Tomasz Kajetan

Sukcesja apostolska
Data konsekracji	1 maja 1518
Konsekrator	Niccolò Fieschi
Współkonsekratorzy	Paris de Grassis; Gabriele Mascioli Foschi

Tomasz Kajetan
Tommaso de Vio
	Kardynał prezbiter
Kraj działania	Państwo Kościelne
Data i miejsce urodzenia	20 lutego 1469 ; Gaeta
Data i miejsce śmierci	9 sierpnia 1534 ; Rzym
	Biskup Gaety
Okres sprawowania	1519–1534
	Generał zakonu dominikanów
Okres sprawowania	1509–1517
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Prezbiterat	1491
Nominacja biskupia	8 lutego 1518; arcybiskup Palermo
Sakra biskupia	1 maja 1518
Kreacja kardynalska	1 lipca 1517; Leon X
Kościół tytularny	S. Sisto; Santa Prassede
	Multimedia w Wikimedia Commons

Tomasz Kajetan (wł. Tommaso de Vio; ur. 20 lutego 1469 w Gaecie, zm. 9 sierpnia 1534 w Rzymie) – włoski dominikanin (generał zakonu w latach 1508-1518), kardynał, teolog i filozof-tomista. Zapamiętany m.in. dzięki przesłuchaniu Marcina Lutra, które przeprowadził w 1518 jako legat papieski. W latach 1523–1532 opublikował w kilku tomach komentarze do Biblii, obejmujący dużą część Starego Testamentu i prawie cały Nowy Testament (z wyjątkiem Apokalipsy św. Jana). Kładł nacisk na poszukiwanie dosłownego znaczenia.

Życiorys

Urodził się 20 lutego 1469 w Gaecie, jako syn Francesca Vio i Isabelli de Sieri^[1]. Na chrzcie otrzymał imię Jacopo^[1]. Jego rodzicie chcieli aby się ożenił, jednak Vio wybrał karierę duchowną^[1]. W wieku 15 lat wstąpił do zakonu dominikanów i rozpoczął studia w Bolonii, Padwie i Pawii^[1]. W 1492 roku uzyskał bakalaureat, a dwa lata później doktorat z teologii^[1]. W 1491 roku przyjął święcenia kapłańskie^[2]. Wkrótce potem został wykładowcą w Padwie, a potem w Brescii i Pawii^[1]. W 1507 roku został wikariuszem generalnym dominikanów, a dwa lata później – generałem zakonu^[1]. Był zwolennikiem reform i brał czynny udział w obradach soboru laterańskiego^[1]. 1 lipca 1517 roku został kreowany kardynałem prezbiterem i otrzymał kościół tytularny San Sisto^[2]. Jednocześnie zrezygnował z funkcji generała zakonu^[2] i został legatem a latere przed cesarzem Maksymilianem I^[1]. 8 lutego 1518 roku został wybrany arcybiskupem Palermo, a 1 maja przyjął sakrę^[2]. Ze względu na opozycję Senatu Sycylii, nigdy nie objął archidiecezji i ostatecznie zrezygnował z zarządzania w 1519 roku^[1]. Brał udział w sejmie Rzeszy w Augsburgu w 1518 roku, gdzie został poproszony przez elektora z Saksonii do zbadania tez Martina Lutra^[1]. Kajetan początkowo zajął otwarte stanowisko wobec Lutra, którego spotkał podczas obrad^[1]. Przepych kardynała, nielubiany przez Niemców, utwierdził augustianina o konieczności zdecydowanych reform^[1]. Rok później kardynał pomógł opracować dokument ekskomunikujący Lutra^[1]. W 1519 roku został biskupem Gaety^[2]. Usiłował uzyskać wsparcie cesarstwa w wojnie z Turkami oraz nakłonić Lutra do powrotu do Kościoła katolickiego^[1]. Był legatem na Węgrzech, w Polsce i Czechach^[1]. W 1527 podczas złupienia Rzymu musiał wykupić swoją wolność 5000 skudów^[1]. Był jednym z 19 kardynałów, którzy definitywnie potwierdzili ważność małżeństwa Henryka VIII z Katarzyną Aragońską^[1]. Zmarł 9 sierpnia 1534 roku w Rzymie^[1].

Dzieła

Dzieła Kajetana obejmują piśmiennictwo filozoficzne i teologiczne (m.in. z biblistyki)^[3].

Opuscula omnia tribus tomis distincta, Lyon 1558; Wenecja 1558; Antwerpia 1612.
Commentaria super tractatum de ente et essentia Thomae de Aquino; super libros posteriorum Aristotelis et praedicamenta, Wenecja 1506.
In praedicabilia Porphyrii praedicamenta et libros posteriorum analyticorum Aristotelis castigatissima commentaria, 8 tomów, Wenecja 1587 i 1599.
Super libros Aristotelis de Anima, Rzym 1512; Wenecja 1514; Paryż 1539.
Summula de peccatis, Rzym 1525.
Jentacula N.T., expositio literalis sexaginta quatuor notabilium sententiarum Novi Test., Rzym 1525.
In quinque libros Mosis juxta sensum lit. commentarii, Rzym 1531; Paryż 1539.
In libros Jehosuae, Judicum, Ruth, Regum, Paralipomenon, Hezrae, Nechemiae et Esther, Rzym 1533; Paryż 1546.
In librum Job, Rzym 1535.
In psalmos, Wenecja 1530; Paryż 1532.
In parabolas Salomonis, in Ecclesiasten, in Esaiae tria priora capita, Rzym 1542; Lyon 1545; Paryż 1587.
In Evangelia Matt., Marci, Lucae, Joannis, Wenecja 1530.
In Acta Apostolorum, Wenecja 1530; Paryż 1536 (z Ewangeliami) .
In Epistolas Pauli, Paryż 1532.
Opera omnia quotquot in sacrae Scripturae expositionem reperiuntur, cura atque industria insignis collegii S. Thomae Complutensis, O.P., 5 tomów, Lyon 1639.

