Trogon obrożny

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Trogon obrożny
Trogon collaris[1]
Vieillot, 1817
Ilustracja
Ptak sfotografowany w obrębie Trynidadu i Tobago
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

trogony

Rodzina

trogony

Rodzaj

Trogon

Gatunek

trogon obrożny

Podgatunki

zobacz opis w tekście

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Trogon obrożny[3] (Trogon collaris) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny trogonów (Trogonidae). Występuje w Ameryce Centralnej i północnej połowie Ameryki Południowej. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Po raz pierwszy gatunek opisał Louis Jean Pierre Vieillot w 1817. Holotyp pochodził z Kajenny. Vieillot przydzielił mu nazwę Trogon collaris[4]. Nazwa jest obecnie (2021) akceptowana przez Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC); wyróżnia on 10 podgatunków[5]. Podgatunek aurantiiventris (trogon złotobrzuchy) bywał niekiedy uznawany za odrębny gatunek; niektórzy autorzy traktują go jako odmianę barwną T. collaris, a nie podgatunek[3][4][5]. Autorzy Handbook of the Birds of the World prócz trogona złotobrzuchego nie uznają również podgatunku T. c. underwoodi. Ptaki proponowanego podgatunku xalapensis prawdopodobnie należą do T. c. puella, zaś te z również niewyróżnianego przez IOC[5] podgatunku eytoni do T. c. castaneus[4]. Proponowany podgatunek flavidior[4] włączony przez IOC do T. c. aurantiiventris[5]. Holotyp T. c. extimus to samica odłowiona w marcu 1928 w Cana, Darién[6].

Podgatunki i zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

IOC wyróżnia następujące podgatunki[5]:

  • T. c. puella Gould, 1845 – trogon zmienny – wschodnio-centralny i południowy Meksyk (płd.-wsch. stan San Luis Potosí i Guerrero) na południe poprzez Amerykę Centralną do centralnej Panamy (prowincja Panama)[4]
  • T. c. underwoodi Bangs, 1908 – północno-zachodnia Kostaryka[4][5]
  • T. c. aurantiiventris Gould, 1856 – trogon złotobrzuchy – środkowa Kostaryka i zachodnia Panama
  • T. c. extimus Griscom, 1929 – północno-wschodnia Panama (wschodnia prowincja Darién)[4]
  • T. c. heothinus Wetmore, 1967 – wschodni kraniec pasma górskiego Serranía del Darién[4]
  • T. c. virginalis Cabanis & Heine, 1863 – zachodnia Kolumbia, zachodni Ekwador i północno-zachodnie Peru[5]
  • T. c. subtropicalis Zimmer, JT, 1948 – centralna Kolumbia według IOC[5], zachodnia Kolumbia w dolinach rzek Magdalena i Cauca według autorów HBW[4]
  • T. c. exoptatus Cabanis & Heine, 1863 – północna Wenezuela (Sierra de Perijá, Coastal Range i Andy), Trynidad i Tobago
  • T. c. collaris Vieillot, 1817 – trogon obrożny – wschodnia część Andów (poza północną Wenezuelą) na południe po północną Boliwię i zachodnio-centralną Brazylię[4]; IOC wskazuje również na występowanie w Gujanie i Gujanie Francuskiej
  • T. c. castaneus von Spix, 1824 – według IOC południowo-wschodnia Kolumbia i północno-zachodnia Brazylia po wschodnie Peru i północną Boliwię, wschodnia Brazylia[5]; według autorów HBW: okolice niższego biegu Amazonki i miejscami wschodnia Brazylia[4]

Autorzy HBW przypisują ptaki z Trynidadu i Tobago do T. c. exoptatus[4], IOC zaś uznaje je za T. c. collaris[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała mieści się w przedziale 25–29 cm, z czego u podgatunku puella na ogon przypada 131,3–139,6 mm, a na dziób – 16,7–18,4 mm. Skrzydło u tego samego podgatunku mierzy 121–127 mm długości, skok 14–16,3 mm. Masa ciała u pewnego samca T. c. collaris z Surinamu wyniosła 52 g. U 29 samców z Panamy masa ciała wyniosła średnio 63,36 (± 0,66) g, a u 18 samic – 65,42 (± 0,96) g[7].

Park Narodowy Tapanti, Kostaryka

Opis dotyczy podgatunku nominatywnego. Przód głowy i gardło czarniawe. U samca wierzch głowy, kark, grzbiet i kuper pokrywają opalizujące, zielone pióra. Sterówki z wierzchu są niebieskozielone, od spodu czarne, biało paskowane; widoczne szerokie, białe końcówki. Pokrywy skrzydłowe są drobno, czarno-biało prążkowane. Lotki są czarne, lotki I rzędu dodatkowo posiadają białe krawędzie chorągiewek zewnętrznych. Pierś zielona, połyskująca, oddzielona od brzucha wąską, białą linią. Brzuch i pokrywy podogonowe jaskrawe, czerwone[7].

