>https://www.quirinale.it/onorificenze/insigniti/328391</ref>.
16 lipca 2015 roku Prezydent Włoch [[Sergio Mattarella|S.Mattarella]] uczynił ją Kawalerką Wielkiego Krzyża [[Order Zasługi Republiki Włoskiej|Orderu Zasługi Republiki Włoskiej]]. 20 lipca 2015 roku polityk wręczając jej order powiedział m.in.: ''Jej poczynania śledzili z zachwytem i miłością wszyscy Włosi''<ref name="italoamericano.org">{{Cytuj stronę | url = http://www.italoamericano.org/story/2015-7-20/samantha-cristoforetti | tytuł = Samantha Cristoforetti becomes Cavaliere di Gran Croce | data dostępu = 2016-03-04 | język = en | archiwum = https://web.archive.org/web/20150810172940/http://www.italoamericano.org/story/2015-7-20/samantha-cristoforetti | zarchiwizowano = 10 sierpnia 2015}}</ref><ref>https://www.quirinale.it/onorificenze/insigniti/328391</ref>.
== Wyrazy uznania ==
== Wyrazy uznania ==
[[Plik:Laurea honoris causa a Samantha Cristoforetti (26532078029).jpg|thumb|Wręczenie Samancie Cristoforetti [[dyplom]]u magistra honorowego Università degli Studi di Pavia w dziedzinie bioinżynierii]]
[[Plik:Laurea honoris causa a Samantha Cristoforetti (26532078029).jpg|thumb|Wręczenie Samancie Cristoforetti [[dyplom]]u magistra honorowego Università degli Studi di Pavia w dziedzinie bioinżynierii]]
* Kapitan [[Pilotaż (lotnictwo)|lotnictwa]] S.Cristoforetti jest [[doktor honorowy|magistrem honorowym]] [[Uniwersytet w Pawii|Uniwersytetu w Pawii]] i [[Politechnika w Turynie|Politechniki w Turynie]]<ref>http://news.unipv.it/?p=25547</ref><ref>https://2019.festivaltecnologia.it/blog/laurea-ad-honorem-ingegneria-aerospaziale-samantha-cristoforetti</ref><ref>https://2019.festivaltecnologia.it/sites/default/files/2019-11/_SGP4616_2019110943738447.JPG</ref><ref>https://www.lastampa.it/torino/2019/10/17/news/al-nobel-stiglitz-e-a-samantha-cristoforetti-la-laurea-ad-honorem-al-politecnico-1.37755787</ref>. Doktorem honorowym [[Wolny Uniwersytet w Amsterdamie|Wolnego Uniwersytetu w Amsterdamie]]<ref>https://vrijetijdamsterdam.nl/algemeen/wetenschap/astronaut-samantha-cristoforetti-wordt-eredoctor-aan-de-vu/</ref>
* Kapitan [[Pilotaż (lotnictwo)|lotnictwa]] S.Cristoforetti jest [[doktor honorowy|magistrą honorową]] [[Uniwersytet w Pawii|Uniwersytetu w Pawii]] i [[Politechnika w Turynie|Politechniki w Turynie]]<ref>http://news.unipv.it/?p=25547</ref><ref>https://2019.festivaltecnologia.it/blog/laurea-ad-honorem-ingegneria-aerospaziale-samantha-cristoforetti</ref><ref>https://2019.festivaltecnologia.it/sites/default/files/2019-11/_SGP4616_2019110943738447.JPG</ref><ref>https://www.lastampa.it/torino/2019/10/17/news/al-nobel-stiglitz-e-a-samantha-cristoforetti-la-laurea-ad-honorem-al-politecnico-1.37755787</ref>. Doktorką honorową [[Wolny Uniwersytet w Amsterdamie|Wolnego Uniwersytetu w Amsterdamie]]<ref>https://vrijetijdamsterdam.nl/algemeen/wetenschap/astronaut-samantha-cristoforetti-wordt-eredoctor-aan-de-vu/</ref>
* [[Asteroida]] [[15006 Samcristoforetti]]
* [[Asteroida]] [[15006 Samcristoforetti]]
* Mieszaniec [[dwulistnik]]a nazwany po łacińsku jej nazwiskiem<ref>https://www.researchgate.net/publication/321756946_Ophrys_montalciniae_nothosubsp_cristoforettiae_O_incubacea_subsp_brutia_O_sphegodes_subsp_classica_nuovo_ibrido_naturale_del_Salento_Puglia</ref>
* Mieszaniec [[dwulistnik]]a nazwany po łacińsku jej nazwiskiem<ref>https://www.researchgate.net/publication/321756946_Ophrys_montalciniae_nothosubsp_cristoforettiae_O_incubacea_subsp_brutia_O_sphegodes_subsp_classica_nuovo_ibrido_naturale_del_Salento_Puglia</ref>

