Wolframian sodu
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
Na | ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa |
293,82 g/mol | ||||||||||||||||||||
| Wygląd |
białe, bezwonne kryształy[1] | ||||||||||||||||||||
| Identyfikacja | |||||||||||||||||||||
| Numer CAS | |||||||||||||||||||||
| PubChem | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | |||||||||||||||||||||
Wolframian sodu – nieorganiczny związek chemiczny z grupy wolframianów, sól sodowa kwasu wolframowego. Jest białym ciałem stałym, dobrze rozpuszczalnym w wodzie. Wolframian sodu jest szeroko wykorzystywany jako źródło wolframu w syntezie chemicznej. Jest głównym półproduktem przetwórstwa rud wolframu (wolframitu, szelitu).
Otrzymywanie[edytuj | edytuj kod]
Wolframian sodu jest otrzymywany przez roztwarzanie w zasadzie sodowej rud wolframu, w których najczęstszymi związkami chemicznymi przedstawicielami są wolframiany żelaza, manganu i wapnia. Poniższe równanie reakcji przedstawia wytwarzanie wolframianu sodu z wolframitu[3]:
- Fe/MnWO
4 + 2NaOH + 2H
2O → Na
2WO
4·2H
2O + Fe/Mn(OH)
2
Szelit jest przetwarzany podobnie, ale z użyciem węglanu sodu.
Wolframian sodu może być produkowany także poprzez traktowanie węglika wolframu mieszaniną azotanu sodu i wodorotlenku sodu. Proces ten jest istotny dla recyklingu węglików, szeroko stosowanych jako materiały skrawające i ścierne[4].
Budowa i właściwości[edytuj | edytuj kod]
Znane są różne formy polimorficzne wolframianu sodu. Wszystkie zawierają tetraedryczne aniony wolframianowe WO2−
4, jednak różnią się między sobą sposobem ich ułożenia. Anion WO2−
4 ma strukturę analogiczną do siarczanowego SO2−
4[5].
W reakcji wolframianu sodu z kwasami powstaje kwas wolframowy (uwodnione formy tlenku wolframu(VI)):
- Na
2WO
4 + 2HCl → WO
3 + 2NaCl + H
2O - Na
2WO
4 + 2HCl → WO
3·H
2O + 2 NaCl
Reakcję tę można odwrócić przy użyciu wodorotlenku sodu.
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
Wolframian sodu jest głównym półproduktem przetwarzania rud wolframu, z których niemal wszystkie są wolframianami różnych metali[3]. Pozostałe zastosowania wolframianu sodu są niszowe.
Wolframian sodu wykorzystywany jest jako składnik kąpieli galwanicznych używanych do elektroosadzania stopów wolframu[6].
W chemii organicznej wolframian sodu używany jest jako katalizator syntezy epitlenków alkenów oraz utleniania alkoholi do aldehydów lub ketonów.
Według niektórych doniesień wykazuje działanie antydiabetyczne[7].
Wolframian sodu jest inhibitorem kompetycyjnym enzymów zawierających molibden. Łatwość podstawienia wolframu za molibden w metaloproteinach wynika ze znacznego podobieństwa chemicznego tych pierwiastków, należących do 6. grupy układu okresowego. Obecność wolframianów w diecie zmniejsza stężenie związków molibdenu w tkankach[8]. Niektóre bakterie wykorzystują kofaktor molibdenowy w łańcuchu oddechowym. W tych drobnoustrojach wolfram może podstawiać zawarty w białkach molibden i inhibitować oddychanie tlenowe. Stąd, jednym z niszowych zastosowań wolframianu sodu może być działanie bakteriostatyczne. Stwierdzono, że dodatek wolframianu sodu do wody pitnej hamuje namnażanie enterobakterii w jelitach myszy[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Disodium tungstate, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank, Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 126583 [dostęp 2022-06-21] (niem. • ang.).
- ↑ a b CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, s. 4-87, ISBN 978-1-4987-5429-3 (ang.).
- ↑ a b Erik Lassner i inni, Tungsten, Tungsten Alloys, and Tungsten Compounds, [w:] Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley‐VCH, 2005, DOI: 10.1002/14356007.a27_229 (ang.).
- ↑ Tadeusz Piecuch, Odzysk materiałów ściernych wolframu i stali wolframowej ze szlamów poprodukcyjnych, Koszalin: Politechnika Koszalińska, 1990.
- ↑ Carl W.F.T. Pistorius, Phase Diagrams of Sodium Tungstate and Sodium Molybdate to 45 kbar, „Journal of Chemical Physics”, 44, 1966, s. 4532, DOI: 10.1063/1.1726669 (ang.).
- ↑ N. Tsyntsaru i inni, Modern Trends in Tungsten Alloys Electrodeposition with Iron Group Metals, „Surface Engineering and Applied Electrochemistry”, 48 (6), 2012, s. 491–520, DOI: 10.3103/S1068375512060038 (ang.).
- ↑ Jorge E. Domínguez i inni, The Antidiabetic Agent Sodium Tungstate Activates Glycogen Synthesis through an Insulin Receptor-independent Pathway, „Journal of Biological Chemistry”, 278 (44), 2003, s. 42785–42794, DOI: 10.1074/jbc.M308334200 (ang.).
- ↑ Molybdenum, [w:] Van Nostrand’s Encyclopedia of Chemistry, Glenn D. Considine (red.), New York: Wiley–Interscience, 2005, s. 1038–1040 (ang.).
- ↑ Wenhan Zhu i inni, Precision editing of the gut microbiota ameliorates colitis, „Nature”, 533 (7687), 2018, s. 208–211, DOI: 10.1038/nature25172, PMID: 29323293, PMCID: PMC5804340 (ang.).