Przejdź do zawartości

Ferdynand Machay (1889–1967)

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Ferdynand Machay (starszy))
Ferdynand Machay
ilustracja
Ferdynand Machay (przed 1939)
Data i miejsce urodzenia

4 maja 1889
Jabłonka

Data i miejsce śmierci

31 lipca 1967
Kraków

Miejsce pochówku

Cmentarz Salwatorski

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Prezbiterat

1912

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Niepodległości z Mieczami
Multimedia w Wikimedia Commons
Audiencja u prezydenta RP Ignacego Mościckiego. Od lewej: ks. Ferdynand Machay, Helena Sujkowska, Bogusław Miedziński, prezydent RP Ignacy Mościcki, generał Aleksander Osiński
Grobowiec Ferdynanda Machaya na Cmentarzu Salwatorskim

Ferdynand Machay (ur. 4 maja 1889 w Jabłonce na Orawie, zm. 31 lipca 1967 w Krakowie) – polski ksiądz katolicki, infułat, teolog i polityk okresu II RP, działacz niepodległościowy na Orawie, publicysta i wydawca, senator II RP (1938–1939).

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Syn Andrzeja Machaya i Marii ze Zwoleńskich. Uczył się w gimnazjum w Trzcianie na Orawie, a następnie w Bratysławie.[1] Studiował teologię w Budapeszcie. W 1912 roku przyjął święcenia kapłańskie, po czym sprawował funkcję wikarego w parafiach w Zázrivej i w Rużomberku na ówczesnych Górnych Węgrzech (dziś Słowacja). Jednocześnie w latach 1913–1914 był współpracownikiem „Gazety Podhalańskiej”. W czasie I wojny światowej był kapelanem w armii austro-węgierskiej.

Po zakończeniu wojny był jednym z inspiratorów i aktywnym uczestnikiem akcji podjętej w celu przyłączenia Orawy i Spisza do Polski. Był najwybitniejszym działaczem Narodowego Komitetu Obrony Spisza, Orawy, Czadeckiego i Podhala oraz członkiem sekcji cieszyńsko-spisko-orawskiej w Komitecie Narodowym Polskim w Paryżu, a także głównym doradcą rządu polskiego w sprawie tych terenów.

W 1930 roku Machay doktoryzował się w Paryżu. Od 1937 roku pełnił funkcję proboszcza na krakowskim Salwatorze.

W 1938 roku prezydent Mościcki mianował ks. dr Ferdynanda Machaya senatorem V kadencji w ramach Akcji Katolickiej. Odznaczony Krzyżem Niepodległości z Mieczami w 1937 i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[2]

W latach 1944–1967 był archiprezbiterem Kościoła Mariackiego w Krakowie. Podczas swojej posługi w kościele Mariackim ochrzcił przyszłego kardynała Grzegorza Rysia[3].

Został pochowany na Cmentarzu Salwatorskim w grobowcu rodzinnym (sektor SC10-A-1)[4], w którym spoczywało już jego rodzeństwo Józefa z Machayów Mikowa (1897–1942), Eugeniusz (1891–1947), działacz patriotyczny, nauczyciel gimnazjalny, odznaczony Krzyżem Niepodległości[5][6][7][8] i Karol Machay (1883–1955), ksiądz, działacz patriotyczny, odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1922) i Medalem Niepodległości[5][9][10][11].

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

Ks. Ferdynanda Machaya uczczono w Krakowie przez nazwanie jego imieniem ulicy[12][13][14] w Bronowicach Małych. Jego imię (w formie ulica Księdza Ferdynanda Machaja) nosi główna droga przez osiedle Machajowa w Jabłonce[15].

4 maja 1989 roku – w setną rocznicę urodzin – w Kościele Mariackim w Krakowie została odsłonięta i poświęcona przez ks. biskupa Jana Szkodonia tablica upamiętniająca ks. Machaya. Ufundował ją pochodzący z Orawy ks. Władysław Pilarczyk[16].

Jego imię nosi Towarzystwo Przyjaciół Orawy wpisane do Rejestru Stowarzyszeń 27 maja 2002 r.[17]

Wdzięczni swojemu proboszczowi parafianie Zwierzyńca ufundowali tablicę, którą wmurowano w wewnętrzną stronę muru okalającego kościół Najświętszego Salwatora. Odsłonięcia tablicy dokonano 16 października 2004 roku.

