Przejdź do zawartości

Waldemar Łysiak

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Waldemar Łysiak
Valdemar Baldhead, Archibald, Mark W. Kingden, Rezerwowy Ł.
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

8 marca 1944
Warszawa

Narodowość

polska

Alma Mater

Politechnika Warszawska

Dziedzina sztuki

powieść, felieton

Ważne dzieła

Waldemar Wojciech Konrad Łysiak (ur. 8 marca 1944 w Warszawie[1]) – polski pisarz, publicysta, eseista, architekt.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Waldemar Łysiak jest synem inżyniera Stanisława Łysiaka oraz Wiktorii z Kowalewskich[2]. Dwie starsze siostry Łysiaka zginęły w powstaniu warszawskim[3]. Ukończył Liceum Ogólnokształcące im. Bolesława Prusa w Warszawie[2]. W latach 1963–1968 studiował na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej i uzyskał tytuł inżyniera architekta ze specjalizacją w zakresie konserwacji zabytków[2]. W latach 1968–1971 pracował w państwowym przedsiębiorstwie Pracownie Konserwacji Zabytków[2]. Następnie studiował historię sztuki na Uniwersytecie Rzymskim w latach 1970–1972 oraz w Międzynarodowym Centrum Studiów nad Ochroną i Konserwacją Zabytków w Rzymie w latach 1970–1973[2]. W 1977 obronił na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej pracę doktorską pt. Doktryna fortyfikacyjna Napoleona, pisaną pod kierunkiem profesora Andrzeja Gruszeckiego[3]. Wykładał historię kultury i cywilizacji na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej[2].

Łysiak ożenił się w 1965 roku z Zofią Poisel[2][3]. Ma troje dzieci; jego syn Tomasz Łysiak jest dziennikarzem radiowym i aktorem.

Łysiak jest bibliofilem, jego zbiór zawiera m.in. rękopisy wierszy Norwida oraz jedyny zachowany pierwodruk Trenów Kochanowskiego[4][5].

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Twórczość Waldemara Łysiaka.

Pisarstwo

[edytuj | edytuj kod]

Pierwszą powieścią była Kolebka wydana w 1974, nagrodzona w konkursie z okazji 50-lecia ZLP i 25-lecia PRL. Po powrocie ze studiów na La Sapienzy napisał esej o Orvieto, który stał się później częścią wydanych w 1974 Wysp zaczarowanych.

Jego kolejne publikacje to książki o tematyce napoleońskiej. Szuańska ballada z 1976 to historia konfliktu pomiędzy Napoleonem Bonaparte i Georges’em Cadoudalem, przywódcą rojalistycznych szuanów. Wydany w 1980 Szachista opisuje fikcyjną próbę porwania Napoleona, którą zaplanowali torysi pod przywództwem Roberta Castlereagh. Uprowadzenia próbowano dokonać przy pomocy Mechanicznego Turka. Inne książki o podobnej tematyce z tego okresu to: Francuska ścieżka (1976), Empirowy pasjans (1977), Cesarski poker (1978).

W 1981 opublikował Flet z mandragory (ukończony w 1978). W 1984 wydał zbiór opowiadań „MW”, pod okiem PRL-owskiej cenzury przemycił opis zbrodni katyńskiej opisując fikcyjny „mord na szwoleżerach polskich w Bourreaugne”[potrzebny przypis] („bourreau” to po francusku kat).

Łysiak jest autorem trylogii „łotrzykowsko-heroicznej”, w skład której wchodzą następujące książki: tom 1 – Dobry (1990), tom 2 – Konkwista (1988, opublikowana pod pseudonimem „Valdemar Baldhead”) i tom 3 – Najlepszy (1992). W 2006 ukazał się Najgorszy, zmieniając cykl w czteroksiąg. Choć każda z książek cyklu jest osobnym dziełem, to łączą się ze sobą tematyką, postaciami i stylistyką okładek. Ze względu na okładkę i nawiązanie tytułem mogłoby się wydawać, że cykl ma 5 części, ale wydany w 1990 Lepszy jest pamiętnikiem zmagań autora z cenzurą.

Waldemar Łysiak jest także autorem ośmiotomowego ilustrowanego przewodnika po malarstwie Malarstwo białego człowieka, wydanego w latach 1997–2000 oraz monografii Franka Lloyd Wrighta.

Wydał też cztery publikacje o charakterze publicystycznym – Stulecie kłamców (2000), Rzeczpospolitą kłamców – Salon (2004), dwuczęściowy Alfabet szulerów – Salon 2 (2006) oraz Mitologię świata bez klamek (2008). W pierwszej z nich przedstawia swoją wizję kłamstw występujących jego zdaniem powszechnie w polityce, dotyczących wojny, pokoju, demokracji, ekonomii, dekolonizacji, komunizmu, libertynizmu i relatywizmu.