Samica jest podobna do samca, jednak zieleń w upierzeniu zastępuje kolor oliwkowozielony. Do tego samice mają niepełną, białą obrączkę oczną, ciemne, rdzawe z wierzchu sterówki. Prążki na skrzydłach są czarno-oliwkowozielone, zamiast czarno-białych. Boki piersi są nieco brązowawe. Dostrzec można bardziej matową czerwień na brzuchu, niż tę u samca. Szare zewnętrzne sterówki zdobią białe kropki, blisko końca znajdują się czarne pasy, a same końcówki są białe[7].

Ptaki podgatunku T. c. extimus są, w przypadku dorosłych samców bardzo podobne do T. c. virginalis, ale mają ciemniejsze prążkowanie na skrzydłach, takie jak u T. c. collaris. Od podgatunku nominatywnego różnią się szerszymi białymi pasami (również zakończeniem) na ogonie[6].

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Czaszka osobnika z podgatunku T. c. puella; 1891

W Ameryce Południowej trogony obrożne zasiedlają w większości wilgotne, nizinne lasy wiecznie zielone. Ptaki zamieszkują również wilgotne lasy górskie, lasy mieszane i lasy wiecznie zielone z domieszką sosen. Pożywieniem T. collaris są zarówno owoce, jak i bezkręgowce. Zjada gąsienice, prostoskrzydłe, pluskwiaki równoskrzydłe, straszyki, chrząszcze. Żywi się owocami roślin z rodzin: wrzosowate, mirtowate, marzanowate, wawrzynowate i symplokowate. Często żeruje na obrzeżach grup mieszanych gatunkowo, prawdopodobnie celem złowienia zwierząt wypłoszonych przez ptaki. Zwykle startuje z gałęzi i bez siadania łapie bezkręgowce przebywające na gałęziach. Zwykle trogony obrożne przebywają samotnie lub w parach, jednak mogą też tworzyć małe grupy, zarówno po, jak i przed sezonem lęgowym[7].

Lęgi[edytuj | edytuj kod]

Gniazdo to płytkie, niewyściełane zagłębienie w butwiejącym drewnie lub termitierze; siedzący w nim ptak pozostaje w większości odkryty. Gniazdo może się także znajdować w bardziej zamkniętym zagłębieniu od 1,2 do 5 m nad ziemią, w butwiejącym pniu. Przeważnie zniesienie liczy 2 jaja. Okres składania jaj przypada na styczeń–kwiecień w Kostaryce, marzec–czerwiec w Meksyku, kwiecień–czerwiec w Wenezueli, kwiecień w Belize, marzec i maj na Trynidadzie, listopad i grudzień w Gujanie Francuskiej i prawdopodobnie styczeń–maj w Kolumbii. Średnie wymiary 12 jaj zebranych w Oaxaca w Meksyku to 29,92 mm na 22,97 mm. Do obowiązków zarówno samca, jak i samicy należy wysiadywanie jaj oraz opieka nad młodymi. Dostają one pokarm w postaci owadów, które często były długo trzymane w dziobie przez dorosłe ptaki (30–70 minut). Według Alexandra F. Skutcha młode wykluwają się różowe i całkiem nagie (również bez puchu). Zawiązki piór pojawiają się w piątym dniu życia, 9. obszar porośnięty piórami powiększa się, a 11. dnia młode są już całe porośnięte brązowymi piórami[7].

Status zagrożenia[edytuj | edytuj kod]

Przez IUCN trogon obrożny klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). BirdLife International szacuje zasięg występowania na 16,5 mln km²[8], jednak ze względu na duże przerwy w zasięgu, obszar zajmowany przez gatunek to około 6,8 mln km²[9]. W Amazonii lasy zasiedlane przez T. collaris są zagrożone wycinką[8].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Trogon collaris, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ Trogon collaris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. ↑ a b P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Trogonidae Lesson, 1828 - trogony - Trogons (Wersja: 2021-04-04). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-11-09].
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l Collar, N.: Collared Trogon (Trogon collaris). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.) (2014). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2001. [zarchiwizowane z tego adresu (2 lipca 2015)].
  5. ↑ a b c d e f g h i j F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-11-09]. (ang.).
  6. ↑ a b Ludlow Griscom. Collection of Birds from Cana, Darien. „Bulletin of The Museum of Comparative Zoology”. 69, s. 162–163, 1929. 
  7. ↑ a b c d e Seth Inman: Collared Trogon (Trogon collaris). [w:] Neotropical Birds Online [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-10-29)].
  8. ↑ a b Species factsheet: Trogon collaris. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-11-09]. (ang.).
  9. ↑ Species factsheet: Trogon collaris. BirdLife International, 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Trogon_obrożny&oldid=72333277”