Ziemomysł inowrocławski

Ziemomysł
	Książę inowrocławski
Okres	od 1267; do 1271
Poprzednik	Kazimierz I kujawski
Następca	Bolesław Pobożny
	Książę inowrocławski
Okres	od 1278; do 1287
Poprzednik	Leszek Czarny
Następca	Leszek,; Przemysł,; Kazimierz III
	Dane biograficzne
Dynastia	Piastowie
Data urodzenia	między 1245 a 1248
Data śmierci	w ostatnim kwartale 1287
Miejsce spoczynku	prawdopodobnie Inowrocław
Ojciec	Kazimierz I kujawski
Matka	Konstancja wrocławska
Rodzeństwo	Leszek Czarny,; Władysław I Łokietek (przyrodni brat)
Małżeństwo	Salomea
Dzieci	Leszek, Przemysł, Kazimierz, Fenenna, Konstancja

Ziemomysł (Siemomysł Kujawski)^[1] (ur. ok. 1247^[2], zm. w ostatnim kwartale 1287) – książę inowrocławski w latach 1267–1271, 1278–1287, na Bydgoszczy w latach 1267–1269, 1278–1287 z dynastii Piastów.

Życiorys

Ziemomysł był drugim pod względem starszeństwa synem księcia kujawskiego Kazimierza I i Konstancji, córki księcia śląskiego Henryka II Pobożnego.

Po śmierci ojca w 1267 został udzielnym księciem w Kujawach Inowrocławskich. U progu panowania niewielkie księstwo Kazimierzowica przeżyło przemarsz sporych sił króla Czech Przemysła Ottokara II, zdążającego razem z wyprawą krzyżową przeciwko pogańskiej Litwie. Zapewne wtedy Ziemomysł nawiązał bliskie kontakty z zakonem krzyżackim oraz księciem tczewskim Samborem II, co zaowocowało małżeństwem córki księcia tczewskiego Salomei z księciem inowrocławskim, zawartym prawdopodobnie w lutym 1268 r. w Kruszwicy, być może w obecności króla Czech.^[3]

W latach 1268–1269 wybuchł bunt przeciwko Ziemomysłowi. Przyczyn upatrywano w przyjęciu na dwór w Inowrocławiu i obdarzeniu intratnymi stanowiskami niemieckich rycerzy wywodzących się z dzierżaw Sambora II. Nobilitacja obcych, i to w dodatku nielubianych przez rycerzy-Polaków Niemców^[4], wywołać miała w 1269 zbrojne wystąpienie pod przewodnictwem biskupa kujawskiego Wolimira. Rebelianci wezwali na pomoc znanego „triumfatora Niemców” Bolesława Pobożnego, który zdołał wkrótce zbrojnie opanować kasztelanię radziejowską i kruszwicką oraz gród w Bydgoszczy. Tylko dzięki szybkiemu działaniu Ziemomysła i nadaniu domniemanemu przywódcy opozycji Wolimirowi wielkiego immunitetu pozwoliło tymczasowo zachować władzę. Bardziej prawdopodobna jest jednak hipoteza o buncie grupy możnych związanych z Kujawami, którzy zostali odsunięci od intratnych stanowisk. Konflikt miałby więc podłoże ekonomiczne a nie narodowościowe, a przed klęską uratowała Ziemomysła zbrojna pomoc Sambora II^[5].

W 1271 Ziemomysł odzyskał Kruszwicę, co spowodowało wyprawę odwetową Bolesława Pobożnego i zdobycie przez niego Inowrocławia. Początkowo książę inowrocławski znalazł się na wygnaniu w Pradze, później przebywał z żoną w Sieradzu, gdzie narodził się jego najstarszy syn, który otrzymał imię Leszek na cześć brata ojca.

Powrót Ziemomysła Kazimierzowica do władzy nastąpił dopiero w 1278 w wyniku umowy zawartej między nim a bratem w Lądzie, przy arbitrażu Przemysła II. Poprzedziły ja rokowania z przedstawicielami możnych kujawskich rodów. Ziemomysł „wyrzekł się utrzymywania rycerzy niemieckich i ich synów na swoim dworze i na swojej ziemi, zobowiązał się cofnąć wszystkie poczynione czy obiecane nadania dla tych rycerzy, uznać za nieprawe nadania wsi poczynione dla nich przez Bolesława Pobożnego i Leszka Czarnego, zobowiązał się wreszcie wydawać przywileje lokacyjne dla miast i wsi tylko za zgodą możnych”^[6]. Pomimo załagodzenia konfliktu przy Wielkopolsce pozostały kasztelanie radziejowska i kruszwicka. Niemniej na cześć arbitra, który przyczynił się do powrotu do Inowrocławia, urodzonemu w 1278 r. synowi książęcej pary nadano imię Przemysław.