Wersja z 16:55, 1 sie 2023

Samantha Cristoforetti
Ilustracja
Samantha Cristoforetti (2013)
Data i miejsce urodzenia

26 kwietnia 1977
Mediolan

Narodowość

włoska

Status

aktywna

Funkcja

Dowódczyni MSK[1], specjalista misji

Łączny czas misji kosmicznych

nieaktualne na dzień 26.7.2022, 199 dni 16 godzin
42 minuty

Liczba spacerów kosmicznych

1

Czas spacerów kosmicznych

7 g. 5 m.

Misje

Sojuz TMA-15M, Ekspedycja 67/68

Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Samantha Cristoforetti (ur. 26 kwietnia 1977 w Mediolanie) – włoska astronautka, emerytowana pilotka, żołnierka Włoskich Sił Powietrznych, kapitanka, inżynierka. Ustanowiła kobiecy rekord najdłuższego pojedynczego pobytu w kosmosie (199 dni i 16 godzin) oraz rekord najdłuższego pojedynczego pobytu w kosmosie astronauty z Europejskiej Agencji Kosmicznej[2][3][4]. Pierwsza Włoszka, która poleciała w kosmos. Pierwsza osoba, która zaparzyła kawę w kosmosie[5].

Życiorys

Urodzona w Mediolanie Cristoforetti dzieciństwo spędziła w Malè, w Val di Sole, w prowincji Trydent. W wieku 18 lat wzięła udział w amerykańskim programie wymiany zagranicznej z organizacją AFS, uczestnicząc w U.S. Space Camp[6]. Studiowała w Bolzano i Trydencie, ukończyła studia na Uniwersytecie Technicznym w Monachium z dyplomem z inżynierii mechanicznej. Studiowała także na École Supérieure d’Aéronautique w Tuluzie oraz na Rosyjskim Chemiczno-Technologicznym Uniwersytecie im. D.I. Mendelejewa w Moskwie. Ukończyła także Uniwersytet w Neapolu na kierunku lotniczym[7], studiowała na Accademia Aeronautica w Pozzuoli, stając się jedną z pierwszych kobiet – pilotów myśliwskich i poruczników Włoskich Sił Powietrznych. Jest drugim absolwentem Space Camp, który poleciał w przestrzeń kosmiczną[6].

W ramach treningu ukończyła także wspólne szkolenie europejskie NATO dla pilotów myśliwskich. Ma nalot ponad 500 godzin na sześciu typach samolotów wojskowych: SF-260, T-37, T-38, MB-339A, MB-339CD i AMX. Ma stopień wojskowy kapitanki lotnictwa[8].

Włoszka jest poliglotką, mówi po włosku, angielsku, niemiecku, francusku, rosyjsku i chińsku[8][9].

Po 19 latach odeszła ze służby wojskowej nabywając emeryturę[10].

Misja Futura

3 lipca 2012 roku Europejska Agencja Kosmiczna ogłosiła, że Cristoforetti weźmie udział w długotrwałej misji na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej w 2014 roku[11]. 23 listopada 2014 roku Sojuz TMA-15M wystartował z kosmodromu Bajkonur, dokując do MSK w sześć godzin później[12]. Cristoforetti i jej towarzysze wrócili na Ziemię 11 czerwca 2015.

Misja Cristoforetti nosiła nazwę Futura. W czasie pobytu na stacji przeprowadziła liczne eksperymenty naukowe, w tym pięć projektów związanych z fizjologią człowieka w warunkach nieważkości. Była operatorką w trakcie odcumowywania statku ATV-5. W lutym 2015 roku rozpoczęła program „Mission X: Train Like an Astronaut”, który polegał na zapoznaniu tysięcy dzieci w wieku od 8 do 12 lat z wielu krajów z pracą kosmonauty oraz zdrowym trybem życia i odżywiania[13]. Badała także przydatność alg z rodzaju Spirulina przy pozyskiwaniu żywności w drodze fotosyntezy w środowisku o sztucznie odnawianej atmosferze[14].

Powrót na Ziemię

Miesięczne opóźnienie lotów związane z awarią dwóch rosyjskich rakiet nośnych spowodowało przedłużenie jej pobytu, a z tym ustalenie rekordu długości pobytu kobiety jak i astronauty z ESA w przestrzeni kosmicznej[15].

