Radioterapia: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 11:24, 14 wrz 2017

Radioterapia, dawniej curieterapia – metoda leczenia za pomocą promieniowania jonizującego. Stosowana w onkologii do leczenia chorób nowotworowych oraz łagodzenia bólu związanego z rozsianym procesem nowotworowym, np. w przerzutach nowotworowych do kości.

Radioterapia onkologiczna jest samodzielną podstawową specjalnością lekarską^[1], łączącą się ściśle z onkologią kliniczną i chemioterapią. Planowanie radioterapii wymaga współpracy lekarza radioterapeuty z elektroradiologiem, fizykiem medycznym, technikiem elektroradiologii i pielęgniarkami.

Podział ze względu na sposób napromieniania

brachyterapia (BTH): leczenie przy użyciu źródła promieniowania znajdującego się w bezpośrednim kontakcie z guzem
teleradioterapia (RTH): leczenie z zastosowaniem źródła umieszczonego w pewnej odległości od tkanek

Leczeniem izotopami promieniotwórczymi (np. jodem lub strontem radioaktywnym) zajmuje się medycyna nuklearna.

Podział ze względu na stan pacjenta

radioterapia radykalna: ma na celu napromieniowanie guza lub jego okolicy w celu jego zniszczenia
radioterapia paliatywna: ma na celu łagodzenie bólu spowodowanego chorobą nowotworową w przypadku gdy wyleczenie pacjenta jest już niemożliwe
radioterapia objawowa: ma na celu zmniejszenie dolegliwości bólowych spowodowanych przerzutami

Podział zależny od używanej energii

Radioterapia konwencjonalna (60-400 k eV)

Promieniowanie małoprzenikliwe, płytkie, miękkie, graniczne, wyłącznie promieniowanie X. Do leczenia nowotworów skóry.

Radioterapia megawoltowa (1,25-25 MeV)

promieniowanie gamma, generowane przez kobalt 60 (linie o energii 1,17 i 1,33 MeV)
promieniowanie X o wysokiej energii generowane w przyśpieszaczu liniowym (4-25 MeV)
elektrony (6-22 MeV)

Podział ze względu na rodzaj promieniowania generowanego w aparatach

promieniowanie pośrednio jonizujące, elektromagnetyczne: X i gamma
promieniowanie cząstkowe:
- bezpośrednio jonizujące: elektron, proton, cząstka alfa, ciężkie jony (tlenu, węgla)
- pośrednio jonizujące: neutron.

Skutki uboczne

Radioterpia jest bezbolesna. Wiele leków terapii paliatywnych (na przykład radioterapia do przerzutów kośćstowych) nie powoduje żadnych działań niepożądanych lub niewielkie działania, chociaż w ciągu następnych dni można zaobserwować krótkotrwały ból spowodowany obrzękiem uciskającym nerwy w leczonym obszarze. Większe dawki mogą powodować różne skutki uboczne podczas leczenia (ostre efekty uboczne), w miesiącach lub latach po leczeniu (długotrwałe efekty uboczne) lub po ponownym leczeniu (skumulowane działania niepożądane). Ich rodzaj, natężenie i czas trwania zależą od narządów, które otrzymały promieniowanie, samego leczenia (rodzaj promieniowania, dawka, frakcjonowanie, jednoczesna chemioterapia) i pacjenta.

Większość efektów ubocznych spowodowanych promieniowaniem można przewidzieć. Zwykle są one ograniczone do leczonego obszaru ciała pacjenta. Działania niepożądane zależą od dawki; na przykład większe dawki promieniowania na głowę i szyję mogą wiązać się z powikłaniami sercowo-naczyniowymi, dysfunkcją tarczycy i dysfunkcją osi przysadki^[2]. Współczesna terapia promieniowaniem ma na celu minimalizację skutków ubocznych i pomóc pacjentowi zrozumieć i radzić sobie ze skutkami ubocznymi, które są nieuniknione^[3].

