Sylvia Plath

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skocz do: nawigacja, szukaj
Sylvia Plath
Sylvia Plath.jpg
Data i miejsce urodzenia 27 października 1932
Stany Zjednoczone Jamaica Plain
(dziś dzielnica Bostonu)
Data i miejsce śmierci 11 lutego 1963
Anglia Londyn
Narodowość Stany Zjednoczone Amerykanka
Dziedzina sztuki liryka, proza
Styl konfesyjny
Ważne dzieła Szklany klosz, Ariel
Wikicytaty Cytaty w Wikicytatach
Mieszkanie Sylvi Plath w Londynie
Newnham College (Cambridge University), gdzie studiowała Plath.
Mieszkanie przy ulicy 23 Fitzroy Road w Londynie, gdzie Plath popełniła samobójstwo.
Grób Sylvii Plath przy kościele w Heptonstall (West Yorkshire).

Sylvia Plath (ur. 27 października 1932 w Jamaica Plain k. Bostonu, zm. 11 lutego 1963 w Londynie) – amerykańska poetka, pisarka i eseistka, zaliczana do grona tzw. poetów wyklętych. Współcześnie znana m.in. dzięki na poły autobiograficznej powieści Szklany klosz. Jej poezja należy do nurtu poezji konfesyjnej. Sylvia Plath jest przy tym jedną z czołowych postaci kierunku w literaturze lat 50. i 60. XX wieku, określanego mianem Konfesjonalistów (ang. Confessionalist)[1].

Rys biograficzny[edytuj]

Sylvia Plath urodziła się w dzisiejszej bostońskiej dzielnicy Jamaica Plain jako córka pochodzącego z Grabowa w Niemczech Otto Platha i Aurelii z d. Schober, Austriaczki z pochodzenia. Już od lat dziecinnych wykazywała niezwykły talent poetycki, publikując swój pierwszy wiersz w wieku 8 lat w dziale dziecięcym gazety Boston Herald. W tym okresie zmarł jej ojciec, profesor college’u, a zarazem pszczelarz.

W 1941 matka Sylvii Plath dała córce pierwszy dziennik. Od tej pory Plath regularnie pisała dzienniki do końca życia.

W sierpniu 1950 Sylvia Plath opublikowała w magazynie dla dziewcząt Seventeen swój pierwszy utwór fabularny, a w gazecie The Christian Science Monitor ukazał się jej pierwszy dojrzały wiersz.

Plath chorowała na zaburzenie afektywne dwubiegunowe (depresję i stany maniakalne) i kilkakrotnie przebywała w szpitalach psychiatrycznych, głównie prywatnym McLean Hospital w podbostońskim Belmont (Massachusetts), najczęściej w związku z próbami samobójczymi.

Na pierwszym roku nauki w ekskluzywnym college’u dla kobiet, Smith College w Northampton, Plath podjęła pierwszą próbę samobójczą. Miała wówczas staż w redakcji czasopisma Mademoiselle. Ten okres swego życia opisała w autobiograficznej powieści Szklany klosz (1963, The Bell Jar, wyd. polskie 1975). Po tej próbie samobójczej Sylvia podjęła leczenie w szpitalu psychiatrycznym McLean Hospital w Belmont koło Bostonu pod okiem dr Ruth Barnhouse Beuscher.

W 1955 Sylvia Plath wyjechała jako stypendystka Fulbrighta na studia do Anglii w Newnham College, część Cambridge University.

25 lutego 1956 Sylvia Plath poznała na przyjęciu poetę Teda Hughesa, którego poślubiła w tym samym roku. We wrześniu 1957 Sylvia Plath zaczęła wykładać literaturę angielską.

W Anglii w 1960 wydała pierwszy tomik Kolos (The Colossus). Wraz z mężem wiele podróżowała m.in. do Hiszpanii. W wakacje 1959 Sylvia Plath i Ted Hughes podróżowali przez Amerykę Północną.