Ekspedycja 67

S.Cristoforetti została przydzielona do lotu na Międzynarodową Stację Kosmiczną po raz drugi wiosną 2022 r. [16] Leci na czwartej misji NASA Commercial Crew Program, SpaceX Crew-4 na statku kosmicznym SpaceX Crew Dragon.[17] Misja wystartowała 27 kwietnia 2022 roku, przed zadokowaniem tego samego dnia.[18] Druga misja Włoszki na MSK nazywa się Minerva. Była pierwszą osobą, która nakręciła wideo TikTok na pokładzie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, a niektóre z jej pokładowych filmów obejrzano miliony razy.[19]

21 lipca 2022 r. S.Cristoforetti wykonała swój pierwszy spacer kosmiczny, który trwał 7 godzin i 5 minut[20]. Wraz z Olegiem Artiemjewem wspólny spacer kosmiczny ESA - Roskosmos był trzecim spacerem kosmicznym, w którym instalowano ERA. S.Cristoforetti była pierwszym nie-Rosjaninem, który użył skafander Orłan (Orłan MKS) od czasu Michaela Barratta w czerwcu 2009 roku i pierwszym europejskim astronautą, który to zrobił od czasu Jean-Pierre'a Haigneré 16 kwietnia 1999 roku.[21]

Ekspedycja 68

Z dniem 28 września 2022 roku, jako pierwsza Europejka objęła dowodzenie MSK[22][23]. 19 maja 2021 roku podjęto decyzję w tej sprawie[24].

Science fiction

Cristoforetti w module Cupola wskazuje SpaceX CRS-6 „«There’s coffee in that nebula»… ehm, I mean… in that #Dragon”

Cristoforetti pozowała do zdjęcia w koszuli nawiązującej do książki Autostopem przez Galaktykę, jej towarzysz Anton Szkaplerow miał koszulę z odniesieniami do Wielkiego pytania o życie, wszechświat i całą resztę. Na blogu Ekspedycji 42 była specjalna sekcja „Don’t panic”[25]. W kwietniu 2015 roku, gdy kapsuła Dragon przywiozła na pokład MSK maszynę do espresso, w serwisie Twitter opublikowała swoją fotografię w stroju Gwiezdnej Floty z komentarzem „«There’s coffee in that nebula»… ehm, I mean… in that #Dragon” (odnoszącym się do kapitan Janeway z serialu Star Trek: Voyager i jej miłości do kawy). Była to pierwsza kawa zaparzona na pokładzie MSK[5][25][26].

Odznaczenia

Komandorka Orderu Zasługi Republiki Włoskiej z dniem 6 marca 2013 r.[27]

16 lipca 2015 roku Prezydent Włoch S.Mattarella uczynił ją Kawalerką Wielkiego Krzyża Orderu Zasługi Republiki Włoskiej. 20 lipca 2015 roku polityk wręczając jej order powiedział m.in.: Jej poczynania śledzili z zachwytem i miłością wszyscy Włosi[28][29].

Wyrazy uznania

Wręczenie Samancie Cristoforetti dyplomu magistra honorowego Università degli Studi di Pavia w dziedzinie bioinżynierii

Życie rodzinne

Ma dwoje dzieci z inżynierem, Francuzem Lionelem Ferrą, z listopada 2016 r. córkę Kelsey Amal, z 2021 r. syna imieniem Dorian Lev[37][38] i mieszkają blisko Europäisches Astronautenzentrum w Kolonii.