Rzeczpospolita kłamców – Salon jest z kolei kontynuacją treści poruszanych we wcześniejszych książkach, ale tym razem Łysiak zajmuje się tym, co uważa za kłamliwe w polskim życiu publicznym. Obiektem krytyki stał się w niej m.in. Adam Michnik, Jacek Kuroń, a także środowisko byłego KOR-u nazwane przez niego „różowym salonem”, które jego zdaniem kontroluje polskie media i politykę. Celami krytyki pisarza stali się również polscy laureaci nagrody Nobla: Wisława Szymborska i Czesław Miłosz, którym zarzucał antypolską postawę. W przypadku Miłosza zarzucono mu manipulację cytatami i sfałszowanie intencji autora[6]. W 2005 książka została nominowana do nagrody im. Józefa Mackiewicza.

W Alfabecie szulerów – Salon 2 autor porusza i obszernie opisuje zakłamane jego zdaniem dziedziny polskiego życia publicznego (m.in. gospodarka, historia, lustracja), a także analizuje problemy dzisiejszej Europy i świata – dotyczące m.in. integracji europejskiej oraz demokracji.

Publicystyka

[edytuj | edytuj kod]

We wrześniu 1969 roku na łamach „Myśli społecznej” ukazał się artykuł Łysiaka o Irlandii za czasów napoleońskich. Debiut beletrystyczny nastąpił pod koniec 1972, gdy w miesięczniku „Morze” wydrukowano dwie nowele marynistyczne: Spowiedź galernika i Misja korsarza.

W latach 70. i 80. XX wieku był aktywnym felietonistą, w prasie ukazało się niemal 300 artykułów jego autorstwa[7]. W latach 1976–1981 pisał dla warszawskiej „Stolicy” i „Perspektyw”. Artykuły opisywały między innymi życie codzienne w Polsce oraz jego podróże zagraniczne.

Jako publicysta zajmował się głównie ochroną zabytków. Jego Raport o stanie zabytków został uznany przez Wolną Europę „artykułem miesiąca na kraj”. W swoich felietonach krytykował niedbałość lokalnych władz partyjnych wobec substancji zabytkowej. Zarzucał im uprawianie antyrządowego sabotażu. Dla poparcia zarzutów używał słów pierwszego sekretarza partii Edwarda Gierka o obowiązku szanowania zabytków[8][martwy link]. Po 13 grudnia 1981 zaprzestał uprawiania publicystyki aż do 1989. Nadal jednak wydawano jego książki.

Łysiak publikował także artykuły publicystyczne na łamach takich pism jak: „Najwyższy CZAS!”, „Nasza Polska”, „Tygodnik Solidarność”, a także w prasie polonijnej. Artykuły te następnie ukazały się w zbiorze pt. Łysiak na łamach… oraz w pięciu kolejnych książkach: Łysiak na łamach 2 i czterech oznaczanych odrębnymi tytułami i podtytułem Łysiak na łamach oraz kolejny numer. Pisał również dla „Gazety Polskiej” i „Niezależnej Gazety Polskiej” jednak po konfliktach z obydwiema gazetami 18 lipca 2007 zerwał współpracę. Po czterech latach przerwy w pisaniu artykułów wrócił do publikowania w prasie. Jego pierwszy felieton po przerwie ukazał się w numerze 11/2011 „Uważam Rze” z 18 kwietnia 2011. Od stycznia 2013 roku jest publicystą tygodnika „Do Rzeczy[9].

Na ekranie

[edytuj | edytuj kod]

W 1984 roku, w cyklu Teatr Sensacji „Kobra”, Teatr Telewizji przygotował spektakl Selekcja na podstawie opowiadania pod tym samym tytułem z tomu Perfidia (1980). Reżyserem spektaklu był Tadeusz Kijański. W roku 1993 trwały zaawansowane przygotowania do adaptacji filmowej powieści Szachista (1980)[10]. Film miał powstać jako koprodukcja Francji, Wielkiej Brytanii, Niemiec i Polski, reżyserować miał Andrzej Kostenko. Do ekranizacji nie doszło. Scenariusz filmu pt. „Szach cesarzowi” znajduje się w zbiorach Filmoteki Narodowej. W lutym 2019 roku Telewizja Polska wyemitowała, adaptację Ceny (2000) w reżyserii Jerzego Zelnika, przygotowaną przez Teatr Telewizji.

Poglądy

[edytuj | edytuj kod]

Waldemar Łysiak określa siebie jako człowieka związanego z polityczną prawicą, konserwatystę oraz wierzącego katolika[11]. W swoich publikacjach wyraża pogardę wobec środowisk feministycznych[12], w kwestiach obyczajowych postuluje surowe wychowywanie dzieci[13], natomiast w kwestiach geopolityki – antyukraińską politykę rewizjonistyczną[14]. Ukraińców Łysiak określa mianem „niereformowalnych wrogów” oraz „zezwierzęconej azjatyckej dziczy”, a organizatorów Euromajdanu w latach 2013–2014 nazywał „banderowskimi nazistami”[15].

