Miodunka plamista

Miodunka plamista
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Klad	rośliny naczyniowe
Klad	Euphyllophyta
Klad	rośliny nasienne
Klasa	okrytonasienne
Klad	astrowe
Rodzina	ogórecznikowate
Rodzaj	miodunka
Gatunek	Miodunka plamista
	Nazwa systematyczna
	{{{nazwa łacińska}}} L.; Sp. Pl. 135 1753
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 5 lis 2019, była oparta na tej wersji.

Miodunka plamista, m. lekarska (Pulmonaria officinalis L.) – gatunek roślin z rodziny ogórecznikowatych (Boraginaceae). Występuje naturalnie w niemal całej Europie. Ponadto jest uprawiany jako roślina ozdobna^[3].

Rozmieszczenie geograficzne

Rośnie naturalnie w niemal całej Europie. Występuje w takich państwach jak Dania, Szwecja, Francja, Belgia, Holandia, Niemcy, Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Austria, Szwajcaria, Włochy, Słowenia, Chorwacja, Albania, Grecja, Bułgaria, Rumunia, Ukraina, Białoruś, Litwa, Łotwa, Estonia oraz europejska część Rosji^[3]. W Polsce jest rzadko spotykany – występuje głównie w części zachodniej i na Pomorzu^{[potrzebny przypis]}.

Morfologia

Pokrój: Bylina dorastająca do 15–30 cm wysokości^[4]. Łodyga soczysta, wzniesiona, pojedyncza, lub słabo rozgałęziająca się, kanciasta i cała silnie, gruczołowato owłosiona. Pod ziemią występuje czarne i silnie rozgałęzione kłącze.
Liście: Jajowate i zaostrzone liście odziomkowe o szerokości mniej więcej równej ich długości (co najwyżej półtora razy dłuższe od szerokości). U nasady zwężają się, od spodu są jaśniejsze i sztywno owłosione. Ich ogonki liściowe są dłuższe od blaszki. Liście łodygowe w dolnej części mają krótkie, oskrzydlone ogonki, górne są siedzące. Charakterystyczna cechą tego gatunku miodunki jest występowanie na górnej stronie wszystkich liści jasnych, srebrzystych plam.
Kwiaty: Dwubarwne i różnosłupkowe (heterostylia): młode kwiaty czerwone, później stają się fioletowe. Wyrastają na krótkich, silnie gruczołowato owłosionych szypułkach, tworząc na szczycie łodygi stosunkowo gęsty kwiatostan typu dwustronny sierpik. Kielich lejkowatego kształtu, złożony z 5 jednakowych, trójkątnych ząbków. Wewnątrz korony 5 łukowatych, orzęsionych linii.
Owoc: Składa się z 4 brunatnych lub czarnych rozłupek.
Gatunki podobne: Roślina jest podobna do miodunki ćmej (P. obscura), od której różni się plamistymi liśćmi^[5].

Biologia i ekologia

Hemikryptofit. Siedlisko: Lasy liściaste, zarośla (zwłaszcza nadrzeczne). Najczęściej rośnie na glebach próchniczych, dobrze przewietrzanych. Jest cieniolubnym hemikryptofitem. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla O. Fagetalia^[6]. Kwitnie wczesną wiosną – od marca do maja^[4]. Kwiaty zapylane przez błonkówki. Jeden z rodzimych dla Polski gatunków zakwitających i rozwijających liście wczesną wiosną, jeszcze przed rozwinięciem liści przez drzewa, pod którymi rośnie.

Zastosowanie

Roślina uprawna: uprawiana jest jako roślina ozdobna ze względu na swoje dwubarwne kwiaty i plamiste liście.
Roślina lecznicza: Surowcem zielarskim jest ziele (Herba Pulmonariae). Ma takie same własności lecznicze i zastosowanie, jak miodunki ćmy. Główne związki: krzemionka rozpuszczalna w wodzie ok. 2,5%, garbnik ok. 6%, alantoina do 1%, saponina, kwasy organiczne, flawonoid, sole mineralne, związki śluzowe^[7].

Uprawa

Najlepiej rośnie w półcieniu, na żyznej, bogatej w próchnicę glebie^[8]. Dodatkowo gleba powinna być przepuszczalna oraz wilgotna. Roślina jest mrozoodporna (strefy 6-9)^[8](egzemplarze sadzone na koniec lata lub jesienią w celu ochrony przed mrozem przykrywa się gałęziami roślin iglastych). Rozmnaża się ją przez nasiona, sadzonki lub podział. Miodunka może być porażana przez mączniaka prawdziwego^[9].

Przypisy

↑ ^a ^b Pulmonaria officinalis L.. The Plant List. [dostęp 30 marca 2017]. (ang.).
↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website. 2001–. [dostęp 2017-03-30]. (ang.).
↑ ^a ^b Taxon: Pulmonaria officinalis L.. U.S. National Plant Germplasm System. [dostęp 30 marca 2017]. (ang.).
↑ ^a ^b T. Schauer, C. Caspari: Les Plantes par la couleur (7e édition). Paris: Guide Delachaux, 2015, s. 292. ISBN 978-2-603-02449-2. (fr.).
↑ W. Stichmann, U. Stichmann-Marny: Guide Vigot de la flore d'Europe. Paris: Vigot, 2006, s. 300. ISBN 978-2-7114-1837-4. (fr.).
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ AleksanderA. Ożarowski AleksanderA., Ziołolecznictwo.Poradnik dla lekarzy, Warszawa 1982: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, s. 216, ISBN 83-200-0640-6 .
↑ ^a ^b Geoff Burnie i inni: Botanica. Rośliny ogrodowe. Könemann, 2005. ISBN 3-8331-1916-0.
↑ Miodunka plamista. 2013. [dostęp 2013-06-10]. (pol.).

Bibliografia

Jindřich Krejča, Jan Macků: Atlas roślin leczniczych. Warszawa: Zakł. Nar. im. Ossolińskich, 1989. ISBN 83-04-03281-3.
Anna Mazerant-Leszkowska: Mała księga ziół. Warszawa: Inst. Wyd. Zw. Zawodowych, 1990. ISBN 83-202-0810-6.
Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[tpl-1] Pulmonaria officinalis L.. The Plant List. [dostęp 30 marca 2017]. (ang.).

[apweb-2] Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website. 2001–. [dostęp 2017-03-30]. (ang.).

[npgs-3] Taxon: Pulmonaria officinalis L.. U.S. National Plant Germplasm System. [dostęp 30 marca 2017]. (ang.).

[schauer-4] T. Schauer, C. Caspari: Les Plantes par la couleur (7e édition). Paris: Guide Delachaux, 2015, s. 292. ISBN 978-2-603-02449-2. (fr.).

[stichmann-5] W. Stichmann, U. Stichmann-Marny: Guide Vigot de la flore d'Europe. Paris: Vigot, 2006, s. 300. ISBN 978-2-7114-1837-4. (fr.).

[6] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[7] AleksanderA. Ożarowski AleksanderA., Ziołolecznictwo.Poradnik dla lekarzy, Warszawa 1982: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, s. 216, ISBN 83-200-0640-6 .

[E-8] Geoff Burnie i inni: Botanica. Rośliny ogrodowe. Könemann, 2005. ISBN 3-8331-1916-0.

[9] Miodunka plamista. 2013. [dostęp 2013-06-10]. (pol.).

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]