Do dalszego unormowania sytuacji doszło dwa lata później na zjeździe w Rzepce (nieopodal dzisiejszych Bartodziejów)^[7], gdzie zawarto umowę z księciem gdańskim Mściwojem II, na mocy której po śmierci Sobiesławica kasztelania wyszogrodzka miała powrócić do Kujaw Inowrocławskich^[8]. W 1284 z Leszkiem Czarnym zorganizował nieznaną bliżej wyprawę zbrojną na Pomorze Wschodnie w związku z pretensjami wysuwanymi przez książęcą parę z Inowrocławia „do tej części spadku po Samborze II, która znalazła się w krzyżackich rękach, czyli ziemię gniewską i posiadłości na Wielkiej Żuławie”^[9].

Ziemomysł kontynuował rozpoczęty przez jego ojca proces nadawania kujawskim miejscowościom praw miejskich, obdarowując nimi Gniewkowo.

Ziemomysł zmarł między 1 października a 25 grudnia 1287. Pochowany został w inowrocławskim kościele franciszkanów. Opiekę nad małoletnimi dziećmi przejęła matka Salomea (zmarła ok. 1313) oraz stryj książąt, Władysław Łokietek.

Rodzina

Z małżeństwa z córką Sambora II, Salomeą Ziemomysł pozostawił trzech synów (byli to według starszeństwa: Leszek, Przemysł i Kazimierz III) i trzy córki (zmarła w dzieciństwie Eufemia, Fenenna, żona króla Węgier Andrzeja III i Konstancja, opatka zakonu cysterek w Trzebnicy).

Wywód przodków

Kazimierz II Sprawiedliwy

Konrad I mazowiecki

Helena znojemska

Kazimierz I kujawski

Światosław III Igorowicz

Agafia Światosławówna

Ziemomysł

Konstancja wrocławska

Konstancja Węgierska

Anna Przemyślidka

Przemysł Ottokar I

Przypisy

↑ Forma imienia z początkowym „Z” jest częstsza. W takiej formie książę ten występuje na pieczęciach swojej i córki, Fenenny. Zob. K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 105. W literaturze występuje również zapis Siemomysł, np. S.A. Sroka, Siemomysł, [w:] Piastowie. Leksykon biograficzny Kraków 1997, s. 208-209. Forma Siemomysł jest uznawana za jedyną poprawną, a imię Ziemomysł, mimo odnotowania obok form z początkowym „S” licznych poświadczeń z inicjalnym „Z”, takich jak Zemomislyus czy Zememislo – nie jest uwzględnione jako w ogóle występujące w średniowieczu w Polsce także przez wszystkie najważniejsze słowniki onomastyczne operujące na zasobie poświadczonych w polskich źródłach antroponimów średniowiecznych, zob. W. Taszycki (red.), Słownik staropolskich nazw osobowych, T. 5 z. 1 (Sabaszczewska-Starszy), Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1977 i T. 6 z. 2 (Wojsław-Zimnowodski), Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1982, a także A. Cieślikowa (red.), Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych, t. 1, Kraków 2000, ISBN 83-87623-23-7.
↑ BłażejB. Śliwiński BłażejB., Ziemomysł inowrocławski, Kraków: Wydawnictwo AVALON, 2017, s. 23, ISBN 978-83-7730-212-5 .
↑ BłażejB. Śliwiński BłażejB., Ziemomysł inowrocławski, Kraków: Wydawnictwo AVALON, 2017, s. 67, ISBN 978-83-7730-212-5 .
↑ Społeczeństwo Polski od X do XX wieku, Benedykt Zientara,KiW, rok 1999, s.198
↑ BłażejB. Śliwiński BłażejB., Ziemomysł inowrocławski, Kraków: Wydawnictwo AVALON, 2017, s. 110-123, ISBN 978-83-7730-212-5 .
↑ BłażejB. Śliwiński BłażejB., Ziemomysł inowrocławski, Kraków: Wydawnictwo AVALON, 2017, s. 168, ISBN 978-83-7730-212-5 .
↑ Www.Wyszogrod.Bydgoszcz.Pl | Grodzisko Wyszogród [online], www.wyszogrod.bydgoszcz.pl [dostęp 2019-08-17] (pol.).
↑ Losy założyciela Tczewa księcia Sambora II - sukcesy i porażki - Tczewska.pl [online], www.tczewska.pl [dostęp 2019-08-17] (pol.).
↑ B.B. Śliwiński B.B., Ziemomysł inowrocławski, Kraków: Wydawnictwo AVALON, 2017, s. 190-193, ISBN 978-83-7730-212-5 .

