Ї

Ї
	Informacje podstawowe
Majuskuła	Ї
Minuskuła	ї
Podstawowe pismo	cyrylica
	Pochodzenie
Znak diakrytyczny	diereza
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Ї, Її (ukr. ji) – litera alfabetu ukraińskiego oznaczająca dwugłoskę [j i], odpowiadająca więc dokładnie teoretycznemu dwuznakowi ЙІ, pochodząca od litery І^{[potrzebny przypis]}. Jest kontynuacją analogicznej litery starocyrylickiej. Litera ta powstała przez umieszczenie nad literą І – zgodnie z grecką praktyką – dierezy dla zaznaczenia, że litera ta w pozycji po samogłosce powinna być wymówiona jako [i], a nie zredukowana do [j]. W języku ukraińskim w takim połączeniu nastąpiło przejście [i] w [j i] i takiego też znaczenia nabrał znak Ї.

Wymowa [j i] w pozycji po samogłosce jest powszechna w językach słowiańskich – por. polskie zbroi [z b r ɔ j i]. Jednakże na piśmie opozycja I - JI (Ї) występuje wyłącznie w językach czeskim, słowackim i ukraińskim, natomiast języki polski, białoruski i rosyjski do oznaczenia obu dźwięków [i] i [j i] używają tego samego znaku I (И).

W starej (XIX-XX w.) pisowni zachodnioukraińskiej litera Ї mogła występować również po spółgłosce, zastępując wówczas teoretyczny dwuznak ЬІ i oznaczając i zmiękczające^[1]. W dialektach zachodnioukraińskich występowała wówczas bowiem fonetyczna różnica między i zmiękczającym (pochodzącym głównie z dawnych ě, e) a i niezmiękczającym (pochodzącym z dawnego o), które oznaczano literą І^[2]. Ponieważ na wschodzie Ukrainy opozycja ta wówczas już nie występowała, kompromisowa ortografia z 1928 r. wykluczyła takie zastosowanie litery Ї. Na skutek upowszechniania normy ogólnonarodowej, obecnie rozróżnienie to jest w zaniku również na Ukrainie Zachodniej.

Kodowanie

Znak	Ї		ї
Nazwa w Unikodzie	Cyrillic Capital Letter Yi^[3]		Cyrillic Small Letter Yi^[4]
Kodowanie	dziesiętnie	szesnastkowo	dziesiętnie	szesnastkowo
Unicode	1031	U+0407	1111	U+0457
UTF-8	208 135	d0 87	209 151	d1 97
Odwołania znakowe SGML	Ї	Ї	ї	ї
Macintosh Cyrillic	186	BA	187	BB
ISO 8859-5	167	A7	247	F7
Windows-1251	175	AF	191	BF
Code page 866	244	F4	245	F5
Code page 855	141	8D	140	8C
KOI8-U	183	B7	167	A7

Przypisy

↑ Желехівка. [dostęp 2016-01-12]. (ukr.).
↑ Як сто років тому мова об'єднала схід і захід. [dostęp 2016-01-12]. (ukr.).
↑ Cyrillic Capital Letter Yi. symbl.cc. [dostęp 2018-08-16].
↑ Cyrillic Small Letter Yi. symbl.cc. [dostęp 2018-08-16].

Zobacz też

І
И
Й
Ё

[1] Желехівка. [dostęp 2016-01-12]. (ukr.).

[2] Як сто років тому мова об'єднала схід і захід. [dostęp 2016-01-12]. (ukr.).

[majuskuła-3] Cyrillic Capital Letter Yi. symbl.cc. [dostęp 2018-08-16].

[minuskuła-4] Cyrillic Small Letter Yi. symbl.cc. [dostęp 2018-08-16].

[1]

[2]

[3]

[4]