W lutym 1960 Plath podpisała umowę na wydanie swojego pierwszego tomiku poezji Kolos w wydawnictwie Heinemanna. 1 kwietnia 1960 Sylvia Plath urodziła pierwsze z dwójki dzieci, Friedę Hughes. W lipcu małżonkowie kupili spory dom Court Green, którego hipotekę spłacili w grudniu 1961.

Czerwiec 1962 był początkiem końca małżeństwa Sylvii Plath i Teda Hughes, który zakochał się w Assii Wevill. Kilka lat później Wevill popełniła samobójstwo w identyczny sposób, jak Sylvia Plath.

W 1962 doszło między małżonkami do separacji; poetka przeniosła się z dwojgiem dzieci (Friedą i Nicholasem) ze wspólnego domu w hrabstwie Devon do Londynu. Zamieszkała w domu po W.B. Yeatsie. Bardzo ciężka dla niej okazała się zima 1962/63. W okresie jesienno-zimowym Sylvia napisała swoje najlepsze wiersze m.in. „Tatusia”, „Ukłucia”, „Kobietę Łazarz”, „Ariel”, „Kurierów”, „Mistyczkę” i ostatni wiersz „Krawędź”. Poetka brała wówczas leki przeciwdepresyjne, które jednak przyniosły odwrotny do zamierzonego skutek. Schorowana i cierpiąca na brak pieniędzy, Sylvia Plath popełniła samobójstwo przez zatrucie gazem. Dzieci zamknęła w dobrze wentylowanym pokoju, zostawiając im śniadanie. Została pochowana na cmentarzu w Heptonstall, w hrabstwie West Yorkshire w Anglii.

Tomy jej poezji zostały wydane pośmiertnie. Bardzo ceniony jest Ariel z 1965[potrzebny przypis] oraz Poezje zebrane z 1981, za który otrzymała poetycką Nagrodę Pulitzera w 1982.

Twórczość[edytuj]

Poezja[edytuj]

Przekładów wierszy Sylvii Plath na język polski dokonali: Teresa Truszkowska, Ewa Fiszer, Julia Hartwig, Jan Rostworowski, Zbigniew Herbert.

Proza[edytuj]

Twórczość dla dzieci[edytuj]

  • The Bed Book (1976)
  • The It-Doesn’t-Matter-Suit (1996)
  • Collected Children’s Stories (Anglia, 2001)
  • Mrs. Cherry’s Kitchen (2001)

Biografie[edytuj]

Powieść biograficzną o ostatnich miesiącach życia Sylvii Plath, Przezimowanie napisała angielska badaczka biografii poetki, Kate Moses[2]. Do innych znanych publikacji dotyczących Plath należy również monografia Jej mąż. Ted Hughes i Sylvia Plath autorstwa Diane Middlebrook.

Film[edytuj]

W 2003 powstał film fabularny Sylvia z Gwyneth Paltrow w roli głównej, który opowiada o życiu Sylvii Plath od chwili jej spotkania z Tedem Hughesem do samobójczej śmierci, przy czym koncentrował się na jej problemach małżeńskich.

Przypisy

  1. ↑ Podobnym terminem określa się późniejsze poezje Anne Sexton, Roberta Lowella czy Allena Ginsberga.
  2. ↑ Informacje o angielskiej wersji Przezimowania ze strony internetowej Kate Moses, [1]. (ang.)

Linki zewnętrzne[edytuj]

W Wikimedia Commons znajdują się multimedia związane z tematem:
Sylvia Plath
Zobacz w Wikicytatach kolekcję cytatów Sylvii Plath
p • d • e
Dzieła Sylvii Plath
Poezja
Kolos (1960) • Ariel • Crossing the Water (1971) • Zimowe drzewa • The Collected Poems (1981)
Proza
Szklany klosz (1963) • Listy do domu (1975) • Johnny Strach i Biblia Snów (1977) • Dzienniki 1950-1962 (1982) (The Journals of Sylvia Plath)
Dla dzieci
The Bed Book (1976)
Portal:Literatura
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sylvia_Plath&oldid=49586226”