Sylvia Plath
| ||
![]() | ||
Data i miejsce urodzenia | 27 października 1932 Jamaica Plain (dziś dzielnica Bostonu) | |
Data i miejsce śmierci | 11 lutego 1963 Londyn | |
Narodowość | Amerykanka | |
Dziedzina sztuki | liryka, proza | |
Epoka | konfesyjny | |
Ważne dzieła | ||
| ||
![]() | ||
Strona internetowa |

Sylvia Plath (ur. 27 października 1932 w Jamaica Plain k. Bostonu, zm. 11 lutego 1963 w Londynie) – amerykańska poetka, pisarka i eseistka, zaliczana do grona tzw. poetów wyklętych. Współcześnie znana m.in. dzięki na poły autobiograficznej powieści Szklany klosz. Jej poezja należy do nurtu poezji konfesyjnej. Sylvia Plath jest przy tym jedną z czołowych postaci kierunku w literaturze lat 50. i 60. XX wieku, określanego mianem Konfesjonalistów (ang. Confessionalist)[1].
Rys biograficzny[edytuj | edytuj kod]
Sylvia Plath urodziła się w dzisiejszej bostońskiej dzielnicy Jamaica Plain jako córka pochodzącego z Grabowa w Niemczech Otto Platha i Aurelii z d. Schober, Austriaczki z pochodzenia. Już od lat dziecinnych wykazywała niezwykły talent poetycki, publikując swój pierwszy wiersz w wieku 8 lat w dziale dziecięcym gazety Boston Herald. W tym okresie zmarł jej ojciec, profesor college’u, a zarazem pszczelarz.
W 1941 matka Sylvii Plath dała córce pierwszy dziennik. Od tej pory Plath regularnie pisała dzienniki do końca życia.
W sierpniu 1950 Sylvia Plath opublikowała w magazynie dla dziewcząt Seventeen swój pierwszy utwór fabularny, a w gazecie The Christian Science Monitor ukazał się jej pierwszy dojrzały wiersz.
Plath chorowała na zaburzenie afektywne dwubiegunowe (depresję i stany maniakalne) i kilkakrotnie przebywała w szpitalach psychiatrycznych, głównie prywatnym McLean Hospital w podbostońskim Belmont (Massachusetts), najczęściej w związku z próbami samobójczymi.
Na pierwszym roku nauki w ekskluzywnym college’u dla kobiet, Smith College w Northampton, Plath podjęła pierwszą próbę samobójczą. Miała wówczas staż w redakcji czasopisma Mademoiselle. Ten okres swego życia opisała w autobiograficznej powieści Szklany klosz (1963, The Bell Jar, wyd. polskie 1975). Po tej próbie samobójczej Sylvia podjęła leczenie w szpitalu psychiatrycznym McLean Hospital w Belmont koło Bostonu pod okiem dr Ruth Barnhouse Beuscher.
W 1955 Sylvia Plath wyjechała jako stypendystka Fulbrighta na studia do Anglii w Newnham College, część Cambridge University.
25 lutego 1956 Sylvia Plath poznała na przyjęciu poetę Teda Hughesa, którego poślubiła w tym samym roku. We wrześniu 1957 Sylvia Plath zaczęła wykładać literaturę angielską.
W Anglii w 1960 wydała pierwszy tomik Kolos (The Colossus). Wraz z mężem wiele podróżowała m.in. do Hiszpanii. W wakacje 1959 Sylvia Plath i Ted Hughes podróżowali przez Amerykę Północną.
W lutym 1960 Plath podpisała umowę na wydanie swojego pierwszego tomiku poezji Kolos w wydawnictwie Heinemanna. 1 kwietnia 1960 Sylvia Plath urodziła pierwsze z dwójki dzieci, Friedę Hughes. W lipcu małżonkowie kupili spory dom Court Green, którego hipotekę spłacili w grudniu 1961.
Czerwiec 1962 był początkiem końca małżeństwa Sylvii Plath i Teda Hughes, który zakochał się w Assii Wevill. Kilka lat później Wevill popełniła samobójstwo w identyczny sposób, jak Sylvia Plath.
W 1962 doszło między małżonkami do separacji; poetka przeniosła się z dwojgiem dzieci (Friedą i Nicholasem) ze wspólnego domu w hrabstwie Devon do Londynu. Zamieszkała w domu po W.B. Yeatsie. Bardzo ciężka dla niej okazała się zima 1962/63. W okresie jesienno-zimowym Sylvia napisała swoje najlepsze wiersze m.in. „Tatusia”, „Ukłucia”, „Kobietę Łazarz”, „Ariel”, „Kurierów”, „Mistyczkę” i ostatni wiersz „Krawędź”. Poetka brała wówczas leki przeciwdepresyjne, które jednak przyniosły odwrotny do zamierzonego skutek. Schorowana i cierpiąca na brak pieniędzy, Sylvia Plath popełniła samobójstwo przez zatrucie gazem. Dzieci zamknęła w dobrze wentylowanym pokoju, zostawiając im śniadanie. Została pochowana na cmentarzu w Heptonstall, w hrabstwie West Yorkshire w Anglii.
