Jaszczurkołap: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
drobne techniczne
Energo (dyskusja | edycje)
8089 edycji
m Dodano kategorię "Ptaki Afryki" za pomocą HotCat
Linia 101: Linia 101:


[[Kategoria:Jastrzębiowate]]
[[Kategoria:Jastrzębiowate]]
[[Kategoria:Ptaki Afryki]]

Wersja z 18:17, 3 sty 2015

Jaszczurkołap
Kaupifalco monogrammicus[1]
(Temminck, 1824)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

neognatyczne

Rząd

szponiaste

Rodzina

jastrzębiowate

Podrodzina

jastrzębie

Rodzaj

Kaupifalco[2]
Bonaparte, 1854

Gatunek

jaszczurkołap

Synonimy
  • Falco monogrammicus Temminck, 1824[3]
Podgatunki
  • K. m. monogrammicus (Temminck, 1824)
  • K. m. meridionalis (Hartlaub, 1860)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Jaszczurkołap, owadożer mały[5], jastrząb sawannowy[6] (Kaupifalco monogrammicus) – gatunek ptaka z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae). Mały ptak drapieżny występujący w Afryce. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Systematyka

Takson po raz pierwszy opisany naukowo przez Temmincka w 1824 roku pod nazwą Falco monogrammicus[3]. Jako lokalizację holotypu autor wskazał Senegal[3]. Nazwa rodzajowa jest połączeniem nazwiska niemieckiego zoologa Kaupa z nazwą rodzajową Falco, ptaków z rodziny sokołowatych[7]. Nazwa gatunkowa jest połączeniem dwóch wyrazów z języka greckiego: μονος monos oznaczającego pojedynczy oraz γραμμικος grammikos oznaczającego prążkowany[8]. Wyróżniono dwa podgatunki[a][9][10][6], jednak podgatunek meridionalis jest słabo zróżnicowany[10].

Występowanie

Gatunek ten występuje w zależności od podgatunku[10][9]:

Morfologia

Długość ciała 30-37 cm, rozpiętość skrzydeł 63-79 cm[10]. Pozostałe wymiary przedstawia tabela[11]:

Masa ciała Skrzydło Ogon Stęp
K. m. monogrammicus ♂ 220-275 g;
♀ 282-340 g 		♂ 201-228 mm;
♀ 222-240 mm 		♂ 130-136 mm;
♀ 141-155 mm 		♂ 50-54 mm;
♀ 53-55 mm
K. m. meridionalis ♂ 275 g (jeden samiec);
♀ 248-374 g;
nierozpoznana płeć 223-410 g 		♂ 210-235 mm;
♀ 222-253 mm 		Brak danych Brak danych

Krępy, stosunkowo mały ptak drapieżny o dużej głowie, krótkim dziobie i długich nogach (które wyglądają na krótkie przez opierzony stęp)[10][11]. Głowa, klatka piersiowa i górne części ciała koloru szarego[11]. Gardło białe z czarnymi plamami. Spód ciała biały z szarymi paskami. Kuper koloru białego, ogon czarny z jednym lub rzadziej dwoma białymi pasami[10][11]. Tęczówka czerwono-brązowa, dziób czarny, woskówka oraz nogi koloru pomarańczowo-czerwonego do koralowo-różowego[10]. Dymorfizm płciowy przejawia się większymi rozmiarami samic (średnio 10% w wielkości oraz 28% w masie ciała)[11]. Osobniki młodociane podobne do dorosłych ale spód ciała jest bardziej szarobrązowy, krawędzie pokrywy skrzydeł są brązowe[10]. Tęczówka osobników młodocianych koloru brązowego, woskówka i nogi koloru pomarańczowo-żółtego[10][11].

Podobne gatunki

Szara głowa, pierś i górne partie ciała oraz biały ogon, pomarańczowo-czerwone nogi i woskówka spotykane są również u ptaków z rodzaju Melierax i u jastrzębiaka małego (Micronisus gabar)[11].

Głos

Odzywa się na początku okresu lęgowego oraz okazjonalnie w innych porach roku, niemal wyłącznie z gałęzi. Główna pieśń Kleeeo klu-klu-klu-kli-kli-klee powtarzana jest regularnie. Odzywa się także głośnym, bardziej wyraźnym miauczeniem podobnym do spotykanego u myszołowów Peee-oo, w odstępach średnio 15-sto sekundowych[11].

Ekologia

Środowisko

Głównie spotykany w wilgotnych lasach liściastych, a także innych wilgotnych siedliskach o dobrej osłonie drzew do wysokości 750 m n.p.m. (we wschodniej Afryce regularnie widywany na 1500 m n.p.m., a nawet lokalnie na 3000 m n.p.m.)[10][11]. Często obserwowany w lasach z Combretum/Terminalia lub Acacia/Commiphora[10]. W niektórych obszarach spotykany na leśnych polanach, zalesionych sawannach, gajach palmowych, polach uprawnych znajdujących się przy skraju lasów, ogrodach i plantacjach[11]. Nie obserwuje się go otwartych zielonych użytkach i innych bezdrzewnych obszarach[11].

