Stefan Liszko
| |
 pułkownik kawalerii
| |
| Pełne imię i nazwisko |
Stefan Juliusz Marian Liszko |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
27 sierpnia 1892 |
| Data i miejsce śmierci |
24 stycznia 1991 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1914–1947 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
dowódca pułku |
| Główne wojny i bitwy | |
.jpg){kind=small}
| |
| Odznaczenia | |
         
| |
Stefan Juliusz Marian Liszko (ur. 27 sierpnia 1892 w Szlasach, zm. 24 stycznia 1991 w Warszawie) – pułkownik kawalerii Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się 27 sierpnia 1892 we wsi Szlasy, w ówczesnym powiecie makowskim guberni łomżyńskiej, w rodzinie Juliusza i Wandy z Uszyńskich[1][2]. Ukończył sześć klas gimnazjum i dwa lata szkoły agronomicznej[3]. W 1911 wyjechał do Królestwa Galicji i Lodomerii, a następnie do Nowego Jorku, gdzie poza pracą zarobkową zajmował się organizacją drużyn bojowych „Sokoła”[4]. Działał również w Polskich Drużynach Strzeleckich i Polskiej Partii Socjalistycznej[5].
Od 10 sierpnia 1914 służył w Legionach Polskich, jako żołnierz 2 szwadronu kawalerii, a później 2 pułku ułanów[6][2]. Uczestniczył w stopniu kaprala 13 czerwca 1915 w słynnej szarży pod Rokitną, za którą został później odznaczony Orderem Virtuti Militari. 6 kwietnia 1917 został wymieniony jako wachmistrz 2 pułku ułanów, uprawniony do noszenia Krzyża Wojskowego Karola[7]. W tym samym roku został przeniesiony do szwadronu karabinów maszynowych[2]. Internowany po kryzysie przysięgowym w Dufalva i Synowódzku. W sierpniu 1918 został zwolniony z obozu jako obywatel Królestwa Polskiego.
Od listopada 1918 w szeregach odrodzonego Wojska Polskiego. Służył w oddziale konnym żandarmerii w Warszawie, który w listopadzie 1919 został włączony do 3 pułku strzelców konnych jako 2. szwadron I dywizjonu[8]. Wziął udział w wojnie z bolszewikami[2]. 27 sierpnia 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu rotmistrza, w kawalerii[9]. 6 października tego roku oddział, w którym pełnił służbę został przemianowany na 5 pułk strzelców konnych[10].
Po zakończeniu działań wojennych pozostał w wojsku jako oficer zawodowy i kontynuował służbę w 5 pułku strzelców konnych w Tarnowie[11][12][13]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu rotmistrza ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 i 114. lokatą w korpusie oficerów jazdy (od 1924 – kawalerii)[14]. 12 kwietnia 1927 prezydent RP nadał mu stopień majora z dniem 1 stycznia 1927 i 9. lokatą w korpusie oficerów kawalerii[15]. W czerwcu tego roku został przeniesiony z 5 psk do 26 pułku ułanów w Baranowiczach na stanowisko dowódcy szwadronu zapasowego[16]. W kwietniu 1928 został przesunięty na stanowisko kwatermistrza[17][18]. W sierpniu 1929 został przeniesiony do 6 pułku ułanów na stanowisko zastępcy dowódcy pułku[19]. 24 grudnia 1929 awansował na podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1930 i 16. lokatą w korpusie oficerów kawalerii[20][21]. 28 stycznia 1931 został wyznaczony na stanowisko dowódcy 6 pułku ułanów[22][23][24]. Na pułkownika został awansowany ze starszeństwem z dniem 19 marca 1937 i 5. lokatą w korpusie oficerów kawalerii[21][25].
W czasie kampanii wrześniowej 1939 dowodził pułkiem aż do kapitulacji Warszawy[26]. Następnie trafił do niewoli niemieckiej i został osadzony w Oflagu VIIA Murnau[26]. W 1947 wrócił do Polski[26]. Pozostawał nadal w służbie czynnej bez przydziału[2]. Zmarł 24 stycznia 1991 w Warszawie[26]. Został pochowany w kwaterze legionowej Cmentarza Wojskowego na Powązkach (kwatera A5, rząd 5, miejsce 9)[27].
Był rozwiedziony, miał dwie córki: Lidię (ur. 20 lutego 1923) i Jadwigę (ur. 20 stycznia 1925)[3][2].