Od 2 czerwca 2006 roku jest patronem szkoły w Jabłonce.

28 listopada 2011 roku przed budynkiem szkoły nastąpiło odsłonięcie jego pomnika. Z tej okazji Poczta Polska w Nowym Sączu wydała okolicznościową kartkę pocztową i pamiątkowy stempel.[18].

Upamiętniony jest też na Pomniku Niepodległości w Podsarniu, odsłoniętym 23 listopada 2018 r. przez Prezydenta Andrzeja Dudę[19][20][21] oraz tabliczką na Murze Orawskich Ojców Niepodległości w Lipnicy Wielkiej, odsłoniętym 4 lipca 2020 r.[21]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Redakcja: Proboszcz Krakowa. Dziennik Polski, 2002-07-27. [dostęp 2022-09-09]. (pol.).
  2. ↑ Nota biograficzna na stronie Sejmu RP.
  3. ↑ Maskacjusz TV: Świętość – bp Grzegorz Ryś. 23 lipca 2016. [dostęp 2019-05-15].
  4. ↑ Cmentarz parafialny Kraków Salwator – wyszukiwarka osób pochowanych. krakowsalwator.artlookgallery.com. [dostęp 2020-08-02].
  5. ↑ a b M.P. z 1937 r. nr 93, poz. 128.
  6. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-10-14]..
  7. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-10-14]..
  8. ↑ Małgorzata Liśkiewicz: Orawa 1918-1924. Lipnica Wielka: Stowarzyszenie Lipnica Wielka na Orawie, 2020, s. 123-124 (biogram Eugeniusza Machaya). ISBN 978-83-960626-0-4..
  9. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-10-14]..
  10. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-10-14]..
  11. ↑ Małgorzata Liśkiewicz: Orawa 1918-1924. Lipnica Wielka: Stowarzyszenie Lipnica Wielka na Orawie, 2020, s. 125 (biogram Karola Machaya). ISBN 978-83-960626-0-4..
  12. ↑ ALFABETYCZNY WYKAZ ULIC MIASTA KRAKOWA. Izba Administracji Skarbowej w Krakowie. [dostęp 2022-05-19].
  13. ↑ Położenie ulicy Księdza Ferdynanda Machaya na planie Krakowa wikimapia.org.
  14. ↑ Położenie ulicy Księdza Ferdynanda Machaya na planie Krakowa openstreetmap.org.
  15. ↑ Położenie ulicy Księdza Ferdynanda Machaja na planie Jabłonki openstreetmap.org.
  16. ↑ And: Tablica ku czci ks. infułata dra Ferdynanda Machaya, w: „Wierchy” R. 57 (1988-1991), s. 237.
  17. ↑ Towarzystwo Przyjaciół Orawy im. ks. Ferdynanda Machaya. KRS. [dostęp 2022-11-27]..
  18. ↑ podhale24.pl: Wspomnienie ks. Ferdynanda Machaya - podhale24.pl. podhale24.pl. [dostęp 2022-09-09]..
  19. ↑ Wystąpienie podczas uroczystości odsłonięcia pomnika w Podsarniu. Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Prezydent.pl, 2018-11-23. [dostęp 2022-12-03]..
  20. ↑ „Dzisiaj jest dla nas oczywiste ‒ tu, w Podsarniu ‒ że to Polska”. Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Prezydent.pl, 2018-11-23. [dostęp 2022-12-03]..
  21. ↑ a b Małgorzata Liśkiewicz: Orawa 1918-1924. Lipnica Wielka: Stowarzyszenie Lipnica Wielka na Orawie, 2020, s. 123-124 (biogram Ferdynanda Machaya). ISBN 978-83-960626-0-4..

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Kto był kim w II Rzeczypospolitej, Warszawa 1994
  • Małgorzata Liśkiewicz: Orawa 1918-1924, Lipnica Wielka 2020, ISBN 978-83-960626-0-4
  • Krystyna Świątkowska, Zbigniew Tlałka, Uroczystość nadania gimnazjum w Jabłonce imienia ks. infułata Ferdynanda Machaya, „Orawa”, nr 44–45, 2007, s. 177–182.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ferdynand_Machay_(1889–1967)&oldid=75196937”