Film

Jest bohaterką filmu dokumentalnego Astrosamantha - La donna dei record nello spazio[39].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ https://www.esa.int/Science_Exploration/Human_and_Robotic_Exploration/Minerva/ESA_astronaut_Samantha_Cristoforetti_becomes_first_European_female_ISS_commander
  2. ↑ Janene Pieters: Dutch astronaut Kuipers loses space record to Italy’s Cristoforetti. nltimes.nl, 2015-06-05. [dostęp 2016-03-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (7 stycznia 2016)]. (ang.).
  3. ↑ 3 Space Station Astronauts Safely Return to Earth. 11 czerwca 2015. [dostęp 2016-03-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (17 czerwca 2015)]. (ang.).
  4. ↑ Samantha beats ESA astronaut single-duration record – Outpost 42. Outpost 42. [dostęp 2016-03-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 marca 2016)]. (ang.). Cytat: ESA astronaut Samantha Cristoforetti will break the record for the longest uninterrupted spaceflight of an ESA astronaut
  5. ↑ a b To boldly brew: Italian astronaut makes first espresso in space. [w:] the Guardian [on-line]. [dostęp 2016-03-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (22 października 2015)]. (ang.).
  6. ↑ a b Space Camp Alumni Newsletter. Space and Rocket Center. [dostęp 2016-03-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (11 marca 2016)]. (ang.).
  7. ↑ Samantha Cristoforetti. A.S.I. – Agenzia Spaziale Italiana. [dostęp 2016-03-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (17 czerwca 2015)]. (wł.).
  8. ↑ a b Samantha Cristoforetti. ESA. [dostęp 2016-03-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (11 marca 2016)]. (ang.).
  9. ↑ https://www.bbc.com/future/article/20180626-why-europes-astronauts-are-learning-chinese
  10. ↑ https://www.agi.it/cronaca/spazio_samantha_cristoforetti_lascia_aeronautica-6814819/news/2019-12-31/
  11. ↑ ESA astronaut Samantha Cristoforetti set for Space Station in 2014. esa.int, 3 lipca 2012. [dostęp 2016-03-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 listopada 2012)]. (ang.).
  12. ↑ Crew docks at International Space Station. USA Today, 23 listopada 2014. [dostęp 2016-03-04]. (ang.).
  13. ↑ Mission X – Training like an Astronaut. European Space Agency (ESA). [dostęp 2016-03-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (8 marca 2016)]. (ang.).
  14. ↑ Futura Mission. esa.int, 7 października 2015. [dostęp 2016-03-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (9 września 2015)]. (ang.).
  15. ↑ Samantha overtakes Sunita as holder of longest spaceflight for women. ESA. [dostęp 2016-03-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (23 lipca 2015)]. (ang.).
  16. ↑ https://www.esa.int/Newsroom/Press_Releases/Samantha_Cristoforetti_will_fly_to_the_International_Space_Station_in_2022
  17. ↑ https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211220/tI1Xhu3fYus
  18. ↑ https://www.cnn.com/2022/04/27/tech/spacex-launch-crew-4-wednesday-scn/index.html
  19. ↑ https://www.bbc.com/news/technology-61707618
  20. ↑ https://www.youtube.com/watch?v=Ou20NioAmgk
  21. ↑ https://spaceflightnow.com/2022/07/21/russian-esa-iss-eva/
  22. ↑ https://t.me/roscosmos_gk/6891
  23. ↑ https://www.altair.com.pl/news/view?news_id=38101
  24. ↑ https://twitter.com/esa/status/1398247845057208321
  25. ↑ a b Don’t panic | Outpost 42. outpost42.esa.int. [dostęp 2016-03-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (11 marca 2016)]. (ang.).
  26. ↑ Sam Cristoforetti on Twitter. twitter.com. [dostęp 2016-03-04]. (ang.).
  27. ↑ https://www.quirinale.it/onorificenze/insigniti/328391
  28. ↑ Samantha Cristoforetti becomes Cavaliere di Gran Croce. [dostęp 2016-03-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (10 sierpnia 2015)]. (ang.).
  29. ↑ https://www.quirinale.it/onorificenze/insigniti/328391
  30. ↑ http://news.unipv.it/?p=25547
  31. ↑ https://2019.festivaltecnologia.it/blog/laurea-ad-honorem-ingegneria-aerospaziale-samantha-cristoforetti
  32. ↑ https://2019.festivaltecnologia.it/sites/default/files/2019-11/_SGP4616_2019110943738447.JPG
  33. ↑ https://www.lastampa.it/torino/2019/10/17/news/al-nobel-stiglitz-e-a-samantha-cristoforetti-la-laurea-ad-honorem-al-politecnico-1.37755787
  34. ↑ https://vrijetijdamsterdam.nl/algemeen/wetenschap/astronaut-samantha-cristoforetti-wordt-eredoctor-aan-de-vu/
  35. ↑ https://www.researchgate.net/publication/321756946_Ophrys_montalciniae_nothosubsp_cristoforettiae_O_incubacea_subsp_brutia_O_sphegodes_subsp_classica_nuovo_ibrido_naturale_del_Salento_Puglia
  36. ↑ Barbie Role Models Samantha Cristoforetti | Mattel [online], Mattel Shop [dostęp 2022-02-12] (ang.).
  37. ↑ https://web.archive.org/web/20170104192355/http://www.ansa.it/english/news/2017/01/03/samantha-cristoforetti-gives-birth-to-kelsey-amal_570740d1-2a24-49f4-80e9-f2177437c6fd.html
  38. ↑ https://www.ilgiorno.it/mondo/samantha-cristoforetti-marito-figli-1.7610414
  39. ↑ https://www.officineubu.com/film/astrosamantha/

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Samantha_Cristoforetti&oldid=70964648”