Dęboróg II
Dęboróg II (st.rus. Duboroh) – polski herb szlachecki pochodzenia litewskiego (dziś głównie występujący na terytorium Białorusi i Ukrainy), z nobilitacji, odmiana herbu Dęboróg.
Opis herbu[edytuj | edytuj kod]
W polu zielonym pień naturalny z trzema sękami, z zaćwieczonymi dwoma rogami jelenia złotymi, prawy o siedmiu, lewy o sześciu rosochach.
W klejnocie pięć piór strusich (pierwotnie jedno pióro).
Taki blazon jest w akcie nobilitacyjnym Ofanasowiczów, RPADA w Moskwie zawiera następujący blazon:
Herb olenie roha v dereve dubovom vrosłyje v zelenom poli z hełmom a nad hełmom piero strusovo (...) herb (...) duboroh.
Według Album armorum..., s. 111 herb w pierwotnej wersji wyglądał tak:
Pień z pięcioma sękami w słup, z którego wyrastają dwa rogi jelenie o pięciu rosochach, w środku nich dwie trąby myśliwskie w słup (barwy nieznane).
Najwcześniejsze wzmianki[edytuj | edytuj kod]
Nadany Filipowi Ofanasowiczowi (synowi Ofena), komornikowi królewskiemu i jego bratankowi - Siemionowi Fedorowiczowi 24 lutego 1562[1].
Legenda herbowa[edytuj | edytuj kod]
Herb ten nadał swojemu łowczemu w 1562 r. król Zygmunt August, który będąc na łowach zobaczył pień z wbitymi weń rogami jelenia. Oddany łowczy przyniósł królowi ten dziwny pieniek i odtąd zyskał przydomek „Dęboróg” i nadanie herbu.
Symbolika mityczna herbu[edytuj | edytuj kod]
Rogi jelenia nawiązują do postaci Akteona, zamienionego właśnie w jelenia. Pień dębowy (a ogólniej – drzewo) można interpretować jako jedną z form nawiązania do kobiety – bogini Artemidy. W takim ujęciu herb Dęboróg jest jednym z wielu ikonograficznych przedstawień tego greckiego mitu. Dębowy pień jest częstym motywem wielu herbów, np. Nieczuji (i jej odmian), Godziemby, Dębu, Czelepały (Czelepoli), itp. Legendy związane ze wspomnianymi herbami kładą nacisk na zaklęte w drzewie dębowym nadprzyrodzone moce opiekuńcze. Stąd m.in. wywodzi się nazwa Ostrzew, czyli rodzaj oręża, świerczka, metalowego przedmiotu z ostrymi kolcami rzucanego pod nogi nieprzyjacielskim koniom. Herb Dęboróg może więc być późniejszą wersją Ostrzewia czy Nieczuji.
Herbowni[edytuj | edytuj kod]
Bylczyc (Bylczicz) Filon, Prokop, Ofan (Iwan) i Stanisław z majątku Bylczyce (Grodno, 1562)[2].
Bylczyński, Dęboróg, Dowskurd, Ficki (niektóre rodziny), Gabriałowicz, Gabryałowicz, Gabryjałowicz, Ganiewicz, Gezgołd, Giezgołd, Hancewicz, Honcewicz, Honckiewicz, Mileński, Starzyński[3], Turowicz, Wieliński.
- Leon Leligdowicz – podpułkownik WP
- Mirosław Leligdowicz - kapitan PSZ
- Alaksandr Haniewicz - białoruski dyplomata
- Bolesław Bylczyński (1908–1940) – porucznik piechoty WP, ofiara zbrodni katyńskiej
- Jan Bylczyński (1895–?) – major artylerii WP
- Janusz Bylczyński (1920–1990) – aktor
- Konstanty Bylczyński (1893–1969) – kapitan artylerii WP
- Jakub Bylczyński (1881–1954) – krytyk muzyczny, działacz niepodległościowy
- Paweł Bylczyński (1909–1993) – żołnierz AK, powstaniec warszawski
- Stanisław Bylczyński (1889–1941) – kapitan pilot WP, zmarł w obozie Rothsey w Szkocji
Odmiany[edytuj | edytuj kod]
- Turowiczów na Wołyniu - pole niebieskie, w klejnocie pięć piór strusich[4].