[1] Forma imienia z początkowym „Z” jest częstsza. W takiej formie książę ten występuje na pieczęciach swojej i córki, Fenenny. Zob. K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 105. W literaturze występuje również zapis Siemomysł, np. S.A. Sroka, Siemomysł, [w:] Piastowie. Leksykon biograficzny Kraków 1997, s. 208-209. Forma Siemomysł jest uznawana za jedyną poprawną, a imię Ziemomysł, mimo odnotowania obok form z początkowym „S” licznych poświadczeń z inicjalnym „Z”, takich jak Zemomislyus czy Zememislo – nie jest uwzględnione jako w ogóle występujące w średniowieczu w Polsce także przez wszystkie najważniejsze słowniki onomastyczne operujące na zasobie poświadczonych w polskich źródłach antroponimów średniowiecznych, zob. W. Taszycki (red.), Słownik staropolskich nazw osobowych, T. 5 z. 1 (Sabaszczewska-Starszy), Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1977 i T. 6 z. 2 (Wojsław-Zimnowodski), Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1982, a także A. Cieślikowa (red.), Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych, t. 1, Kraków 2000, ISBN 83-87623-23-7.

[2] BłażejB. Śliwiński BłażejB., Ziemomysł inowrocławski, Kraków: Wydawnictwo AVALON, 2017, s. 23, ISBN 978-83-7730-212-5 .

[3] BłażejB. Śliwiński BłażejB., Ziemomysł inowrocławski, Kraków: Wydawnictwo AVALON, 2017, s. 67, ISBN 978-83-7730-212-5 .

[4] Społeczeństwo Polski od X do XX wieku, Benedykt Zientara,KiW, rok 1999, s.198

[5] BłażejB. Śliwiński BłażejB., Ziemomysł inowrocławski, Kraków: Wydawnictwo AVALON, 2017, s. 110-123, ISBN 978-83-7730-212-5 .

[6] BłażejB. Śliwiński BłażejB., Ziemomysł inowrocławski, Kraków: Wydawnictwo AVALON, 2017, s. 168, ISBN 978-83-7730-212-5 .

[7] Www.Wyszogrod.Bydgoszcz.Pl | Grodzisko Wyszogród [online], www.wyszogrod.bydgoszcz.pl [dostęp 2019-08-17] (pol.).

[8] Losy założyciela Tczewa księcia Sambora II - sukcesy i porażki - Tczewska.pl [online], www.tczewska.pl [dostęp 2019-08-17] (pol.).

[9] B.B. Śliwiński B.B., Ziemomysł inowrocławski, Kraków: Wydawnictwo AVALON, 2017, s. 190-193, ISBN 978-83-7730-212-5 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Władcy całych Kujaw	Bolesław (1194–1195) Mieszko Stary (1195–1198) Konrad I mazowiecki (1198–1233) i Leszek Biały (1199–1200) Kazimierz I kujawski (1233–1267)
Księstwo brzeskie	Kazimierz II łęczycki (1267–1288) Siemowit dobrzyński (1267–1288) Władysław Łokietek (1267–1300) Wacław (1300–1305) Wacław (1305–1306) Władysław Łokietek (1306–1332)
Księstwo inowrocławskie	Ziemomysł inowrocławski (1267–1271) Bolesław Pobożny (1271–1273) Leszek Czarny (1273–1278) Ziemomysł inowrocławski (1278–1287) Leszek inowrocławski (1287–1303 i 1312–1320/1324), Przemysł inowrocławski i Kazimierz III gniewkowski (1287–1314) Przemysł inowrocławski (1320/1324–1327) Władysław I Łokietek (1327–1332) Kazimierz Wielki (1333–1370) Kazimierz IV słupski (1370–1377) Władysław Opolczyk (1378–1392)
Księstwo bydgosko-wyszogrodzkie	Przemysł inowrocławski (1314–1327)
Księstwo gniewkowskie	Kazimierz III gniewkowski (1314–1347/1350) Władysław Biały (1347/1350–1363/1364) Kazimierz IV słupski (1370–1377) Władysław Opolczyk (1378–1392)