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Złoty Orderu Wojskowego Virtuti Militari[2]
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 5462 – 17 maja 1922[28][1][29]
- Krzyż Niepodległości – 6 czerwca 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[30][31][32][33]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski – 11 listopada 1935 „za zasługi w służbie wojskowej”[34][35]
- Krzyż Walecznych trzykrotnie „za czyny męstwa i odwagi wykazane w bojach toczonych w latach 1918–1921”[36][37][2]
- Krzyż Walecznych dwukrotnie „za czyny męstwa i odwagi wykazane w wojnie rozpoczętej 1 września 1939 roku”[2]
- Złoty Krzyż Zasługi – 10 listopada 1928 „w uznaniu zasług położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości”[38][39]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[36]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[36]
- Brązowy Medal Waleczności – 21 czerwca 1915 przez komendanta c. k. 11 Korpusu FML Ignacego von Korda za szarżę pod Rokitną[40]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Kolekcja ↓, s. 1.
- ↑ a b c d e f g h i Polak (red.) 1993 ↓, s. 117.
- ↑ a b Kolekcja ↓, s. 2.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 4.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 2, 4.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 3, 4.
- ↑ Wykaz oficerów, podoficerów i żołnierzy 2 pułku ułanów LP uprawnionych do noszenia krzyża Karola. [w:] Komenda Legionów (Dowództwo Polskiego Korpusu Posiłkowego), sygn. I.120.1.102 s. 107 [on-line]. Centralne Archiwum Wojskowe. [dostęp 2023-03-14].
- ↑ Gilewski 1931 ↓, s. 14.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 33 z 1 września 1920, s. 797.
- ↑ Gilewski 1931 ↓, s. 5.
- ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 272, 741.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 662, 679.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 590, 601.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 161.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 20 kwietnia 1927, s. 119.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 16 z 11 czerwca 1927, s. 163.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928, s. 175.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 315, 341.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 23 sierpnia 1929, s. 295.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 21 z 24 grudnia 1929, s. 439.
- ↑ a b Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 418.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931, s. 4.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 142, 633.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 692.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 127.
- ↑ a b c d Wielka Księga 2021 ↓, s. 77.
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 11 stycznia 1923, s. 33.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-03-14]..
- ↑ M.P. z 1931 r. poz. 132.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 11 listopada 1931, s. 361.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-03-14]..
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-03-14]..
- ↑ M.P. z 1935 r. poz. 258.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 12 z 11 listopada 1935, s. 121.
- ↑ a b c Kolekcja ↓, s. 3.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-03-14]..
- ↑ Monitor Polski nr 260, poz. 634. 1928-11-10. [dostęp 2023-03-14].
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 11 listopada 1928, s. 407.
- ↑ Odznaczenia w Legionach. „Goniec Polowy Legionów : Dziennik rozporzadzeń Komendy Legionów Polskich”. 7, s. 4, 1915-07-06. Piotrków., jako Stefan Lisko.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Liszko Stefan Juliusz Marian. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.53-4427 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-03-14].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r.. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- 6 Pułk Ułanów Kaniowskich. Krzysztof Mijakowski (red.), Paweł Rozdżestwieński (red.). Warszawa: Edipresse Polska S.A., 2021, seria: Wielka Księga Kawalerii Polskiej 1918–1939. ISBN 978-83-7769-268-4.
- Roman Gilewski: Zarys historji wojennej 5-go Pułku Strzelców Konnych. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1931, seria: Zarys historii wojennej formacji polskich 1918–1920.
- Stanisław Jan Rostworowski: Nie tylko Pierwsza Brygada (1914–1918) - Z Legionami na bój. Warszawa: P. W. EGROS - Oficyna Wydawnicza, 1993, s. 291. ISBN 83-85253-05-X.
- Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. T. 2/2. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1993. ISBN 83-900510-0-1.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon Sp. z o.o., 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Członkowie Polskich Drużyn Strzeleckich
- Politycy Polskiej Partii Socjalistycznej (1909–1918)
- Członkowie Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”
- Dowódcy 6 Pułku Ułanów Kaniowskich
- Jeńcy Oflagu VII A Murnau
- Kwatermistrzowie 26 Pułku Ułanów Wielkopolskich
- Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Niepodległości
- Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (pięciokrotnie)
- Odznaczeni Krzyżem Złotym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Odznaczeni Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)
- Oficerowie 5 Pułku Strzelców Konnych (II RP)
- Pochowani na Powązkach-Cmentarzu Wojskowym w Warszawie
- Polacy odznaczeni Medalem Waleczności
- Pułkownicy kawalerii II Rzeczypospolitej
- Uczestnicy kampanii wrześniowej (strona polska)
- Urodzeni w 1892
- Zastępcy dowódcy 6 Pułku Ułanów Kaniowskich
- Zmarli w 1991
- Żołnierze 2 Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich
- Żołnierze II Brygady Legionów Polskich