Ulhówek
50°27′07″N 23°47′32″E/50,451944 23,792222
| wieś | |
 Kościół (1984) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) | |
| Strefa numeracyjna |
84 |
| Kod pocztowy |
22-678[4] |
| Tablice rejestracyjne |
LTM |
| SIMC |
0904641[5] |
Położenie na mapie gminy Ulhówek  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tomaszowskiego  | |
| 50°27′07″N 23°47′32″E/50,451944 23,792222[1]
| |
| Strona internetowa | |
Ulhówek – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie tomaszowskim, w gminie Ulhówek[6][5]. Leży na terenie Równiny Bełskiej. Jest to najbardziej peryferyjnie położona siedziba gminy względem miasta wojewódzkiego w całym województwie lubelskim. Do Lublina z Ulhówka jest prawie 150 km. Miejscowość jest siedzibą gminy Ulhówek.
Na terenie wsi utworzono dwa sołectwa: Ulhówek i Ulhówek I[7]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 1157 mieszkańców[8].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zamojskiego.
Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii św. Maksymiliana Kolbego w[9].
Części wsi
[edytuj | edytuj kod]| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0904658 | Kolonia Ulhówek | część wsi |
| 0904664 | Wólka | część wsi |
Historia
[edytuj | edytuj kod]XIV-XIX wiek
[edytuj | edytuj kod]Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1388, kiedy Ulhów (ówczesna nazwa Ulhówka) wraz z Machnowem, Zimnem, Wierzbicą, Tarnoszynem, Korniami i Korhyniami został nadany Pawłowi Radzanowskiemu, współfundatorowi kościoła w Rzeplinie w 1403. Zmarł on w 1408 (lub 1409), a jego dobra trafiły w ręce syna Pawła, wojewody bełskiego, chorążego potockiego, żonatego z Katarzyną, a następnie wnuka Zygmunta. W 1472 były tu 2 łany użytków i cerkiew. Przed 1532 Ulhówek trafił w ręce Andrzeja Radzanowskiego, który wówczas posiadał Wierzbicę, Mosty Małe, Kornie, Machnów, Nowosiółki, Tarnoszyn, Ulhów, Wasylów i Zimno.
W 1578 wieś należała do Mikołaja Sienieńskiego, właściciela 3 i 1/2 łana użytków, 3 zagrodników z ziemią, 3 komorników i cerkwi. Dzieje wsi w XVII wieku są nieznane. W 1754 Ulhówek był w posiadaniu Macieja i Gertrudy Poletyłów, a w 1767 jego współwłaścicielem obok Poletyłów był Swieżawski. W 1816 pół wsi należała do Wincentego Poletyły, a 1/2 do Ludwiki Czerwińskiej. W 1841 notowano we wsi unicką szkołę początkową. Według spisu z 1880 w Ulhówku było 7 domów dworskich z 54 mieszkańcami i 184 domy chłopskie zamieszkane przez 1.005 mieszkańców. Łącznie wieś liczyła 1062 mieszkańców, w tym 967 unitów, 81 katolików i 14 żydów. Pod koniec XIX wieku była tu szkoła początkowa l-klasowa, kasa pożyczkowa gminna i cerkiew. Włościanie posiadali we wsi 592 morgi ziemi ornej, 136 mórg łąk i ogrodów, 7 mórg pastwisk i 112 morgi lasu, natomiast do dworu należały 194 morgi ziemi ornej, 399 mórg łąk i ogrodów i 124 morgi pastwisk.
XX wiek
[edytuj | edytuj kod]Pod koniec XIX i na początku XX wieku właścicielem dóbr Ulhówka był Aleksander Hulimek. Według spisu z 1921 wieś należała do powiatu rawskiego oraz województwa lwowskiego i liczyła 204 domy oraz 1136 mieszkańców, w tym 1055 Ukraińców i 13 Żydów. W 1929 329 ha gruntów posiadał Franciszka Hulimek, natomiast 657 Józef Nikorowicz. W 1928 wybudowano we wsi drewnianą szkołę, którą rozbudowano w 1950.
W czasie II wojny światowej oraz walk z UPA miejscowość została zniszczona. W latach 1944–1946 nacjonaliści ukraińscy zamordowali tutaj 30 Polaków[10].
W 1966 oddano do użytku nową szkołę w Ulhówku.
Pierwsza wzmianka o ulhóweckiej cerkwi pochodzi z roku 1472, a jej istnienie potwierdzają źródła z XV, XVI i XVII wieku. W 1761 drewniana cerkiew parafialna pw. św. Mikołaja biskupa należała do dekanatu uhnowskiego. Ostatnia cerkiew, prawdopodobnie XVIII-wieczna, do II wojny światowej pełniła funkcję unickiej cerkwi parafialnej. Po wojnie nieużytkowana, w 1964 została przeniesiona do Turowca i przeznaczona na kościół polskokatolicki. Pierwotnie wokół cerkwi w Ulhówku istniał też cmentarz grzebalny, ale na początku XIX wieku założono nowy cmentarz, poza terenem cerkiewnym. Był on użytkowany do II wojny światowej. W 1984 wybudowano w Ulhówku kościół murowany i erygowano parafię rzymskokatolicką, a w 1992 rzymscy katolicy założyli nowy cmentarz. Za PRL-u w Ulhówku powstał m.in. PGR, Stacja Hodowli Roślin, Ośrodek Zdrowia oraz charakterystyczna Restauracja Kresowa w samym centrum.
Hrubieszowska Kolej Dojazdowa
[edytuj | edytuj kod]W 1925[11] we wsi otwarto przystanek osobowy na linii nr 2005 Werbkowice Wąskotorowe – Byków Hrubieszowskiej Kolei Dojazdowej. Funkcjonował on do 1 stycznia 1985 r. kiedy linia została zamknięta i przeznaczona do rozbiórki
Sport
[edytuj | edytuj kod]W Ulhówku (od lat osiemdziesiątych dwudziestego wieku Zryw pierwotnie jako amatorska drużyna piłkarska) działa klub sportowy Zryw oraz Uczniowski Klub Sportowy „JUNIOR” Ulhówek.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 142793
- ↑ Wieś Ulhówek w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-11-09], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-11-09].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1313 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ BIP gminy, sotysi
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Krzysztof Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 772, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897.
- ↑ Ulhówek w atlasie kolejowym [online], www.atlaskolejowy.net [dostęp 2022-11-13].
| Wsie | |
|---|---|
| Osady | |
| Integralne części wsi |
|
