Cukrownik białobrzuchy
| Dacnis albiventris[1] | |||
| (P.L. Sclater, 1852) | |||
.jpg) Samiec | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
cukrownik białobrzuchy | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Cukrownik białobrzuchy[5][6] (Dacnis albiventris) – gatunek małego ptaka z rodziny tanagrowatych (Thraupidae). Występuje w północnej Ameryce Południowej. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern)[4].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Pierwszego naukowego opisu gatunku dokonał brytyjski przyrodnik Philip Lutley Sclater w 1852 roku, nadając mu nazwę Pipraeidea albiventris. Opis ukazał się na łamach czasopisma „Revue et Magasin de Zoologie Pure et Appliquée”. Jako miejsce typowe autor wskazał Nową Granadę (obecnie Bogota w Kolumbii)[2][7]. Nie wyróżnia się podgatunków[8][9][10].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Dacnis: greckie δακνις daknis – rodzaj ptaka z Egiptu, dotychczas niezidentyfikowany, wymieniony przez Hezychiusza i Pompejusza Festusa[11].
- albiventris: łac. albus „biały”, ventris „brzuch”[12].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Mały ptak o krótkim, stożkowym, szpiczastym i lekko zaokrąglonym czarniawym dziobie, górna szczęka nieco dłuższa. Nogi szare. Występuje wyraźny dymorfizm płciowy. Tęczówki u samców jasnożółtozłote, u samic od jasnobrązowych do szarobrązowych[3]. Samce: mają jasne kobaltowoniebieskie górne części ciała, głowę, kark, gardło, szyję i piersi, na twarzy czarna maska rozszerzająca się od nasady dzioba do pokryw nausznych. Brzuch, zad i pokrywy podogonowe białe, boki szarawe. Pokrywy skrzydeł są czarne z kobaltowymi obrzeżami lotek. Ogon czarny. Samice: górne partie ciała matowooliwkowe, dolne żółtawe. W okolicach zadu oliwkowozielone. Lotki pierwszego rzędu z czarniawymi obrzeżami. Środkowa część brzucha jest bardziej żółtawa niż reszta dolnych części ciała, a gardło szarawobiałe. Młode osobniki są podobne do dorosłych samic[3].
Długość ciała 10–10,9 cm, masa ciała 11–11,5 g[3].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Cukrownik białobrzuchy występuje na terenach położonych do wysokości 1000 m n.p.m., większość obserwacji miała miejsce jednak poniżej poziomu 400 m n.p.m. (w Ekwadorze poniżej 300 m n.p.m., a w Wenezueli poniżej 200 m n.p.m.)[3]. Jego zasięg występowania, według szacunków organizacji BirdLife International, obejmuje około 2,93 mln km²[13]. Główny obszar występowania rozciąga się od nisko położonych obszarów górnej części dorzecza Amazonki do wschodnich podnóży Andów. Gatunek ten występuje w północno-wschodnim Peru, południowym i wschodnim Ekwadorze, środkowej i południowej Kolumbii, północno-zachodniej Brazylii i południowej Wenezueli. Cukrownik białobrzuchy był także obserwowany w środkowej Brazylii w stanie Pará odległym o ponad 1000 km od głównego obszaru występowania[3].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Jego głównym habitatem są półotwarte siedliska w wilgotnych, wiecznie zielonych lasach tropikalnych, spotykany jest także na sawannach, wzdłuż granic lasów, w okolicach polan, brzegów rzek i jezior. Jest gatunkiem osiadłym[3]. Cukrownik białobrzuchy jest gatunkiem w zasadzie wszystkożernym, do jego diety należą owoce, nektar i owady. Zazwyczaj występuje w stadach mieszanych z innymi gatunkami ptaków, pojedynczo, w parach lub małych grupach tego samego gatunku. Spotykany jest głównie w środkowych i górnych partiach lasów[3].
Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]
Brak jest informacji o rozrodzie tego gatunku. Autorzy Birds of the World uważają, że gniazdo i miejsce jego umieszczenia jest analogiczne do innych gatunków tego rodzaju: cukrownika żółtobrzuchego, cukrownika modrolicego czy cukrownika niebieskiego[14][3].
Status[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN cukrownik białobrzuchy jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako rzadki i rozmieszczony punktowo. Trend populacji uznawany jest za stabilny, z powodu braku widocznych zagrożeń związanych ze zmniejszaniem się habitatu[4][13].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Dacnis albiventris, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Denis Lepage: White-bellied Dacnis Dacnis albiventris (Sclater, PL 1852). Avibase. [dostęp 2023-01-20]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i Arisa Iga, Casey H. Richart, and Kevin J. Burns: White-bellied Dacnis Dacnis albiventris, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. T.S. Schulenberg) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-01-20]. (ang.).
- ↑ a b c Dacnis albiventris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 392, 1999.
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: THRAUPIDAE Cabanis, 1847 - TANAGROWATE - TANAGERS (wersja: 2022-08-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-01-20].
- ↑ Philip Lutley Sclater. Description de six Oiseaux nouveaux appartenant à la collection du Muséum d'histoire naturelle de Paris. „Revue et Magasin de Zoologie Pure et Appliquée”. seria 2, t. 4, s. 8, 1852. Paryż: Bureau de la Revue et Magasin de Zoologie. (fr.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Tanagers and allies. IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2023-01-20]. (ang.).
- ↑ Alan P. Peterson, PASSERIFORMES, THRAUPIDAE, Tanangers & associated taxa Wersja 5.012 (2021-12-25) [online], Zoonomen Nomenclatural data, 2022 [dostęp 2023-01-14] (ang.).
- ↑ Josep del Hoyo, Andrew Elliott, David Christie (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 245. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
- ↑ Dacnis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-01-14] (ang.).
- ↑ albiventris, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-01-20] (ang.).
- ↑ a b White-bellied Dacnis Dacnis albiventris. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-01-20]. (ang.).
- ↑ A.F. Skutch. Life histories of honeycreepers. „Condor”. 64, s. 104–106, 1962. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].