Bulterier
 Bulterier | |
| Inne nazwy |
Bull terier angielski |
|---|---|
| Kraj patronacki | |
| Kraj pochodzenia |
Wielka Brytania[1] |
| Wymiary | |
| Wysokość |
35–45 cm[2] |
| Klasyfikacja | |
| FCI |
Grupa III, Sekcja 3, |
| AKC |
Terrier |
| ANKC |
Grupa 2 – Terriers |
| CKC |
Grupa 4 – Terriers |
| KC(UK) |
Terrier |
| NZKC |
Terrier |
| UKC |
Grupa 7 – Terrier |
| Wzorce rasy | |
Bulterier (ang. bull terrier) – rasa psa, należąca do grupy terierów, zaklasyfikowana do terierów w typie bull. Typ wilkowaty[3]. Nie podlega próbom pracy[1].
Rys historyczny[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze opisy psów walczących, podobnych do bulteriera spotykane są w literaturze dużo wcześniej, zanim nazwany ojcem rasy James Hinks przyprowadził je w roku 1862 na wystawę. Taplin (cytowany u Backmana) w 1803 roku pisze o terierach krzyżowanych z buldogiem wśród niższych warstw społecznych, których używano do polowań. Z roku 1808 pochodzi obraz Jamesa Warda przedstawiający bulteriera maści czarno podpalanej z białymi znaczeniami. Według Edwarda C. Asha były już w roku 1819 białe psy nazwane bulterierami paddington, ważyły około 30 kilogramów. Głowy miały podobne do boksera.
Około roku 1830 studenci z Oksfordu (Freeborns) wyhodowali białe bulteriery, a w roku 1842 Sir Richard Burton zabrał takiego psa do Indii, gdzie rasa ta stała się jedną z najbardziej lubianych przez kolonistów.
James Hinks – hodowca zwierząt – około 1850 roku zaczął krzyżować bulteriery ze staroangielskimi białymi terierami. Wspomina się także o chartach angielskich (greyhoundach) i dalmatyńczykach. Swój udział w powstaniu rasy miał także z pewnością pointer, bedlington terrier i staffordshire bulterrier. Hinks dążył do uzyskania idealnego psa bojowego: walecznego, zwinnego, odznaczającego się atrakcyjnym wyglądem. Dopuszczał tylko białe umaszczenie u bulteriera. Zakaz mieszania białych bulterierów z kolorowymi zniesiono ostatecznie dopiero w 1950 roku.
W roku 1895 na życzenie ówczesnego księcia Walii, późniejszego króla Edwarda VII, wprowadzono w Wielkiej Brytanii zakaz kopiowania uszu u bulterierów. W ciągu czterech lat miłośnicy rasy zdołali jednak wyhodować bulteriery z naturalnie stojącymi uszami. Dziewiętnastowieczne bulteriery nie miały także charakterystycznego profilu czaszki: jednym z pierwszych psów tej rasy, u których dało się go zaobserwować, był urodzony w roku 1917 Lord Gladiator.
Pierwszy angielski klub wielbicieli rasy powstał w roku 1887, a amerykański – w 1907 roku[4].
Pierwsze wzmianki na temat bulterierów w Polsce pochodzą ze Lwowa z okresu międzywojennego, jednak brak jakichkolwiek dokumentów na ten temat. Po drugiej wojnie światowej kilka egzemplarzy pojawiło się w ambasadzie brytyjskiej w Warszawie.
Wygląd[edytuj | edytuj kod]
Mocno zbudowany i umięśniony, proporcjonalny i ruchliwy. Sprawia wrażenie żywotnego, rezolutnego i inteligentnego. Jego unikalną cechę stanowi opadająca linia kufy (downface) i jajowaty kształt głowy. Niezależnie od wzrostu, psy powinny mieć wygląd harmonijny.
Budowa[edytuj | edytuj kod]
Psy o mocnej budowie, muskularne, proporcjonalne. Sylwetka wydłużona, masywna, grzbiet lekko zaokrąglony, klatka piersiowa długa i szeroka. Szyja długa, wzniesiona, umięśniona, bez podgardla, delikatnie wygięta w łuk.
Głowa[edytuj | edytuj kod]
Charakterystyczny profil głowy nie pozwala pomylić bulteriera z innymi terierami typu bull. Głowa powinna być długa, mocna i masywna po koniuszek kufy, ale nie toporna. Oglądana z przodu jest jajowata i doskonale wypełniona, bez wklęśnięć i załamań. Profil łagodnie zagina się ku dołowi od szczytu czaszki po truflę nosową. Mózgoczaszka między uszami jest prawie płaska. Wargi suche, bez fafli, zęby mocne i równomiernie rozstawione, zgryz nożycowy.
Uszy[edytuj | edytuj kod]
Małe, cienkie, ustawione pionowo, osadzone wysoko i wąsko.
Oczy[edytuj | edytuj kod]
Małe, trójkątne, skośnie położone, jak najciemniejsze, o przenikliwym spojrzeniu.
Nos[edytuj | edytuj kod]
Czarny, opadający, skierowany w dół.
Kończyny[edytuj | edytuj kod]
Proporcjonalnej długości i grubości, proste, muskularne, ustawione równolegle. Łapy okrągłe, zwarte, z mocno wysklepionymi palcami. Ruch swobodny, dynamiczny, z długim wykrokiem, zwinny.
