Antoni Szafranek

Antoni Szafranek

Pomnik Braci Szafranków (Antoni z lewej)
Data i miejsce urodzenia	23 maja 1909 Bottrop
Data i miejsce śmierci	23 marca 1979 Katowice
Instrumenty	skrzypce
Zawód	skrzypek, dyrygent, pedagog
Zespoły
Berliner Kammerorchester, Orkiestra Filharmonii ROW
Odznaczenia

Antoni Szafranek (ur. 23 maja 1909 w Bottrop, zm. 23 marca 1979 w Katowicach) – polski skrzypek, dyrygent i pedagog, brat Karola.

Życiorys

Wywodził się z rodziny górniczej, która przeniosła się „za chlebem” w 1895 roku ze Górnego Śląska do Zagłębia Ruhry. Urodził się 23 maja 1909 r. w Bottrop (Westfalia) jako syn Jana i Marii. Ojciec nauczył go gry na skrzypcach. Jan założył chór i orkiestrę amatorską, komponował i opracowywał utwory religijne i pieśni ludowe. Dzięki temu Antoni wraz z bratem Karolem od wczesnych lat życia mieli żywy kontakt z muzyką. Po powrocie do Polski w 1920 r. kształcił się prywatnie. Uczęszczał do klasy prof. Arthura Brandenburga w szkole muzycznej w Katowicach (1926), a następnie uczył się w Państwowym Konserwatorium w Poznaniu (1927–1929). Do 1929 r. był skrzypkiem orkiestry Opery Poznańskiej. W 1929 r. wyjechał na studia do berlińskiej Staatlich Akademische Hochschule für Musik, gdzie kształcił się u prof. Georga Kulenkampffa. Tam wraz z orkiestrą Berliner Kammerorchester koncertował w Niemczech, Holandii, Belgii, Francji, Anglii i Hiszpanii. Antoni Szafranek, poza grą na skrzypcach, uczył się równolegle dyrygentury, kompozycji i teorii muzyki m.in. u Georga Schella, Paula Hindemitha i Curta Sachsa, i w 1930 r. otrzymał indeks.

Po studiach powrócił wraz z bratem Karolem do Polski i zamieszkali na stałe w Katowicach-Ligocie. W 1933 r. założyli Szkołę Muzyczną w Rybniku. Szkołą kierował Karol, a Antoni został dyrektorem pedagogicznym (do 1937 r.).

W latach 1937–1939 Antoni Szafranek studiował dyrygenturę i kompozycję w Państwowym Konserwatorium Muzycznym w Warszawie m.in. u Kazimierza Sikorskiego. Studia kontynuował u prof. Fritza Lubrichta (ucznia Maxa Regera) w Katowicach w latach 1941–1944.

Podczas okupacji nauczał w Śląskim Konserwatorium Muzycznym w Katowicach oraz dodatkowo prowadził orkiestrę. Wraz z bratem potajemnie ratował przed zniszczeniem zbiory biblioteczne (m.in. utwory polskich kompozytorów) oraz chronił uczniów uczęszczających na zajęcia przed wywiezieniem do przymusowej pracy do Niemiec.

Po wojnie ponownie z bratem zaczęli organizować szkołę muzyczną w Rybniku. 1 kwietnia 1952 r. szkoła została upaństwowiona, a Antoni został dyrektorem szkoły muzycznej I stopnia. Objął kierownictwo Orkiestry Filharmonii ROW, a w latach 1970–1975 objął stanowisko dyrektora szkoły muzycznej II stopnia.

Zmarł nagle 23 marca 1979 r. Został pochowany na cmentarzu przy ul. Panewnickiej w katowickiej Ligocie (sek. J6, rząd 13, g. 9).

Wybrane kompozycje

(na podstawie źródeł)

• Usta Twoje, pieśń do słów Kazimierza Wierzyńskiego
• W domu, pieśń do słów Kazimierza Wierzyńskiego
• Nie smuć się, pieśń do słów Kazimierza Wierzyńskiego
• Żal, pieśń do słów Kazimierza Tetmajera
• Blada róża, pieśń do słów Kazimierza Tetmajera
• Wiekuistość, pieśń do słów Kazimierza Tetmajera
• Śląskie pieśni ludowe w opracowaniu na głos solo i orkiestrę symfoniczną
• Pastele na skrzypce
• Preludium i fuga na orkiestrę smyczkową
• Szkoła gry na skrzypcach

Odznaczenia i wyróżnienia

• Medal 10-lecia Polski Ludowej Uchwałą Rady Państwa z dnia 22 lipca 1955 r. nr 0/1400 – na wniosek Ministra Kultury i Sztuki
• Złoty Krzyż Zasługi (1957)
• Złota Odznaka Zasłużonemu w Rozwoju Województwa Katowickiego (1963)
• Odznaka Tysiąclecia (1965)
• Krzyż Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1973)
• Nagroda Ministra Oświaty i Wychowania – I stopnia (1973)

Upamiętnienie

23 listopada 2018 r. uroczyście odsłonięto Pomnik braci Szafranków naprzeciw dworca PKP w Rybniku.

Bracia Szafrankowie to muzyczny symbol Rybnika. Mówi się nawet, że byli dla Rybnika tym, czym rodzina Straussów dla Wiednia – przekonuje prezydent Rybnika Piotr Kuczera. – Efekty ich działalności pedagogicznej i podjęte przed laty inicjatywy są w mieście żywe do dziś, zajmując ważne miejsce w kulturalnym pejzażu naszego miasta – podkreśla prezydent.

Piotr Kuczera, naszemiasto.pl

Zobacz też

• Piotr Paleczny
• Lidia Grychtołówna