- Dęborog III - półksiężyc pomiędzy rogami i taki sam w klejnocie.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Lista herbów szlacheckich
- Dęboróg - herb nadany Janowi Haynowi (z indygenatu)[5]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Józef Szymański: Herbarz rycerstwa polskiego z XVI wieku. Warszawa: DiG, 2001, s. 52. ISBN 83-7181-217-5.
- ↑ RGIA. fond 1343, dieło 7630, k. 2-5.
- ↑ РГИА, Ф. 1343, оп. 29, д. 6368.
- ↑ „Wywód rodowitości szlacheckiej urodzonych Turowiczów” w Gubernii Wołyńskiej dnia 26.11.1802 roku..., sygn. 924, i też tak podaje Oleg Chorowiec w „Herbarzu szlachty wołyńskiej”, Radom 2012.
- ↑ Zob. Polski Słownik Biograficzny, T. 25, s. 329-330.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Metryka Litewska (ks. 41, k. 278v-279v, 300v-301 v.)
- Archiwum Państwowe Kraków, Krakowskie księgi grodzkie relacji, 129 s. 1699 (oblata z 1702 r.)
- RPADA (Państwowe Archiwum Akt Dawnych) w Moskwie, F. 389
- RGIA (Rosyjskie Narodowe Archiwum Historyczne, F. 1343
- Volumina Legum
Wybrane źródła wtórne[edytuj | edytuj kod]
- Ambrosius Marcus de Nissa, Arma Regni Poloniae, Antwerpia 1562, 2. egz. BN w Paryżu (wyd. 3, 1 polskie – 1882), k. 4v
- Bartosz Paprocki, Gniazdo cnoty, Kraków 1578, s. 46, 588, 1252,
- Bartosz Paprocki, Herby rycerstwa polskiego, T. 1-5, Kraków 1584 (repr.: Herby rycerstwa polskiego przez Bartosza Paprockiego zebr. i wyd. r. p. 1584, wyd. K. J. Turowskiego, Kraków – Biblioteka Polska – 1858, s. 759)
- Szymon Okolski, Orbis Polonus, T. 1, Kraków 1641-1645, s.148
- Bielski Marcin, Kronika polska Marcina Bielskiego nowo wydana..., s. 650
- Kasper Niesiecki, Korona Polska..., T. 3, Lwów – Collegium Lwowskie S.J. - 1728-1743
- Herbarz polski Kaspra Niesieckiego S.J. powiększony..., przez Jana Nep. Bobrowicza, T. 3, Lipsk 1839-1846 (+ T. 10: Dodatek do herbarza Polskiego ks. K. N. obejmujący dalsze rodowodowe wiadomości... przez J. N. Bobrowicza, Lipsk – jw. – 1844)
- Gołuchowski A. hr., Poczet szlachty galicyjskiej i bukowińskiej, Lwów – Druk. Instytutu Stauropigiańskiego M. Dzikowskiego – 1857, s. 31
- Zygmunt Wdowiszewski, Regestry nobilitacji w Polsce (1404-1794), (w: Materiały do biografii..., T. 9, B. Sztokholm 1987, s. 24. 55
- Józef Szymański, Herbarz rycerstwa Polskiego z XVI w., Warszawa 2001, s. 53-54 (cyt. ML i Klejnoty)
- Barbara Trelińska (oprac.), Album armorum nobilium Regni Poloniae XV-XVIII saec., Lublin 2001, s. 110-111, 142-143 (w oparciu o: Metrykę Litewską)
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Herb Dęboróg II z listą nazwisk w elektronicznej wersji Herbarza polskiego Tadeusza Gajla
| Herby | |
|---|---|
| Elementy herbu | |
| Oznaki godności | |
| Inne | |
| Działy heraldyki |
