Przejdź do zawartości

Ziemomysł inowrocławski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ziemomysł
Książę inowrocławski
Okres

od 1267
do 1271

Poprzednik

Kazimierz I kujawski

Następca

Bolesław Pobożny

Książę inowrocławski
Okres

od 1278
do 1287

Poprzednik

Leszek Czarny

Następca

Leszek,
Przemysł,
Kazimierz III

Dane biograficzne
Dynastia

Piastowie

Data urodzenia

między 1245 a 1248

Data śmierci

w ostatnim kwartale 1287

Miejsce spoczynku

prawdopodobnie Inowrocław

Ojciec

Kazimierz I kujawski

Matka

Konstancja wrocławska

Rodzeństwo

Leszek Czarny,
Władysław I Łokietek (przyrodni brat)

Małżeństwo

Salomea

Dzieci

Leszek, Przemysł, Kazimierz, Fenenna, Konstancja

Przemysł II przyznaje Ziemomysłowi zwrot Kujaw w 1278 roku

Ziemomysł (Siemomysł Kujawski)[1] (ur. ok. 1247[2], zm. w ostatnim kwartale 1287) – książę inowrocławski w latach 1267–1271, 1278–1287, na Bydgoszczy w latach 1267–1269, 1278–1287 z dynastii Piastów.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Ziemomysł był drugim pod względem starszeństwa synem księcia kujawskiego Kazimierza I i Konstancji, córki księcia śląskiego Henryka II Pobożnego.

Po śmierci ojca w 1267 został udzielnym księciem w Kujawach Inowrocławskich. U progu panowania niewielkie księstwo Kazimierzowica przeżyło przemarsz sporych sił króla Czech Przemysła Ottokara II, zdążającego razem z wyprawą krzyżową przeciwko pogańskiej Litwie. Zapewne wtedy Ziemomysł nawiązał bliskie kontakty z zakonem krzyżackim oraz księciem tczewskim Samborem II, co zaowocowało małżeństwem córki księcia tczewskiego Salomei z księciem inowrocławskim, zawartym prawdopodobnie w lutym 1268 r. w Kruszwicy, być może w obecności króla Czech.[3]

W latach 1268–1269 wybuchł bunt przeciwko Ziemomysłowi. Przyczyn upatrywano w przyjęciu na dwór w Inowrocławiu i obdarzeniu intratnymi stanowiskami niemieckich rycerzy wywodzących się z dzierżaw Sambora II. Nobilitacja obcych, i to w dodatku nielubianych przez rycerzy-Polaków Niemców[4], wywołać miała w 1269 zbrojne wystąpienie pod przewodnictwem biskupa kujawskiego Wolimira. Rebelianci wezwali na pomoc znanego „triumfatora Niemców” Bolesława Pobożnego, który zdołał wkrótce zbrojnie opanować kasztelanię radziejowską i kruszwicką oraz gród w Bydgoszczy. Tylko dzięki szybkiemu działaniu Ziemomysła i nadaniu domniemanemu przywódcy opozycji Wolimirowi wielkiego immunitetu pozwoliło tymczasowo zachować władzę. Bardziej prawdopodobna jest jednak hipoteza o buncie grupy możnych związanych z Kujawami, którzy zostali odsunięci od intratnych stanowisk. Konflikt miałby więc podłoże ekonomiczne a nie narodowościowe, a przed klęską uratowała Ziemomysła zbrojna pomoc Sambora II[5].

W 1271 Ziemomysł odzyskał Kruszwicę, co spowodowało wyprawę odwetową Bolesława Pobożnego i zdobycie przez niego Inowrocławia. Początkowo książę inowrocławski znalazł się na wygnaniu w Pradze, później przebywał z żoną w Sieradzu, gdzie narodził się jego najstarszy syn, który otrzymał imię Leszek na cześć brata ojca.

Powrót Ziemomysła Kazimierzowica do władzy nastąpił dopiero w 1278 w wyniku umowy zawartej między nim a bratem w Lądzie, przy arbitrażu Przemysła II. Poprzedziły ja rokowania z przedstawicielami możnych kujawskich rodów. Ziemomysł „wyrzekł się utrzymywania rycerzy niemieckich i ich synów na swoim dworze i na swojej ziemi, zobowiązał się cofnąć wszystkie poczynione czy obiecane nadania dla tych rycerzy, uznać za nieprawe nadania wsi poczynione dla nich przez Bolesława Pobożnego i Leszka Czarnego, zobowiązał się wreszcie wydawać przywileje lokacyjne dla miast i wsi tylko za zgodą możnych”[6]. Pomimo załagodzenia konfliktu przy Wielkopolsce pozostały kasztelanie radziejowska i kruszwicka. Niemniej na cześć arbitra, który przyczynił się do powrotu do Inowrocławia, urodzonemu w 1278 r. synowi książęcej pary nadano imię Przemysław.

