Szczutowo (województwo mazowieckie)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Artykuł

52°56′8″N 19°34′35″E

- błąd

38 m

WD

52°55'59.9"N, 19°34'59.9"E

- błąd

14 m

Odległość

556 m

Szczutowo
wieś
Ilustracja
Kościół pw. św. Marii Magdaleny
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Powiat

sierpecki

Gmina

Szczutowo

Liczba ludności (2011)

738[1][2]

Strefa numeracyjna

24

Kod pocztowy

09-227[3]

Tablice rejestracyjne

WSE

SIMC

0578584[4]

Położenie na mapie gminy Szczutowo
Mapa konturowa gminy Szczutowo, w centrum znajduje się punkt z opisem „Szczutowo”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Szczutowo”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Szczutowo”
Położenie na mapie powiatu sierpeckiego
Mapa konturowa powiatu sierpeckiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Szczutowo”
Ziemia52°56′08″N 19°34′35″E/52,935556 19,576389
Multimedia w Wikimedia Commons

Szczutowo – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie sierpeckim, w gminie Szczutowo[4][5]. Najbliższe miasta to Sierpc i Rypin. Miejscowość położona jest nad Jeziorem Szczutowskim.

We wsi znajduje się komisariat policji[6], poczta[7], Ochotnicza Straż Pożarna[8], biblioteka publiczna[9] oraz Dom pomocy społecznej im. Jana Pawła II[10]. W Szczutowie funkcjonuje Szkoła podstawowa im. Władysława Stanisława Reymonta[11] oraz Gimnazjum im. Polskich Olimpijczyków[12].

Na terenie miejscowości znajduje się rzymskokatolicka parafia św. Marii Magdaleny[13]. Jej świątynią jest zabytkowy drewniany kościół wzniesiony w połowie XVIII w[14][15].

Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa płockiego. Miejscowość jest siedzibą gminy Szczutowo.

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) wieś liczyła 738 mieszkańców[2].

Historia[edytuj | edytuj kod]

XVI-XVII w.[edytuj | edytuj kod]

Według regestru poborowego z 1564 we wsi mieszkało 10 kmieci i 2 zagrodowych rzemieślinków. Siedział tu również Bartłomiej, poddany Urszuli Sierpskiej[16], która była córką Elżbiety ze Skórków Sierpskiej i Prokopa Sierpskiego vel Gulczewskiego, starosty i chorążego płockiego[17] W 1624 wieś została przepisana przez Zofię Potulicką na uposażenie klasztoru benedyktynek w Sierpcu[18][19]. Prawdopodobnie następnie wieś przeszła na jej córkę Urszulę Lwowską, która wyszła za mąż za Piotra Potulickiego herbu Grzymała. Kolejnym właścicielem był ich syn – Stanisław Potulicki, po którego śmierci (ok. 1618) wieś odziedziczyła jego żona – Zofia Potulicka ze Zbąskich[20]. Zofia Potulicka w 1624 przepisała wieś na uposażenie klasztoru benedyktynek w Sierpcu[18][19].

XVIII-XIX w.[edytuj | edytuj kod]

Według spisu majątków ziemskich z 1789 wieś była dalej własnością Zakonnic Panien Benedyktynek z Sierpca i pani Broniewskiej [21]. W efekcie II rozbioru Polski w 1793 wieś została włączona do Królestwa Prus i najprawdopodobniej wtedy w efekcie konfiskaty majątków kościelnych przeszła na rzecz skarbu państwa. Po okresie Księstwa Warszawskiego wieś stała się częścią Królestwa Polskiego. W związku z tym wykaz z 1825 informuje, że Szczutowo z 11 domami wchodziło w skład Dóbr Rządowych należących do Ekonomii Serpskiéy w Obwodzie Mławskim[22]. W 1827 w 11 domach mieszkało 89 osób, ponadto była tu Strażnica leśnictwa rządowego Lipno[16].

W 1863 w okresie powstania styczniowego w okolicach wsi doszło do kilku potyczek oddziałów powstańczych z oddziałami rosyjskimi. Część poległych powstańców została pochowana na szczutowskim cmentarzu[23].

W 1864 przeprowadzono uwłaszczenie, na mocy którego chłopi uzyskali prawo własności ziemi. W efekcie w 1890 Szczutowo jest określane jako wieś włościańska z 21 domami i 169 mieszkańcami, należąca do parafii Gójsk. Wieś posiadała wtedy kościół filialny, urząd gminy, szkołę początkową i wiatrak[16].

XX w.[edytuj | edytuj kod]

Zgodnie z mapą z 1915 we wsi były 22 nieruchomości oraz kościół i cmentarz[24].

Według spisu powszechnego z 1921 w Szczutowie było 38 budynków i 254 mieszkańców. Wszyscy mieszkańcy deklarowali się jako Polacy wyznania rzymskokatolickiego[25].

We wsi od 1937 znajdowała się stacja kolejowa na odcinku linii kolejowej nr 33 od Sierpca do Brodnicy. Ruch pociągów pasażerskim na tym odcinku został zawieszony 3 kwietnia 2000[26].

