Robert Lowell
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Narodowość | |
Język | |
Dziedzina sztuki |
Robert Traill Spence Lowell Jr. (ur. 1 marca 1917 w Bostonie, Massachusetts, zm. 12 września 1977 w Nowym Jorku) – amerykański poeta, dramaturg i tłumacz[1] z kręgu poetów konfesyjnych , był nauczycielem i inspiracją dla wielu znaczących twórców literatury lat 50. i lat 60. XX wieku, np. Anne Sexton i Sylvii Plath. W 1947 i 1974 roku został laureatem Nagrody Pulitzera w dziedzinie poezji, a w 1960 laureatem National Book Award w tej samej dziedzinie.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Lowell pochodził z jednej z najstarszych bostońskich rodzin, której członkiem była inna uznana poetka Amy Lowell. Był synem oficera marynarki amerykańskiej Roberta Trailla Spence’a Lowella seniora i jego żony Charlotte Winslow. Po skończeniu prywatnej szkoły w rodzinnym mieście, rozpoczął studia na uniwersytecie Harvarda, lecz przeniósł się po pewnym czasie do Kenyon College w Gambier w stanie Ohio, gdzie później uzyskał dyplom, aby studiować pod kierunkiem jednego z wielkich amerykańskich krytyków, Johna Crowe Ransoma .
W latach 1940–1946 był gorliwym katolikiem, wiara ta wywarła wpływ na jego pierwsze dwa zbiory wierszy Land of Unlikeness (1944) i Lord Weary’s Castle (1946). Lowell zaangażowany był silnie w życie polityczne. Podczas II wojny światowej odmawiał służby wojskowej ze względu na bombardowania celów cywilnych przez aliantów, za co zresztą trafił na pewien czas do więzienia. W sposób aktywny protestował również przeciwko wojnie wietnamskiej.
Życie osobiste Lowella pełne było zawirowań małżeńskich oraz kryzysów natury psychicznej. Był trzykrotnie żonaty, z pisarkami Jean Stafford , Elizabeth Hardwick i Caroline Blackwood . Cierpiał na depresję maniakalną, z powodu której hospitalizowano go około 20 razy i poddawany był terapii szokowej. Zmarł na atak serca w nowojorskiej taksówce w 1977 roku, pochowano go na cmentarzu Stark w Dunbarton w stanie New Hampshire.
Twórczość
[edytuj | edytuj kod]Pierwsze dwa tomiki poetyckie Lowella, Land of Unlikeness i Lord Weary’s Castle, stanowią raczej przykład szkoły formalistycznej, cechuje je mistrzowskie posługiwanie się metrum oraz rymem, cieszyły się też sporym uznaniem krytyki. Później jednakże, częściowo w związku z trapiącymi go kryzysowymi stanami psychicznymi, a częściowo pod wpływem poetów młodszego pokolenia np. Allena Ginsberga czy W.D. Snodgrassa , jego poezja zaczęła przesuwać się w kierunku rejestracji doświadczeń osobistych i odchodzić od formalizmu. Wyraźnie jest to przejście w stronę poezji o charakterze konfesyjnym widoczne w przełomowym tomiku pt. Life Studies z 1959 roku. Z tomiku tego pochodzi jeden z bardziej znanych wierszy Lowella pt. „Skunk Hour”, będący opisem podupadłego miasteczka w Nowej Anglii i zawierający dość szokujące, jak na owe czasy, wyznanie: „My mind is not right" („nie jestem przy zdrowych zmysłach”). Life Studies uważany jest za jeden z ważniejszych tomików poetyckich XX wieku.
Następny tomik Lowella pt. For the Union Dead również zyskał uznanie krytyki, szczególnie za tytułowy wiersz. Później jednak jego poezja zaczęła tracić na popularności i rzadziej ją zauważano.
W latach 60. Lowell stał się postacią medialną, widywano go w towarzystwie znanych osób, np. Jacqueline i Roberta Kennedy’ego, Mary McCarthy, Eugene’a McCarthy’ego. W 1970 odszedł od swojej drugiej żony Elizabeth Hardwick dla brytyjskiej autorki Caroline Blackwood. Wywiązał się wtedy drobny spór, gdy Lowell wykorzystał w swoich wierszach fragmenty prywatnych listów Hardwick, za co zresztą ostro skrytykowali go przyjaciele, m.in. Adrienne Rich i Elizabeth Bishop.
Dzieła
[edytuj | edytuj kod]- Land of Unlikeness (1944)
- Lord Weary’s Castle (1946, Nagroda Pulitzera w dziedzinie poezji)
- The Mills of the Kavanaughs (1951)
- Life Studies (1959)
- Phaedra (1961, tłumaczenie)
- Imitations (1961)
- For the Union Dead (1964)
- The Old Glory (1965, trylogia dramatyczna, wydanie polskie pt. Chwała sztandaru w 1974)
- Near the Ocean (1967)
- The Voyage & other versions of poems of Baudelaire (1969)
- Prometheus Bound (1969)
- Notebooks 1967-1968 (1969) (wydanie przejrzane i rozszerzone, 1970)
- For Lizzie and Harriet (1973)
- History (1973)
- The Dolphin (1973, Nagroda Pulitzera w dziedzinie poezji)
- Selected Poems (1976) (wydanie poprawione, 1977)
- Day by Day (1977)
Polskie wydania twórczości Lowella
[edytuj | edytuj kod]- Wiersze, Warszawa 1973, PIW, wybór, wstęp i przekład Andrzej Słomianowski
- Chwała sztandaru. Tryptyk sceniczny, Kraków 1974, Wydawnictwo Literackie, przeł. J. Żuławski
- Poezje, Kraków 1986, Wydawnictwo Literackie, wybór i posłowie B. Taborski, przeł. S. Barańczak, P. Sommer, M. Sprusiński, B. Taborski
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Robert Lowell, Jr., [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2017-05-30] (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Michał Sprusiński: Trylogia amerykańska Roberta Lowella, w: Michał Sprusiński, Zwycięzcy i pokonani. Przedmowa Lech Budrecki. Warszawa: Czytelnik, 1984, s. 181-194. ISBN 83-07-01099-3.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Robert Lowell na stronie Modern American Poetry (ang.)
- Wywiad z Ianem Hamiltonem, autorem biografii Roberta Lowella – RealAudio. wiredforbooks.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-15)]. (ang.).
- Lowell "en face" – esej Seamusa Heaneya na temat twórczości Roberta Lowella. biuroliterackie.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-28)].
- ISNI: 0000000083602955
- VIAF: 17249803
- LCCN: n79023350
- GND: 11878062X
- NDL: 00448109
- LIBRIS: rp357c990h19gfp
- BnF: 120900260
- SUDOC: 029230896
- NLA: 35835937
- NKC: xx0047238
- DBNL: lowe009
- BNE: XX841153
- NTA: 069173710
- BIBSYS: 90085298
- CiNii: DA01724695
- Open Library: OL532655A
- PLWABN: 9810634548605606
- NUKAT: n93125628
- J9U: 987007264720505171
- PTBNP: 104531
- LNB: 000036492
- NSK: 000054281
- CONOR: 25316451
- ΕΒΕ: 125767
- BLBNB: 000280235
- KRNLK: KAC199617098
- LIH: LNB:8Ro;=Bf