Wenancjusz Fortunat
Imię i nazwisko |
Venantius Honorius Clementianus Fortunatus |
---|---|
Data urodzenia |
ok. 530 |
Data i miejsce śmierci |
ok. 600 |
Narodowość | |
Dziedzina sztuki | |
Epoka |
biskup | |
Czczony przez | |
---|---|
Wspomnienie |
Wenancjusz Fortunat, właśc. Venantius Honorius Clementianus Fortunatus (ok. 530 w północnych Włoszech − ok. 600 w Poitiers) − poeta łaciński piszący hymny pasyjne na cześć Świętego Krzyża, które do dziś śpiewa się w liturgii katolickiej[1], biskup Poitiers i święty chrześcijański.
Jako autor poezji kościelnej był zdecydowanym kontynuatorem form klasycznej liryki rzymskiej, której wzorem były dla niego teksty liturgii ambrozjańskiej.
Życie
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w Valdobbiadene koło Treviso północnych Włoszech[2], edukację pobierał w Rawennie, gdzie poznał m.in. dzieła Wergiliusza, Horacego i Owidiusza oraz poetów chrześcijańskich. W latach 60. VI stulecia wyruszył do Galii, prawdopodobnie po to by zostać poetą na dworze Merowingów. Między 565 a 567 rokiem odbył (w podzięce za uzdrowienie z choroby oczu) pielgrzymkę do grobu świętego Marcina w Tours. Zyskał przyjaźń późniejszych świętych: biskupa Tours Grzegorza oraz przełożonej klasztoru w Poitiers Radegundy. Przyjął święcenia kapłańskie i został kapłanem wspólnoty zakonnej w Poitiers. Pod koniec życia, koło 597 roku, został biskupem tego miasta.
Twórczość
[edytuj | edytuj kod]Zachowało się 11 ksiąg jego Pieśni, napisanych najczęściej dystychem elegijnym o treści zarówno religijnej, jak i świeckiej. Z wierszy religijnych najsławniejsze mówią o Krzyżu św. i zostały napisane z okazji przysłania przez cesarza Justyna II relikwii krzyża św. do Poitiers. Są to m.in.: Vexilla regis prodeunt (Sztandary króla się wznoszą) oraz Pange lingua gloriosi proelium certaminis (Sław języku bój chwalebny), którego fragmentem jest hymn Krzyżu święty nade wszystko. Jego Hymny używane są wciąż w liturgii katolickiej, np. O Redemptor, Sume Carmen wykonuje się w liturgii poświęcenia olejów w Wielki Czwartek. Z wierszy o treści świeckiej na uwagę zasługują: Epithalamium na wesele Siseberta, wiersze o zniszczeniu Turyngii oraz opis podróży Mozelą.
Wenancjusz Fortunat pozostawił też szereg życiorysów świętych, jak np.: Życie św. Marcina (poemat napisany wierszem heksametrowym), Życie św. Hilarego z Poitiers, Życie św. Germana z Paryża, Życiorys św. Marcelego z Paryża.
Wśród jego pism znajdują się też zapisy jego pouczeń do katechumenów, Objaśnienie Symbolu (Expositio Symboli), wzorowane na podobnym piśmie Rufina z Akwilei[3] oraz Objaśnienie Modlitwy Pańskiej (Expositio Orationis Dominicae).
Kult
[edytuj | edytuj kod]Wspomnienie liturgiczne obchodzone jest 14 grudnia.
Przypominany jest wtedy jego dorobek, m.in. stworzone przez niego podstawy języka poetyckiego służącego wyrażaniu stanów mistycznych.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- kult świętych
- modlitwa za wstawiennictwem świętego
- pisarze starochrześcijańscy
- święci i błogosławieni Kościoła katolickiego
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Wenancjusz Fortunat(us), święty. portalwiedzy.onet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-26)]. na WIEM (encyklopedia)
- ↑ 14 grudnia Święty Wenancjusz Fortunat, biskup. brewiarz.pl. [dostęp 2017-10-04]. (pol.).
- ↑ L. Gładyszewski: Wstęp do Objaśnienia Symbolu Wenancjusza Fortunata. W: Symbol Apostolski w nauczaniu Ojców. Kraków: 2010, s. 180.. W książce tej jest także opublikowane w wersji łacińskiej i polskiej samo Objaśnienie Symbolu, s. 182-193
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]Polskie wydania dzieł
[edytuj | edytuj kod]- Wenancjusz Fortunat: Objaśnienie Symbolu. W: Symbol Apostolski w nauczaniu Ojców. L. Gładyszewski (przekład, wstępy i objaśnienia). Kraków: WAM, 2010, s. 182-195, seria: ŹMT 53. ISBN 978-83-7505-298-5.
- Wenancjusz Fortunat: Poezje. Wybór. Z języka łacińskiego przełożył, wstępem poprzedził i objaśnieniami opatrzył ks. Tadeusz Gacia, Lublin (TN KUL) 2018, ss. 290 (tekst łacińsko-polski), Seria wydawnicza: Źródła i monografie. ISBN 978-83-7306-828-5.
Literatura przedmiotu
[edytuj | edytuj kod]- B. Gładysz, Krzyżu święty (Pieśń i jej twórca), Kurier Poznański 144 (1927).
- H. Waddel, Średniowiecze wagantów, Warszawa 1960.
- T. Gacia (ks.), Motyw krzyża w twórczości Wenancjusza Fortunata na przykładzie «Vexilla Regis», Roczniki Humanistyczne, t. 46 (1998), z. 3, s. 101-112.
- M. Niewiadomska, Wiersze o Krzyżu Wenancjusza Fortunata: Próba interpretacji, Przegląd Tomistyczny 9, 2003, 281-310.
- T. Gacia (ks.), Vernalia tempora mundo... Wenancjusz Fortunat i jego poezje liryczne, Lublin 2014. ISBN 978-83-7971-143-7
- T. Gacia, Radegunda z Turyngii. Teksty źródłowe od VI do XII wieku. Tłumaczenie z języka łacińskiego, wstęp i objaśnienia, Włoszczowa (wyd. Kontur) 2015, ss. 176. ISBN 978-83-65334-01-5
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- VEXILLA Regis prodeunt. vexilla-regis.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-28)]. - hymn z tekstem, nutami i dźwiękiem
- Hymnus in Honorem Sanctae Crucis i inne
- ISNI: 0000000120301861
- VIAF: 88046472, 2090159477799827990003, 220004375, 833144647703769211108, 1061160310477358300002
- LCCN: n85091699
- GND: 118767933
- LIBRIS: 86lnpgqs0059zwb
- BnF: 12162548q
- SUDOC: 03015197X
- SBN: CFIV003442
- NLA: 35499030
- NKC: jn19981002315
- DBNL: fort032
- BNE: XX931334
- NTA: 070225257, 149684533, 314526994
- BIBSYS: 90678223
- CiNii: DA04351018
- Open Library: OL325355A
- PLWABN: 9810660829605606
- NUKAT: n96401017
- J9U: 987007261208705171
- PTBNP: 910813
- CANTIC: a10485430
- LNB: 000006750
- NSK: 000571482
- ΕΒΕ: 134713, 152989
- LIH: LNB:V*83272;=BI
- RISM: people/30043528