Ilmenit

{{{nazwa}}}

[[Plik:{{{grafika}}}|240x240px|alt={{{alt grafiki}}}|{{{opis grafiki}}}]] {{{opis grafiki}}}
Właściwości chemiczne i fizyczne
Inne nazwy	{{{inne nazwy}}}
Skład chemiczny	{{{skład chemiczny}}}
Twardość w skali Mohsa	{{{twardość w skali Mohsa}}}
Przełam	{{{przełam}}}
Łupliwość	{{{łupliwość}}}
Pokrój kryształu	{{{pokrój kryształu}}}
Układ krystalograficzny	{{{układ krystalograficzny}}}
Topliwość	{{{topliwość}}}
Właściwości mechaniczne	{{{właściwości mechaniczne}}}
Gęstość minerału	{{{gęstość minerału}}}
Właściwości optyczne
Barwa	{{{barwa}}}
Rysa	{{{rysa}}}
Połysk	{{{połysk}}}
Współczynnik załamania	{{{współczynnik załamania}}}
Inne	{{{inne własności optyczne}}}
Dodatkowe dane
Postacie alotropowe	{{{postacie alotropowe}}}
Szczególne własności	{{{szczególne własności}}}
Klasyfikacja Strunza	{{{klasyfikacja Strunza}}}

{{Minerał infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | grafika = | przełam = | opis grafiki = | skład chemiczny = | rysa = | współczynnik załamania = | połysk = | topliwość = | łupliwość = | gęstość minerału = | układ krystalograficzny = | szczególne własności = | barwa = | pokrój kryształu = | alt grafiki = | twardość w skali Mohsa = | nazwa = | inne nazwy = | postacie alotropowe = | właściwości mechaniczne = | klasyfikacja Strunza = | wikisłownik = | inne własności optyczne = Nieznane pola: "grafika4_opis", "Przełam", "Skład chemiczny", "grafika6_opis", "Współczynnik załamania", "grafika5", "grafika5_opis", "Topliwość", "Łupliwość", "Nazwa", "Gęstość minerału", "Układ krystalograficzny", "Szczególne własności", "Postacie alotropowe", "grafika6", "Pokrój kryształu", "Połysk", "Rysa", "Barwa", "Inne nazwy", "grafika4", "Właściwości mechaniczne", "pusty wiersz", "Twardość w skali Mohsa" oraz "Inne własności optyczne".

Ilmenit (żelaziak tytanowy) – minerał zaliczany do gromady tlenków.

• Nazwa minerału pochodzi od gór Ilmeńskich w pasmie Uralu w Rosji, gdzie występuje.

Właściwości

Minerał pospolity. Jest izostrukturalny z korundem i hematytem, z którym tworzy roztwór stały. Zawiera domieszki tlenków magnezu, manganu i innych metali, niekiedy promieniotwórczych. Nie rozpuszcza się w kwasach, dopiero po sproszkowaniu rozpuszcza się w stężonym kwasie solnym. Jest odporny na wietrzenie. Ma słabe własności magnetyczne; dopiero po wyprażeniu staje się magnetyczny. Odznacza się żywym pleochroizmem. Tworzy zbliźniaczenia.

Występowanie

Występuje jako składnik poboczny wielu ubogich w krzem zasadowych skał magmowych i pegmatytów. Często występuje w skałach przeobrażonych – najczęściej w łupkach krystalicznych. Bywa spotykany w skałach osadowych (piaskach i żwirach), w których często tworzy duże koncentracje (tzw. piaski ilmenitowe) Współwystępuje z hematytem, magnetytem, apatytem, tytanitem, rutylem.

• Największe złoża na świecie występują w Australii, Republice Południowej Afryki, USA – Floryda, zaś w Europie – w Norwegii (Arendal, Egersund), Szwecji (Routivare, Taberg), Francji, Włoszech – okolice Novara, Rosji (góry Ilmeńskie w pasmie Uralu, od których pochodzi nazwa minerału) i na Ukrainie.

• W Polsce spotykany w suwalskim masywie anortozytowym (złoża Krzemianka, Udryń), w gabrach Nowej Rudy, w pegmatytach Łomnicy i Szklarskiej Poręby, w piaskach złotonośnych koło Złotoryi na Dolnym Śląsku, w piaskach Dunajca i na wybrzeżu bałtyckim w piaskach rzecznych i plażowych.

Zastosowanie

• W przemyśle chemicznym – do wyrobu bieli tytanowej.
• W hutnictwie – jedna z najważniejszych rud tytanu. Zawiera 52,56% TiO₂ i 47,34% FeO.
• Kruszywo z rud ilmenitowych pozwala uzyskiwać betony o ciężarach betonów magnetytowych 3,3–4,3 t/m³ stosowanych bo budowy np. obudów bezpieczeństwa w elektrowniach atomowych.
• ma znaczenie kolekcjonerskie
• służy do wyrobu biżuterii, znaczenie gemmologiczne ma jego odmiana - izeryn. Największe kryształy ok. 13 cm i ważące do 7 kg pochodzą z Norwegii.

Ciekawostki

• Ilmenit występuje na Księżycu.

Bibliografia

• R..Duda, L.Rejl – Wielka encyklopedia minerałów – Elipsa 2, ISBN 83-86013-00-1
• W. Schumann – Minerały świata – O. Wyd. ”Alma - Press” 2003 r. ISBN 83-7020-313-2
• A Bolewski, A Manecki – Mineralogia szczegółowa, PAE , W-wa 1993, ISBN 83-85636-03-X

Linki zewnętrzne

• artykuł o ilmenicie na stronie Webmineral.com (ang.)
• artykuł o ilmenicie na stronie Mindat.org (ang.)