Stanisław Gromnicki
| Prałat | |
.jpg) Stanisław Gromnicki (przed 1905) | |
| Kraj działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
25 listopada 1843 |
| Data i miejsce śmierci |
20 maja 1921 |
| Miejsce pochówku | |
| Proboszcz w Petlikowcach | |
| Okres sprawowania |
1878–1880 |
| Proboszcz w Buczaczu | |
| Okres sprawowania |
1880-1914 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Inkardynacja | |
| Prezbiterat |
1866 |
| Odznaczenia | |
| |
Stanisław Gromnicki (ur. 25 listopada 1843 w Skale, zm. 20 maja 1921 we Lwowie) – polski duchowny rzymskokatolicki, prałat, kaznodzieja, działacz społeczny.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Stanisław Gromnicki wywodził się ze szlacheckiej rodziny Gromnickich z Omelan herbu Prawdzic. Urodził się 25 listopada 1843 w Skale nad Zbruczem jako syn Juliana Walentego i Marceli z Forstów. W 1872 jego bracia Adam Wojciech i Mikołaj Antoni wylegitymowali się ze szlachectwa w galicyjskim Wydziale Krajowym[1]. Był kuzynem ks. Tadeusza Gromnickiego.
Uczył się w szkołach w Buczaczu i we Lwowie. W 1866 przyjął święcenia kapłańskie we Lwowie, a następnie rozpoczął pracę jako duszpasterz w Kozłowie. Po dwóch latach przeniesiony został do Płotyczy, gdzie zainicjował budowę kościoła oraz dwóch kaplic na terenie parafii (w Ihrowicach i Jankowcach). W 1878 mianowany został proboszczem w Petlikowcach, gdzie zasłużył się wybudowaniem kościółka w Bobulińcach oraz kaplicy w Kujdanowie.
10 listopada 1880 objął parafię w Buczaczu. Podczas wieloletniej pracy w tej parafii wybudował kościoły w: Nowostawcach, Leszczańcach, Dźwinogrodzie i Nagórzance. Zainicjował też wybudowanie kaplic w Buczaczu, Sorokach, Rukomyszu i Pyszkowcach. Budowę kaplic i kościołów często finansował z własnego majątku. Oprócz funkcji proboszcza, był też dziekanem czortkowskim, buczackim i stanisławowskim. Pod koniec XIX wieku był inicjatorem akcji pod hasłem Ratujmy milion!, wzywającej do budowy kościołów i kaplic celem ratowania ludności polskiej zamieszkałej na obszarze Galicji Wschodniej przed rutenizacją. Był spowiednikiem sióstr Niepokalanek w Jazłowcu oraz, od 1895, zastępcą przewodniczącego buczackiego oddziału Rady Szkolnej Okręgowej[2][3]. W 1904 wygłosił kazanie podczas odsłonięcia pomnika Bartosza Głowackiego w Tarnobrzegu[4]. Od 1914 mieszkał we Lwowie przy kościele św. Jana Chrzciciela, gdzie zmarł 20 maja 1921[5]. W niedziele 26 listopada 1916 w kościele św. Jana Chrzciciela odbyła się uroczystość jego 50-lecia w służbie kapłańskiej[6]. Został pochowany na Cmentarzu Janowskim we Lwowie.
Kazania[edytuj | edytuj kod]
Stanisław Gromnicki poruszał w kazaniach problematykę dogmatyczną, moralną, społeczną i narodową. Jego kazania podkreślały wartość narodu polskiego, ale również konieczność zachowania braterskich stosunków z innymi narodowościami, zwłaszcza Ukraińcami, których uznawał za braci, wywodzących się ze wspólnych korzeni. Jego głównym celem było krzewienie polskości na terenie Galicji wschodniej i na kresach wschodnich oraz obrona obrządku łacińskiego[7].
Publikacje[edytuj | edytuj kod]
- Kazanie w uroczystość NMP Królowej Korony Polskiej powiedziane w archikatedrze lwowskiej obrządku łacińskiego dnia 5 maja 1895 roku, Buczacz 1895, Lwów 1899;
- Przedmowa na niedzielę XIV po Świątkach, Lwów 1889;
- De indigna celebratione sacrifica missae. Sermo in congregatione decanali habitus, Lwów 1900;
- Kilka stów do młodzieży przy poświęceniu kaplicy gimnazjalnej w Buczaczu, Lwów 1900;
- O jedności i miłości w narodzie, Jasło 1900, 1903;
- Kilka uwag o Trójcy Przenajświętszej, Lwów 1901, 1910;
- Kilka uwag w sprawie ruskiej albo „Co miara, to wiara" (wraz z ks. A. Rokoszem), Lwów 1901;
- Przestroga dla wyborców, Buczacz 1907;
- Lud a duchowieństwo, Warszawa 1906;
- Dla polskich dzieci, Jasło 1903;
- Kazanie w urocz. Najśw. Maryi Panny Królowej Korony Polskiej w archikatedrze lwowskiej łać. Dnia 5 maja 1901 r., Lwów 1901;
- Dzwon, krzyż, lampa: trzy rzeczy, które nam przypominają nieskończoną i niepojętą boską miłość Zbawiciela, Buczacz 1912.
Odznaczenia, wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż kawalerski orderu Franciszka Józefa (2 grudnia 1898)[8].
- Prałat domowy (1907, mianowany przez papieża Piusa X).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Adam Boniecki: Herbarz polski: wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. Cz. 1. T. 7. Warszawa : Warszawskie Towarzystwo Akcyjne S. Orgelbranda S[yn]ów), 1904, s. 109.
- ↑ Królestwo Galicji i Lodomerii (Austria) CK Namiestnictwo, Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem : na rok 1890, z c. k. galicyjskiej drukarni rządowej, 1870–1914 [dostęp 2018-06-21].
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem : na rok ... / [C. k. Namiestnictwo] - Digital Library KUL [online], dlibra.kul.pl [dostęp 2020-01-25].
- ↑ Odsłonięcie pomnika Bartosza Głowackiego w Tarnobrzegu. „Nowości Ilustrowane”. 1, s. 2, 1904.
- ↑ Gromnicki Stanisław ks. na stronie eduteka.pl
- ↑ Jubileusz ks. Gromnickiego. „Kurjer Lwowski”. 598, s. 4, 29 listopada 1916.
- ↑ Ks. Fr. Buchhorn, Sprawozdanie z misyi w latach 1904/5 w Galicji Wschodniej, „Roczniki obydwóch Zgromadzeń św. Wincentego a Paolo”, 4, 1906.
- ↑ Odznaczenia jubileuszowe. „Nowa Reforma”. 277, s. 5, 3 grudnia 1898.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Wojciech Biliński: Lwowska fundacja Antoniego i Walerii Bilińskich. W: Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej / red. W. Walczak, K. Łopatecki. T. VI. Białystok, 2013, s. 360.
- Gromnicki Stanisław ks. na stronie eduteka.pl
- Stanisław Gromnicki h. Prawdzic wielcy.pl
- Seweryn Uruski: Gromniccy h. Prawdzic. [W:] Rodzina. Herbarz szlachty polskiej. T. 5. Warszawa, 1904.
- Ks. Józef Wołczański: Katalog Grobów duchowieństwa i sióstr zakonnych obrządku łacińskiego i greckokatolickiego na cmentarzu janowskim we Lwowie, s. 257.
- H. Karbownik, Encyklopedia Katolicka, t. 6. szp. 183.
- Jubileusz kapłana. „Nowości Illustrowane”. Nr 49, s. 12–13, 2 grudnia 1905.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Publikacje Stanisława Gromnickiego w bibliotece Polona