Władysław Roman

Władysław Roman
Krzesław, Janiszewski
	pułkownik
Data i miejsce urodzenia	4 stycznia 1917 ; Stężyca
Data i miejsce śmierci	2 września 2005 ; Warszawa
	Przebieg służby
Lata służby	1938–1949
Siły zbrojne	Wojsko Polskie; Służba Zwycięstwu Polski; ZWZ-AK; Delegatura Sił Zbrojnych; ludowe Wojsko Polskie
Jednostki	3 pułk artylerii lekkiej Leg.; Oddział III KG AK; Wydział Artylerii III Oddziału KG AK; sztab Podobwodu Śródmieście Południowe; Oddział IV Komendy Obszaru Zachodniego AK
Stanowiska	dowódca plutonu; adiutant dywizjonu; oficer do zleceń szefa Oddziału III KG AK; adiutant dowódcy Podobwodu Śródmieście Południowe AK; szef Oddziału IV Komendy Obszaru Zachodniego AK
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa; (kampania wrześniowa; powstanie warszawskie)
Późniejsza praca	kierownik redakcji w PWN
	Odznaczenia

Władysław Roman (ur. 4 stycznia 1917 w Stężycy, zm. 2 września 2005 w Warszawie) – podporucznik artylerii Wojska Polskiego II RP, kapitan Armii Krajowej, kawaler Krzyża Srebrnego Orderu Wojennego Virtuti Militari.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Syn Franciszka (urzędnika państwowego) i Katarzyny z domu Kowalczyk. Egzamin maturalny złożył w gimnazjum w Kowlu (1935). Następnie, w latach 1935–1938, kształcił się w toruńskiej Szkole Podchorążych Artylerii (XV promocja), którą ukończył z 12. lokatą^[1]^[2]. Zarządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego mianowany został na stopień podporucznika w korpusie oficerów artylerii, ze starszeństwem z dniem 1 października 1938 i 13. lokatą^[3]^[4]. Przydzielony został do 3 pułku artylerii lekkiej Legionów z Zamościa na stanowisko dowódcy plutonu topograficzno-ogniowego. Następnie przesunięto go na stanowisko adiutanta w III dywizjonie tegoż pułku^[1]. Na dzień 23 marca 1939 zajmował stanowisko dowódcy plutonu w 1 baterii I dywizjonu 3 pal-u^[5]. Uczestnik kampanii wrześniowej – walczył pod Iłżą, Puławami, Zamościem i Tomaszowem Lubelskim. Uniknął niewoli i przez cały okres niemieckiej okupacji działał w ruchu oporu, kolejno w Służbie Zwycięstwu Polski, Związku Walki Zbrojnej, Armii Krajowej i Delegaturze Sił Zbrojnych na Kraj^[1].

Zajmował między innymi stanowiska oficera do zleceń szefa Oddziału III Komendy Głównej Armii Krajowej (pod pseudonimem „Krzesław”) i członka Wydziału Artylerii (kryptonimy „Knieja” i „Bem”) w Oddziale III KG AK. W powstaniu warszawskim oficer łączności i adiutant dowódcy Podobwodu Śródmieście Południowe – ppłk. Jana Szczurka-Cergowskiego ps. „Sławbor”. Za udział w powstańczych walkach odznaczony został, na mocy rozkazu Dowódcy Armii Krajowej nr 424 z 18 września 1944^[a], Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari. Awansowany do rangi kapitana rozkazem Dowódcy Armii Krajowej nr 505 z 2 października 1944^[6]. Następnie na stanowisku szefa Oddziału IV Komendy Obszaru Zachodniego AK, po czym służył w Obszarze Zachodnim Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj (pod pseudonimem „Janiszewski”). Od października 1945 w Ludowym Wojsku Polskim, przydzielony do Biura Historycznego^[1].

Awansowany do stopnia majora, represjonowany w latach 1949–1956 i skazany na 12 lat więzienia w procesie generała Stanisława Tatara^[7]. Po uchyleniu wyroku pracował, w latach 1956–1985, jako kierownik redakcji w Państwowym Wydawnictwie Naukowym. W rezerwie awansowany do rangi pułkownika. Żonaty z Krystyną Olicką (1921–1996), z którą miał córki Barbarę i Katarzynę^[8]. Zmarł w Warszawie i spoczywa razem z żoną na tamtejszym cmentarzu Powązkowskim (kwatera: 199, rząd: 3, miejsce: 26 i 27). Jego bratem był Józef Roman ps. „Ziuk” - oficer Armii Krajowej i kawaler Orderu Virtuti Militari.

↑ Nadanie Orderu Virtuti Militari potwierdzono w rozkazie komendanta Obszaru Warszawskiego Armii Krajowej nr 31 z 20 września 1944.

Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. Konspiracja 1939-1945. T. 5/I. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-98-6.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939: stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Księgarnia Akademicka Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w wojsku polskim 1935–1939. Warszawa: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 978-83-7188-691-1.
Jan Łukasiak: Szkoła Podchorążych Artylerii w Toruniu 1923-1939. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks, 2000. ISBN 83-87103-90-X.
Andrzej Kunert (red.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 4. Warszawa: Ars Print Production, 1997. ISBN 83-87224-00-6.