Głównymi działaniami niepożądanymi są zmęczenie i podrażnienie skóry, takie jak łagodne lub umiarkowane oparzenie słoneczne. Zmęczenie często pojawia się w trakcie zabiegu i może trwać kilka tygodni po zakończeniu leczenia. Podrażniona skóra wyleczy się, ale może nie być tak elastyczna.

↑ Wykaz specjalności lekarskich i lekarsko-dentystycznych. mz.gov.pl. [dostęp 2010-09-04].
↑ Syed S.S.S. Mahmood Syed S.S.S., AnjuA. Nohria AnjuA., Cardiovascular Complications of Cranial and Neck Radiation, „Current Treatment Options in Cardiovascular Medicine”, 18 (7), 2016, s. 45, DOI: 10.1007/s11936-016-0468-4, ISSN 1092-8464 [dostęp 2017-09-14] (ang.).
↑ SławomirS. Blamek SławomirS., Radiotherapy in patients with cardiac implantable electronic devices – clinical experience, „OnCOReview”, 7 (2), 2017, s. 64–69, DOI: 10.24292/01.or.300617.2 [dostęp 2017-09-14] (ang.).

Linki zewnętrzne

Polskie Towarzystwo Brachyterapii
Radiation Oncology Physics Handbook. IAEA.org. [dostęp 2010-06-06]. (ang.).

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[wykaz-1] Wykaz specjalności lekarskich i lekarsko-dentystycznych. mz.gov.pl. [dostęp 2010-09-04].

[2] Syed S.S.S. Mahmood Syed S.S.S., AnjuA. Nohria AnjuA., Cardiovascular Complications of Cranial and Neck Radiation, „Current Treatment Options in Cardiovascular Medicine”, 18 (7), 2016, s. 45, DOI: 10.1007/s11936-016-0468-4, ISSN 1092-8464 [dostęp 2017-09-14] (ang.).

[3] SławomirS. Blamek SławomirS., Radiotherapy in patients with cardiac implantable electronic devices – clinical experience, „OnCOReview”, 7 (2), 2017, s. 64–69, DOI: 10.24292/01.or.300617.2 [dostęp 2017-09-14] (ang.).

[1]

[2]

[3]

@@ Linia 29: / Linia 29: @@
 * promieniowanie cząstkowe:
 ** bezpośrednio jonizujące: [[elektron]], [[proton]], [[Promieniowanie alfa|cząstka alfa]], ciężkie jony (tlenu, węgla)
-** pośrednio jonizujące: [[neutron]]
+** pośrednio jonizujące: [[neutron]].
+== Skutki uboczne ==
-{{Przypisy}}
+Radioterpia jest bezbolesna. Wiele leków terapii paliatywnych (na przykład radioterapia do przerzutów kośćstowych) nie powoduje żadnych działań niepożądanych lub niewielkie działania, chociaż w ciągu następnych dni można zaobserwować krótkotrwały ból spowodowany obrzękiem uciskającym nerwy w leczonym obszarze. Większe dawki mogą powodować różne skutki uboczne podczas leczenia (ostre efekty uboczne), w miesiącach lub latach po leczeniu (długotrwałe efekty uboczne) lub po ponownym leczeniu (skumulowane działania niepożądane). Ich rodzaj, natężenie i czas trwania zależą od narządów, które otrzymały promieniowanie, samego leczenia (rodzaj promieniowania, dawka, frakcjonowanie, jednoczesna chemioterapia) i pacjenta.
+Większość efektów ubocznych spowodowanych promieniowaniem można przewidzieć. Zwykle są one ograniczone do leczonego obszaru ciała pacjenta. Działania niepożądane zależą od dawki; na przykład większe dawki promieniowania na głowę i szyję mogą wiązać się z powikłaniami sercowo-naczyniowymi, dysfunkcją tarczycy i dysfunkcją osi przysadki<ref>{{Cytuj|autor=Syed S. Mahmood, Anju Nohria|tytuł=Cardiovascular Complications of Cranial and Neck Radiation|czasopismo=Current Treatment Options in Cardiovascular Medicine|data=2016-07-01|data dostępu=2017-09-14|issn=1092-8464|wolumin=18|numer=7|s=45|doi=10.1007/s11936-016-0468-4|url=https://link.springer.com/article/10.1007/s11936-016-0468-4|język=en}}</ref>. Współczesna terapia promieniowaniem ma na celu minimalizację skutków ubocznych i pomóc pacjentowi zrozumieć i radzić sobie ze skutkami ubocznymi, które są nieuniknione<ref>{{Cytuj|autor=Sławomir Blamek|tytuł=Radiotherapy in patients with cardiac implantable electronic devices – clinical experience|czasopismo=OnCOReview|data=2017|data dostępu=2017-09-14|wolumin=7|numer=2|s=64–69|doi=10.24292/01.or.300617.2|url=http://www.oncoreview.pl/summery/189|język=en}}</ref>.
+Głównymi działaniami niepożądanymi są zmęczenie i podrażnienie skóry, takie jak łagodne lub umiarkowane oparzenie słoneczne. Zmęczenie często pojawia się w trakcie zabiegu i może trwać kilka tygodni po zakończeniu leczenia. Podrażniona skóra wyleczy się, ale może nie być tak elastyczna.{{Przypisy}}
 == Linki zewnętrzne ==