Tomy jej poezji zostały wydane pośmiertnie. Bardzo ceniony jest Ariel z 1965[potrzebny przypis] oraz Poezje zebrane z 1981, za który otrzymała poetycką Nagrodę Pulitzera w 1982.
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
Poezja[edytuj | edytuj kod]
- Kolos (1960)
- Ariel (1965)
- Crossing the Water (1971)
- Zimowe drzewa (1972),
- The Collected Poems (1981),
Przekładów wierszy Sylvii Plath na język polski dokonali: Teresa Truszkowska, Ewa Fiszer, Julia Hartwig, Jan Rostworowski, Zbigniew Herbert.
Proza[edytuj | edytuj kod]
- Szklany klosz (1963), pod ps. Victoria Lucas, ISBN 83-86530-69-3
- Listy do domu (1975)
- Johnny Strach i Biblia Snów (1977)
- Dzienniki 1950-1962 (1982), (The Journals of Sylvia Plath), Prószyński i S-ka, ISBN 83-7337-739-5
- The Magic Mirror (1989)
- The Unabridged Journals of Sylvia Plath, edytowane przez Karen V. Kukil (2000)
Twórczość dla dzieci[edytuj | edytuj kod]
- The Bed Book (1976)
- The It-Doesn’t-Matter-Suit (1996)
- Collected Children’s Stories (Anglia, 2001)
- Mrs. Cherry’s Kitchen (2001)
Biografie[edytuj | edytuj kod]
Powieść biograficzną o ostatnich miesiącach życia Sylvii Plath, Przezimowanie napisała angielska badaczka biografii poetki, Kate Moses[2]. Do innych znanych publikacji dotyczących Plath należy również monografia Jej mąż. Ted Hughes i Sylvia Plath autorstwa Diane Middlebrook.
- Ronald Hayman: Death and Life of Sylvia Plath
- Janet Malcolm: Milcząca kobieta
- Diane Middlebrook: Jej mąż. Ted Hughes i Sylvia Plath, ISBN 83-08-03690-2
- Kate Moses: Przezimowanie, ISBN 83-7391-656-3
- Anne Stevenson: Bitter Fame. A life of Sylvia Plath
- Erica Wagner: Sylvia Plath i Ted Hughes, ISBN 83-08-03505-1
- Yehuda Koren, Eilat Negev:Femme fatale. Życie i tragiczna śmierć Assi Wevill, rywalki Sylvii Plath, ISBN 978-83-7183-585-8
Film[edytuj | edytuj kod]
W 2003 powstał film fabularny Sylvia z Gwyneth Paltrow w roli głównej, który opowiada o życiu Sylvii Plath od chwili jej spotkania z Tedem Hughesem do samobójczej śmierci, przy czym koncentrował się na jej problemach małżeńskich.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Podobnym terminem określa się późniejsze poezje Anne Sexton, Roberta Lowella czy Allena Ginsberga.
- ↑ Informacje o angielskiej wersji Przezimowania ze strony internetowej Kate Moses, [1]. (ang.)
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Artykuł z serii „ Porterty kobiet” poświęcony Sylvi Plath, „Wysokie obcasy” 2001(pol.)
- Sylvia Plath (wł.)
- PlathOnline (ang.)
- Sylvia Plath Forum (ang.)
- Sylvia Plath (pol.)
- PLATH Sylwia: bibliografia podmiotowo-przedmiotowa, Oprac. Bożena Lewandowska przy współpracy Marty Boszczyk, listopad 2002 r.
- Peter K. Steinberg - A celebration, this is: A website for Sylvia Plath
|
- ISNI: 0000 0003 6863 8126, 0000 0001 2121 4196, 0000 0003 6863 8118
- VIAF: 14775269, 3391159248345604870002, 8046159248530104870006
- LCCN: n79032880
- GND: 118594877
- NDL: 00452936
- LIBRIS: c9prsl8w59vcj9m
- BnF: 119200170
- SUDOC: 027338363
- SBN: IT\ICCU\CFIV\035413
- NLA: 35608245
- NKC: jn19990006589
- DBNL: plat010
- BNE: XX1642346
- NTA: 068467338
- BIBSYS: 90051182
- CiNii: DA00994989
- Open Library: OL4327652A
- PLWABN: 9810631732705606
- NUKAT: n94001174
- OBIN: 37855
- NLI: 000106258
- PTBNP: 41606
- CANTIC: a11788513
- LNB: 000008707
- NSK: 000014648
- CONOR: 38514531
- BNC: 000195826
- ΕΒΕ: 75386
- BLBNB: 000328888
- KRNLK: KAC199621824
- LIH: LNB:V*264342;=BH
- WorldCat: lccn-n79032880