Do dalszego unormowania sytuacji doszło dwa lata później na zjeździe w Rzepce (nieopodal dzisiejszych Bartodziejów)[7], gdzie zawarto umowę z księciem gdańskim Mściwojem II, na mocy której po śmierci Sobiesławica kasztelania wyszogrodzka miała powrócić do Kujaw Inowrocławskich[8]. W 1284 z Leszkiem Czarnym zorganizował nieznaną bliżej wyprawę zbrojną na Pomorze Wschodnie w związku z pretensjami wysuwanymi przez książęcą parę z Inowrocławia „do tej części spadku po Samborze II, która znalazła się w krzyżackich rękach, czyli ziemię gniewską i posiadłości na Wielkiej Żuławie”[9].

Ziemomysł kontynuował rozpoczęty przez jego ojca proces nadawania kujawskim miejscowościom praw miejskich, obdarowując nimi Gniewkowo.

Ziemomysł zmarł między 1 października a 25 grudnia 1287. Pochowany został w inowrocławskim kościele franciszkanów. Opiekę nad małoletnimi dziećmi przejęła matka Salomea (zmarła ok. 1313) oraz stryj książąt, Władysław Łokietek.

Rodzina

[edytuj | edytuj kod]

Z małżeństwa z córką Sambora II, Salomeą Ziemomysł pozostawił trzech synów (byli to według starszeństwa: Leszek, Przemysł i Kazimierz III) i trzy córki (zmarła w dzieciństwie Eufemia, Fenenna, żona króla Węgier Andrzeja III i Konstancja, opatka zakonu cysterek w Trzebnicy).

Wywód przodków

[edytuj | edytuj kod]
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Kazimierz II Sprawiedliwy
 
 
 
 
 
 
 
Konrad I mazowiecki
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Helena znojemska
 
 
 
 
 
 
 
Kazimierz I kujawski
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Światosław III Igorowicz
 
 
 
 
 
 
 
Agafia Światosławówna
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Jarosława Rurykówna
 
 
 
 
 
 
 
Ziemomysł
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Jadwiga z Andechs
 
 
 
 
 
 
 
Henryk II Pobożny
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Henryk I Brodaty
 
 
 
 
 
 
 
Konstancja wrocławska
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Konstancja Węgierska
 
 
 
 
 
 
 
Anna Przemyślidka
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Przemysł Ottokar I
 
 
 
 
 
 

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Forma imienia z początkowym „Z” jest częstsza. W takiej formie książę ten występuje na pieczęciach swojej i córki, Fenenny. Zob. K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 105. W literaturze występuje również zapis Siemomysł, np. S.A. Sroka, Siemomysł, [w:] Piastowie. Leksykon biograficzny Kraków 1997, s. 208-209. Forma Siemomysł jest uznawana za jedyną poprawną, a imię Ziemomysł, mimo odnotowania obok form z początkowym „S” licznych poświadczeń z inicjalnym „Z”, takich jak Zemomislyus czy Zememislo – nie jest uwzględnione jako w ogóle występujące w średniowieczu w Polsce także przez wszystkie najważniejsze słowniki onomastyczne operujące na zasobie poświadczonych w polskich źródłach antroponimów średniowiecznych, zob. W. Taszycki (red.), Słownik staropolskich nazw osobowych, T. 5 z. 1 (Sabaszczewska-Starszy), Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1977 i T. 6 z. 2 (Wojsław-Zimnowodski), Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1982, a także A. Cieślikowa (red.), Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych, t. 1, Kraków 2000, ISBN 83-87623-23-7.
  2. Błażej Śliwiński, Ziemomysł inowrocławski, Kraków: Wydawnictwo AVALON, 2017, s. 23, ISBN 978-83-7730-212-5.
  3. Błażej Śliwiński, Ziemomysł inowrocławski, Kraków: Wydawnictwo AVALON, 2017, s. 67, ISBN 978-83-7730-212-5.
  4. Społeczeństwo Polski od X do XX wieku, Benedykt Zientara,KiW, rok 1999, s.198
  5. Błażej Śliwiński, Ziemomysł inowrocławski, Kraków: Wydawnictwo AVALON, 2017, s. 110-123, ISBN 978-83-7730-212-5.
  6. Błażej Śliwiński, Ziemomysł inowrocławski, Kraków: Wydawnictwo AVALON, 2017, s. 168, ISBN 978-83-7730-212-5.
  7. Www.Wyszogrod.Bydgoszcz.Pl | Grodzisko Wyszogród [online], www.wyszogrod.bydgoszcz.pl [dostęp 2019-08-17] (pol.).
  8. Losy założyciela Tczewa księcia Sambora II - sukcesy i porażki - Tczewska.pl [online], www.tczewska.pl [dostęp 2019-08-17] (pol.).
  9. B. Śliwiński, Ziemomysł inowrocławski, Kraków: Wydawnictwo AVALON, 2017, s. 190-193, ISBN 978-83-7730-212-5.