Pożywienie

Jaszczurkołap żywi się głównie dużymi owadami i ich larwami (szczególnie prostoskrzydłymi, chrząszczami i termitami) oraz małymi gadami (jaszczurki i węże) i ssakami (gryzonie)[11][12]. Okolicznościowo chwyta żaby, ptaki, pajęczaki[10] oraz być może czasami żeruje na padlinie[11]. Być może wpływ na dietę tego ptaka mają różnice geograficzne. W Afryce Zachodniej poluje głównie na prostoskrzydłe (61%), jaszczurki z rodzaju Agama i Mabuya (27%) oraz na małe gryzonie (10%). W południowej Afryce przeważały jaszczurki i małe węże oraz termity[10]. Poluje głównie rano i późnym popołudniem[10]. Czatuje na zdobycz siedząc na gałęzi na wysokości 8 m i obserwując teren o powierzchni 45 m²[10]. Kiedy wypatrzy potencjalną ofiarę podlatuje do niej i twardo przyciska ją do ziemi, często w wysokiej trawie[11]. Widywano go również spacerującego po spalonej ziemi, prawdopodobnie w poszukiwaniu termitów[11].

Rozród

Sezon rozrodczy w Afryce Zachodniej przypada na luty-kwiecień, w Gabonie na wrzesień, w Sudanie na marzec-czerwiec, w Zairze prawdopodobnie przez cały rok, we wschodniej Afryce na styczeń-marzec oraz sierpień-październik, w środkowej i południowej Afryce na maj-marzec (w Malawi na sierpień-grudzień)[10][11]. Gniazdo zbudowane z gałęzi, mchu, porostów, suchej trawy i liści o średnicy 40 cm i głębokości 15 cm znajduje się w rozwidleniach gałęzi na drzewie na wysokości od 3 do 25 m (w zachodniej Afryce 11-18 m, w południowej Afryce 6-12 m)[10][11]. W każdym sezonie rozrodczym budowane jest nowe gniazdo. Samica składa zazwyczaj dwa jaja (1-3) o średnicy 45 mm × 36 mm[10]. Okres inkubacji trwa 33-34 dni i są wysiadywane głównie przez samicę[10][11]. Pierzenie trwa około 32-40 dni[10].

Status i ochrona

W Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (najmniejszej troski)[4][13]. Nie jest globalnie zagrożony wyginięciem. Wielkość populacji jest bardzo duża[13]. Potencjalnymi zagrożeniami dla tego gatunku może być wycinka lasów oraz wypalanie traw pod uprawy[10]. Nieznany jest również wpływ pestycydów[10].

  1. ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie a
    BŁĄD PRZYPISÓW
Błąd w przypisach: Znacznik <ref> o nazwie „uwagi”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
BŁĄD PRZYPISÓW
  1. ↑ Kaupifalco monogrammicus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ ''Kaupifalco'', [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  3. ↑ a b c J. C. Temminck: Nouveau recueil de planches coloriées d'oiseaux : pour servir de suite et de complément aux planches enluminées de Buffon, édition in-folio et in-4⁰ de l'Imprimerie royale, 1770. Strasburg: Chez Legras Imbert et Comp., 1824, s. 182-183. (fr.).
  4. ↑ a b c Kaupifalco monogrammicus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2014, wersja 2014.4 (ang.).
  5. ↑ Paweł Mielczarek, Włodzimierz Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 45, 1999. ISSN 0550-0842. 
  6. ↑ a b Denis Lapage: Owadożer mały (Kaupifalco monogrammicus) (Temminck, 1824). Avibase. [dostęp 2014-11-30].
  7. ↑ Jobling, J. A.: Key to Scientific Names in Ornithology. W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2014. [dostęp 2014-11-30]. (ang.).
  8. ↑ Jobling, J. A.: Key to Scientific Names in Ornithology. W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2014. [dostęp 2014-11-30]. (ang.).
  9. ↑ a b Frank Gill, David Donsker: Family Accipitridae. IOC World Bird List: Version 4.4. [dostęp 2014-11-30]. (ang.).
  10. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v A. C. Kemp, G. M. Kirwan: Lizard Buzzard (Kaupifalco monogrammicus). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2014. [dostęp 2014-11-30]. (ang.).
  11. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r James Ferguson-Lees, David A. Christie: Raptors of the World. Londyn: Christopher Helm, 2001, s. 613-615. ISBN 0-618-12762-3. (ang.).
  12. ↑ A. D. Lewis. Unusual prey of lizard buzzard Kaupifalco monogrammicus. „Scopus”. 7 (1), s. 92, 1983. (ang.). 
  13. ↑ a b J. Ekstrom, S. Butchart, M. Harding: Lizard Buzzard Kaupifalco monogrammicus. BirdLife International. [dostęp 2014-11-30].
  14. ↑ Zobacz w infoboksie
{{Przypisy}} Nieprawidłowe pola: przypisy.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jaszczurkołap&oldid=41423717”