Specjalności lekarskie podstawowe	Anestezjologia i intensywna terapia Audiologia i foniatria Chirurgia dziecięca Chirurgia klatki piersiowej Chirurgia ogólna Chirurgia plastyczna Chirurgia szczękowo-twarzowa Choroby wewnętrzne Choroby zakaźne Dermatologia i wenerologia Genetyka kliniczna Kardiochirurgia Kardiologia Medycyna lotnicza Medycyna morska i tropikalna Medycyna nuklearna Medycyna pracy Medycyna ratunkowa Medycyna rodzinna Medycyna sądowa Mikrobiologia lekarska Neonatologia Neurochirurgia Neurologia Okulistyka Onkologia kliniczna Ortopedia i traumatologia narządu ruchu Otorynolaryngologia Patomorfologia Pediatria Położnictwo i ginekologia Psychiatria Psychiatria dzieci i młodzieży Radiologia i diagnostyka obrazowa Radioterapia onkologiczna Rehabilitacja medyczna Transfuzjologia kliniczna Urologia
Specjalności lekarskie szczegółowe	Alergologia Angiologia Balneologia i medycyna fizykalna Chirurgia naczyniowa Chirurgia onkologiczna Choroby płuc Diabetologia Endokrynologia Farmakologia kliniczna Gastroenterologia Geriatria Ginekologia Ginekologia onkologiczna Hematologia Hipertensjologia Immunologia Immunologia kliniczna Kardiologia dziecięca Medycyna paliatywna Medycyna sportowa Nefrologia Neurologia dziecięca Neuropatologia onkologia i hematologia dziecięca Otorynolaryngologia dziecięca Reumatologia Seksuologia Toksykologia kliniczna Transplantologia kliniczna Urologia dziecięca
Specjalności stomatologiczne	Chirurgia stomatologiczna Chirurgia szczękowo-twarzowa Ortodoncja Periodontologia Protetyka stomatologiczna Stomatologia dziecięca (pedodoncja) Stomatologia zachowawcza z endodoncją
Inne specjalności w systemie opieki zdrowotnej	Diagnostyka laboratoryjna Epidemiologia Fizjoterapia Fizyka medyczna Inżynieria medyczna Neurologopedia Psychologia kliniczna Promocja zdrowia i edukacja zdrowotna Zdrowie publiczne Zdrowie środowiskowe