Podstawowe litery i litery używane w językach słowiańskich	А а Б б В в Г г Ѓ ѓ Ґ ґ Д д Ђ ђ Е е Ё ё Є є Ж ж З з З́ з́ Ѕ ѕ И и Й й І і Ї ї Ј ј К к Ќ ќ Л л Љ љ М м Н н Њ њ О о П п Р р С с С́ с́ Т т Ћ ћ У у Ў ў Џ џ Ф ф Х х Ц ц Ч ч Ш ш Щ щ Ъ ъ Ы ы Ь ь Э э Ю ю Я я
Inne litery	Ӑ ӑ А̄ а̄ Ӓ ӓ Ә ә Ӛ ӛ Ӕ ӕ Ҕ ҕ Ӗ ӗ Ғ ғ Ӻ ӻ Ӷ ӷ Д̆ д̆ Ӂ ӂ Җ җ Ӝ ӝ Ҙ ҙ Ӟ ӟ Ӡ ӡ Ѝ ѝ Ӣ ӣ Ӥ ӥ Ҋ ҋ Ҡ ҡ Қ қ Ҟ ҟ Ҝ ҝ Ӆ ӆ Ԓ ԓ Ӎ ӎ Ң ң Ҥ ҥ Ӈ ӈ О̆ о̆ Ӧ ӧ Ө ө Ӫ ӫ Ԥ ԥ Ҧ ҧ Ҏ ҏ Ҫ ҫ Ҷ ҷ Ӌ ӌ Ҹ ҹ Ӵ ӵ Ҽ ҽ Ҿ ҿ Ӏ ӏ Ҩ ҩ Ҳ ҳ Һ һ Ԧ ԧ Ҭ ҭ Ҵ ҵ Ӳ ӳ Ӯ ӯ Ү ү Ұ ұ Ӱ ӱ Ҍ ҍ Ӹ ӹ Ԛ ԛ Ԝ ԝ
Litery nieużywane współcześnie	Ҁ ҁ Ѹ ѹ Ꙋ ꙋ Ꙉ ꙉ Ѡ ѡ Ѻ ѻ Ѣ ѣ Ѣ́ ѣ́ Ꙗ ꙗ Ѥ ѥ Ꙓ ꙓ Ѧ ѧ Ѫ ѫ Ꙙ ꙙ Ꙛ ꙛ Ѩ ѩ Ѭ ѭ Ꙝ ꙝ Ѯ ѯ Ѱ ѱ Ѳ ѳ Ѵ ѵ Ѷ ѷ Ѿ ѿ Ѽ ѽ Ꙟ ꙟ Ꙩ ꙩ Ꙫ ꙫ Ꙭ ꙭ ꙮ А̨ а̨ Ԁ ԁ Ԃ ԃ Ԫ ԫ Ԭ ԭ Ꚁ ꚁ Ꚉ ꚉ Е̨ е̨ Э̨ э̨ Ꚃ ꚃ Ԅ ԅ Ԇ ԇ Ꚅ ꚅ І̨ і̨ Ԟ ԟ Ԉ ԉ Ԡ ԡ Ԕ ԕ Ԋ ԋ Ԣ ԣ Ԗ ԗ Ԍ ԍ Ԏ ԏ Ꚍ ꚍ Ꚏ ꚏ Ꚑ ꚑ Ꚋ ꚋ У̊ у̊ У̨ у̨ Ꚕ ꚕ Ꚗ ꚗ Я̨ я̨ Ԙ ԙ
Digrafy	Аа аа Аь аь АӀ аӀ Гв гв Гә гә Гь гь Гъ гъ ГӀ гӀ Гу гу Ӷь ӷь Ӷә ӷә Дә дә Дз дз Дж дж Дь дь Ее ее ЕI еI Жә жә Жв жв Жь жь Жъ жъ Зв зв Ӡә ӡә Ии ии ИӀ иӀ Йо йо Кв кв Кә кә Кк кк КӀ кӀ Ку ку Къ къ Кь кь Қь қь Қә қә Ҟь ҟь Ҟә ҟә Лъ лъ ЛӀ лӀ Оо оо ОӀ оӀ Пп пп ПӀ пӀ Св св Сс сс Тв тв Тә тә ТӀ тӀ Тл тл Тт тт Тш тш Ҭə ҭə Уу уу Уь уь УӀ уӀ ФӀ фӀ Хә хә Хх хх Ҳә ҳә ХӀ хӀ Ху ху Хъ хъ Хь хь Цв цв Цә цә Цц цц Цу цу ЦI цI Ҵә ҵә Шв шв Шә шә Щв щв Ьо ьо Џь џь Чч чч ЧI чI Чж чж ЫI ыI Ээ ээ ЭI эI Iу Iу
Trigrafy	Гъв гъв Гъу гъу Гъь гъь ГӀв гӀв Джв джв Джь джь Дзу дзу Жъу жъу Кхъ кхъ Къв къв Къу къу Къь къь КӀв кӀв КӀу кӀу КӀь кӀь ПIу пIу РхӀ рхӀ ТIу тIу Хъв хъв Хъу хъу ХӀв хӀв ЧӀв чӀв Шъу шъу ШIу шIу
Tetragrafy	Кхъу кхъу КӀкӀ кӀкӀ ЦӀцӀ цӀцӀ ЧӀчӀ чӀчӀ ГъӀв гъӀв КкъӀ ккъӀ КъIв къIв Ллъв ллъв ХхьI ххьI ХъIв хъIв ХьIв хьIв
Pentagrafy	ХхьӀв ххьӀв
Elementy systemu liczbowego i inne znaki	҂ (tysiącznik) ⃝ (dziesięć tysięcy) ҈ (sto tysięcy) ҉ (milion) ꙰ (dziesięć milionów) ꙱ (sto milionów) ꙲ (miliard) ҄ (kamora) ҇ (pokrytie) ҃ (tytło) ꙳ (asterysk)