Nieopodal wsi znajdowała się leśniczówka. W czasie II wojny światowej w leśniczówce mieszkali żołnierze niemieccy. Leśniczówkę przynależąca do Nadleśnictwa Płock rozebrano w 2005[27].

W okresie II wojny światowej wieś została włączona do III Rzeszy, a jej nazwa została zmieniona na „Schüttau”[28].

Pozostałe informacje[edytuj | edytuj kod]

W Szczutowie urodził się biskup pomocniczy diecezji płockiej Roman Marcinkowski[29]. Ze Szczutowa pochodzili uczestnicy powstania warszawskiego Sabina Domańska[30][31][32] oraz Michał Witkowski[33].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Wieś Szczutowo w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2020-03-06] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. ↑ a b GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1254 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
  5. ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. ↑ JSK Internet, Dane teleadresowe [dostęp 2016-08-16].
  7. ↑ Godziny otwarcia Poczta Polska Szczutowo, www.otwarcia-godziny.pl [dostęp 2016-08-16] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-11].
  8. ↑ Ochotnicza Straż Pożarna Szczutowo, Szczutowo, bazy.ngo.pl [dostęp 2016-08-16].
  9. ↑ Gminna Biblioteka Publiczna w Szczutowie - Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy - Biblioteka Główna Woj. Mazowieckiego, www.koszykowa.pl [dostęp 2016-08-16].
  10. ↑ DPS Szczutowo, www.dps-szczutowo.cba.pl [dostęp 2016-08-16].
  11. ↑ Szkolnastrona.pl, Szkoła Podstawowa im. Władysława St. Reymonta w Szczutowie, www.spszczutowo.szkolnastrona.pl [dostęp 2016-08-16].
  12. ↑ Szkolnastrona.pl, Gimnazjum im. Polskich Olimpijczyków w Szczutowie, www.gimszczutowo.szkolnastrona.pl [dostęp 2016-08-16].
  13. ↑ Szczutowo - parafia pw. św. Marii Magdaleny. [dostęp 2016-05-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-03)].
  14. ↑ Szczutowo - kościół p.w. św. Marii Magdaleny - Drewniane Mazowsze, 24 listopada 2013 [dostęp 2016-08-17] (pol.).
  15. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo mazowieckie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 15 lutego 2023 [dostęp 2017-08-09].
  16. ↑ a b c Szczutowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 871.
  17. ↑ Piotr Gałkowski, Szlachta okolic Wąpielska (XV-XIX w.), [w:] Mirosław Krajweski (red.), Ziemia Dobrzyńska, 2000, s. 106-107, ISSN 0867-1907.
  18. ↑ a b Kronika dziejów Ziemi Sierpeckiej, www.sierpc.com.pl [dostęp 2016-08-17].
  19. ↑ a b Sierpc online - Historia miasta: Kalendarium, www.sierpc.com.pl [dostęp 2016-08-17].
  20. ↑ Paweł Bogdan Gąsiorowski. Sieprscy : genealogia i pamięć. „Bieżuńskie Zeszyty Historyczne”. Nr 28, s. 5-20, Bieżuń 2014. Muzeum Małego Miasta w Bieżuniu. 
  21. ↑ Borucki ↓, s. 44.
  22. ↑ Gawarecki ↓, s. 153.
  23. ↑ l, Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej / Archiwum Bronisława Komorowskiego / 150. rocznica Powstania Styczniowego / Miejsca pamięci / Mazowieckie, www.prezydent.pl [dostęp 2016-08-17].
  24. ↑ MAPSTER - Szczegóły, igrek.amzp.pl [dostęp 2016-08-16].
  25. ↑ Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej ↓, s. 165.
  26. ↑ Administrator, Budowa linii kolejowej Sierpc - Brodnica 1937r, szczutowo.com.pl [dostęp 2016-08-17].
  27. ↑ II Wojna Światowa, szczutowo.com.pl [dostęp 2016-08-17].
  28. ↑ Schüttau is a place in German Empire - Former eastern territories, ehemalige-ostgebiete.de [dostęp 2016-08-17].
  29. ↑ Jubileusz biskupa Romana Marcinkowskiego. [dostęp 2012-07-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-12)].
  30. ↑ Sabina Witkowska. Powstańcze Biogramy. 1944.pl. [dostęp 2020-11-16]. (pol.).
  31. ↑ Odznaczenia dla Powstańców Warszawskich. prezydent.pl. [dostęp 2020-11-16]. (pol.).
  32. ↑ Nekrolog. nekrologi.wyborcza.pl. [dostęp 2020-11-16]. (pol.).
  33. ↑ Michał Witkowski. Powstańcze Biogramy. 1944.pl. [dostęp 2020-11-18]. (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Gmina Szczutowo
Wsie
Integralne
części wsi

Herb gminy Szczutowo

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szczutowo_(województwo_mazowieckie)&oldid=68682357”