Ogon[edytuj | edytuj kod]
Krótki, nisko osadzony, noszony w poziomie, zwężający się od nasady ku końcowi.
Szata[edytuj | edytuj kod]
Włos krótki, przylegający, jednolitej struktury, lśniący, twardy w dotyku. Zimą pies może mieć miękki podszerstek.
Umaszczenie[edytuj | edytuj kod]
U psów tej rasy występuje szeroka skala umaszczenia: biała, pręgowana, tricolor, czerwona, płowa. Niepożądana maść niebieska i czekoladowa. U bulterierów o umaszczeniu kolorowym przewaga białego koloru może być przyczyną dyskwalifikacji na ringu wystawowym. Nakrapiana lub przesiana biała sierść jest uznawana za wadę, lecz znaczenia na głowie są dopuszczalne.
Użytkowość[edytuj | edytuj kod]
Początkowo hodowane jako szczurołapy, później wykorzystywane do walk psów oraz polowań na niedźwiedzie (w większej grupie). Obecnie są głównie psami rodzinnymi. Zaliczane do psów obronnych[5]. Bulteriery dobrze czują się w psich sportach, takich jak agility czy flyball.
Usposobienie[edytuj | edytuj kod]
Pewny siebie, zdecydowany, wesoły, ruchliwy, uparty. Może zdradzać tendencje do dominacji, zwykle nie akceptuje obcych psów tej samej płci.
Zdrowie i pielęgnacja[edytuj | edytuj kod]
Wymaga doświadczonego i konsekwentnego właściciela, który będzie potrafił odpowiednio postępować z psem i zapewnić mu odpowiednią dawkę ruchu. Bulteriery powinny pracować raczej krótko i intensywnie niż długo. Sierść krótka i przylegająca jest łatwa w pielęgnacji.
Jednymi z najczęściej występujących chorób dziedzicznych są: egzema międzypalcowa, chroniczny niedobór cynku, atopowe zapalenia skóry i głuchota. Na choroby te podatne są częściej psy białe lub o dominującej maści białej. Im większy procent białego umaszczenia sierści, tym większe prawdopodobieństwo głuchoty. Jest to spowodowane brakiem melanocytów w skórze (komórki odpowiedzialne za pigment sierści), które również odpowiadają za rozwój komórek słuchowych. W Polsce jest kilka ośrodków (wydziały medycyny weterynaryjnej i prywatne kliniki) wykonujących badania słuchu metodą BAER, pozwalające ocenić już w wieku szczenięcym słuch psa. Świadoma eliminacja z hodowli osobników dotkniętych głuchotą całkowitą lub jednostronną pozwala minimalizować ryzyko przenoszenia i powielania tej wady w kolejnych miotach, a tym samym przyczynia się do wzrostu liczby osobników zdrowych.
Długość życia: 11 do 14 lat.
Wielbicielem bulterierów był między innymi generał George Patton. Jeden z należących do niego psów tej rasy otrzymał imię Willie na cześć Wilhelma Zdobywcy[6]. Posiadaczem bulteriera był też Theodore Roosevelt[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Alain Fournier: Ilustrowana encyklopedia psów rasowych. s. 160.
- ↑ David Taylor: Księga psów. s. 78–79.
- ↑ Rino Falappi: Czworonożni przyjaciele: rasy, pielęgnacja i hodowla psów. s. 109.
- ↑ a b Bonnie Wilcox, Chris Walkowicz, Atlas ras psów świata, s. 251.
- ↑ Magdalena Nowicka, Agnieszka Boczula: Psy obronne. s. 65, 66.
- ↑ Priya Kapoor, Nandita Jaishankar, Słynne zwierzęta, s. 59.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Rino Falappi: Czworonożni przyjaciele: rasy, pielęgnacja i hodowla psów. Warszawa: Dom Wydawniczy „Bellona”, 2001. ISBN 83-11-09354-7.
- Dr Dieter Fleig: Bullterrier – pochodzenie, budowa, charakter, układanie. NWW Ogniwo, Wrocław 1990.
- Alain Fournier: Ilustrowana encyklopedia psów rasowych. Warszawa: Carta Blanca. Grupa Wydawnicza PWN, 2012. ISBN 978-83-7705-179-5.
- Andrzej Jendrasiak: Psy bojowe. Warszawa: Agencja wydawnicza Mako Press, 2000.
- Priya Kapoor, Nandita Jaishankar: Słynne zwierzęta. Warszawa: MUZA SA, 2006. ISBN 978-83-7495-044-2.
- Magdalena Nowicka, Agnieszka Boczula: Psy obronne. Warszawa: Książka i Wiedza, 2001. ISBN 83-05-13030-4.
- Izabela Przeczek: Psy rasowe: pochodzenie, rasy, zachowania. Warszawa: Wydawnictwo SBM, 2016. ISBN 978-83-8059-273-5.
- Hans Räber: Encyklopedia psów rasowych. Tom II, Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa 2001
- David Taylor: Księga psów. Warszawa: Świat Książki, 1995. ISBN 83-7129-102-7.
- Bonnie Wilcox, Chris Walkowicz: Atlas ras psów świata. Warszawa: MUZA SA, 1997. ISBN 83-7079-617-6.