Dosadność i wulgarność wypowiedzi Łysiaka w przestrzeni publicznej była krytykowana przez badaczy lingwistyki. Mirosław Karwat opisał język używany przez Łysiaka jako „demagogię prostacką”, rozumianą jako „paradoksalną symbiozę widocznej tendencyjności, złej woli […] oraz wspólnego przeżywania – przez nadawcę, jak i wdzięcznych odbiorców takiej krytyki – «prawdy subiektywnej»”[16]. Iwona Benenowska, analizując pogardliwe wypowiedzi Łysiaka wobec Lecha Wałęsy, skonstatowała, że radykalnie różnią się od erudycyjnych pism eseisty o tematyce historycznej i stanowią przykład „chłostania słowem o niskich rejestrach”[17].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Łysiak Waldemar, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-06-29].
  2. a b c d e f g Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Jadwiga Czachowska, Alicja Szałagan (red.). T. V: L–M. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1997, s. 200.
  3. a b c Waldemar Łysiak: Łysiak na łamach. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1988, s. 353. ISBN 83-205-3709-06.
  4. Łysiak Trenów nie dał. polonia.dk, 2001-10-20. [dostęp 2017-01-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-02)]. (pol.).
  5. Pierwodruk „Trenów” dla Biblioteki Kórnickiej. wiadomosci.wp.pl, 2002-06-22. [dostęp 2017-01-29]. (pol.).
  6. Tomasz Czapiewski Błotne kąpiele.
  7. Waldemar Łysiak, czyli baron Münchhausen IV RP. [dostęp 2006-12-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-03-11)].
  8. Odwet Salonu, czyli 'ręka, noga, mózg na ścianie'.
  9. Redakcja. dorzeczy.pl. [dostęp 2013-02-04]. (pol.).
  10. Łysiak na ekranie, czyli nieudana misja „Szachisty” – ZNienacka [online] [dostęp 2019-10-22] (pol.).
  11. Waldemar Łysiak, Intelekt inaczej, „Uważam Rze”, 24 (7), 2012, s. 99.
  12. Magdalena Środa, Kobiety i władza, Warszawa: Virtualo, 2009, Cytat: Feministki mają mnóstwo nienawistników i wrogów, choć niekoniecznie tak pospolitych i żałosnych jak Waldemar Łysiak. […] W towarzystwie osoby, o której wieść niesie, że jest feministką, zachowuje się jak Don Kichot. Traci zmysły, tudzież rozum, i walczy z nią jak z armią wojsk, choć ma przed sobą użyteczny wiatrak. […] zabrał ongiś głos na temat wstydu i napisał swoim genialnym piórem: „Wszelacy bezwstydni obrońcy łajdactwa czy zboczeń, wszelkie obrończynie pesudotolerancji czy feminoterroryzmu, różne Kingi, Jarugi, Szczuki, Środy muszą uważać”..
  13. Waldemar Łysiak, Szkoła szkodzi, „Gazeta Polska” (46), 2006, Cytat: „kultura wysokiej samooceny ucznia”, czyli prawo ucznia do samodzielnego oceniania swoich szkolnych wyników i zachowań, co znaczy (upraszczając), że nawet debila, patentowanego lenia, żula i tumiwisielca nie wolno karcić bądź przymuszać do czegokolwiek […].
  14. Jarosław Ławski, Obraz kultury polskiej na wschodzie Europy: Czas kryzysu 2013–2015, „Київські полоністичні студії”, 26 (24), 2015, s. 248, Cytat: Typ rewizjonistycznej mentalności, wstydliwie bądź jawnie marzącej o powrocie na kresy, rozliczeniu «polskich krzywd» itp. W pokoleniu moim i ludzi młodych stał się on marginesem, ale nie oznacza to, że nie może się pojawić jego renesans w «sprzyjających» warunkach niepokoju historycznego. Tak było w 2014 i 2015 roku, kiedy radykalnie antyukraińskimi głosami zdobywali sobie poparcie [niewielkie!] tacy «stratedzy», jak Waldemar Łysiak, Mariusz Max Kolonko lub ks. Isakiewicz-Zaleski. Trzeba podkreślić, że ich głos wywołał żywe oburzenie, sprzeciw kolegów nawet z tych samych redakcji pism, do których pisywali swe manifesty..
  15. Michał Lubicz Miszewski, Obraz rewolucji na Ukrainie przełomu 2013/2014 roku w polskich mediach (w prasie i Internecie), [w:] Marek Bodziana (red.), Społeczeństwo a wojna. Kryzysy społeczne – retrospekcja i współczesność, Wrocław: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Lądowych imienia generała Tadeusza Kościuszki, 2015, s. 96–97.
  16. Mirosław Karwat, Demagogiczne schematy krytyki przeciwników, „Studia Pragmalingwistyczne”, VII, 2015, s. 31, 34.
  17. Iwona Benenowska, Dosadność, odwaga, bezkompromisowość…, czy agresja językowa? Waldemar Łysiak o Lechu Wałęsie w „Micie tytana Nikodema W.”, „Bydgoskie Studia nad Pragmatyką Językową”, 2015, s. 328.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]