Summula Caietani, 1530
Summula Caietana, 1530
Opuscula omnia, 1596

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s Vio, Tommaso. The Cardinals of the Holy Roman Church. [dostęp 2022-08-21]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Tommaso (Jacopo) Cardinal de Vio. catholic-hierarchy.org. [dostęp 2022-08-21]. (ang.).
↑ Tommaso de Vio Gaetani Cajetan [online], www.newadvent.org [dostęp 2017-11-24] .

Bibliografia

Biogram Kajetana autorstwa Mariana Ciszewskiego

Linki zewnętrzne

Dzieła Kajetana w bibliotece Polona

[FIU-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s Vio, Tommaso. The Cardinals of the Holy Roman Church. [dostęp 2022-08-21]. (ang.).

[hierarchy-2] Tommaso (Jacopo) Cardinal de Vio. catholic-hierarchy.org. [dostęp 2022-08-21]. (ang.).

[Tommaso_de_Vio_Gaetani_Cajetan-3] Tommaso de Vio Gaetani Cajetan [online], www.newadvent.org [dostęp 2017-11-24] .

[1]

[2]

[3]

Św. Dominik Guzmán (1216–1221) Bł. Jordan z Saksonii (1222–1237) Św. Rajmund z Penyafortu (1238–1240) Jan z Wildeshausen (1241–1252) Bł. Humbert z Romans (1254–1263) Bł. Jan z Vercelli (1264–1283) Munio de Zamora (1285–1291) Étienne z Besançon (1292–1294) Bł. Niccolò Boccasini (1296–1299) Alberto Chiavari (1300) Bernard de Jusix (1301–1303) Amerigo Giliani da Piacenza (1304–1311) Bérenger de Landora (1312–1317) Hervé Nédéllec (1318–1323) Barnaba Cagnoli (1324–1332) Hugh de Vaucemain (1333–1341) Gerard de Daumar (1342) Pierre de Baume-les-Dames (1343–1345) Garin de Gy l'Eveque (1346–1348) Jean de Moulins (1349–1350) Simon de Langres (1352–1366) Elias Raymond (1367–1380) Bł. Rajmund z Kapui (1380–1399)
Obediencja awiniońska Elias Raymond (1380–1389) Niccolò da Troia (1391–1393) Mikołaj z Valladolid (1394–1397) Jean de Puinoix (1397–1418)
Tommaso Paccaroni (1401–1414) Leonardo Dati (1414–1425) Barthélémy Texier (1426–1449) Pierre Rochin (1450) Guido Flamochet (1451) Marcial Auribelli (1453–1462) Corrado da Asti (1462–1465) Marcial Auribelli (1465–1473) Leonardo Mansueti (1474–1480) Salvo Cassetta (1481–1483) Bartolomeo Commazio (1484–1485) Barnaba Sansoni (1486) Gioacchino Torriani (1487–1500) Vincenzo Bandello (1501–1506) Jean Clérée (1507) Tommaso de Vio zwany Kajetanem (1508–1518) García de Loaysa (1518–1524) Francesco Silvestri (1525–1528) Paolo Butigella (1530–1531) Jean du Feynier (1532–1538) Agostino Recuperati (1539–1540) Albert de las Casas (1542–1544) Francesco Romeo (1546–1552) Stefano Usodimare (1553–1557) Vincenzo Giustiniani (1558–1570) Serafino Cavalli (1571–1578) Paolo Constabile (1580–1582) Sisto Fabri (1583–1589) Ippolito Maria Beccaria (1589–1600) Jerónimo Xavierre (1601–1607) Agostino Galamina (1608–1612) Serafino Secchi (1612–1628) Niccolò Ridolfi (1629–1642) Tommaso Turco (1644–1649) Giovanni Battista Marini (1650–1669) Juan Tomás de Rocaberti (1670–1677) Antonio de Monroy (1677–1686) Antoine Cloche (1686–1720) Agostino Pipia (1721–1725) Tomás Ripoll (1725–1747) Antoine Bremond (1748–1755) Juan Tomás de Boxadors y Sureda de San Martín (1756–1777) Baltazar de Quinones (1777–1798) Pio Giuseppe Gaddi (1806–1814) wikariusz generalny zakonu w latach 1798–1806 oraz 1814–1819 Joaquín Briz (1825–1831) Francesco Ferdinando Jabalot (1832–1834) Benedetto Maurizio Olivieri (1834–1835) Tommaso Giacinto Cipolletti (1835–1838) Angelo Domenico Ancarani (1838–1844) Vincenzo Aiello (1844–1850) Alexandre Vincent Jandel (1855–1872) wikariusz generalny zakonu 1850–1855 1873–1879 Giuseppe M. Sanvito był wikariuszem generalnym zakonu José María Larroca (1879–1891) Andreas Frühwirth (1891–1904) Bł. Jacek Maria Cormier (1904–1916) Ludwig Theissling (1916–1925) Bł. Bonaventura García de Paredes (1926–1929) Martin-Stanislas Gillet (1929–1946) Manuel Suárez (1946–1954) Michael Browne (1955–1962) Aniceto Fernández (1962–1974) Vincent de Couesnongle (1974–1983) Damian Byrne (1983–1992) Timothy Radcliffe (1992–2001) Carlos Azpíroz Costa (2001–2010) Bruno Cadoré (2010–2019) Gerard Timoner (od 2019)