Gołąbek ametystowy
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
gołąbek ametystowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Russula amethystina Quél. Compt. Rend. Assoc. Franç. Avancem. Sci. 26: 450 + tab. 4, fig. 13 (1898) | |
| Zasięg | |
| |
Gołąbek ametystowy (Russula amethystina Quél.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Russula, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1898 r. Lucien Quélet i nadana przez niego nazwa naukowa jest aktualna[1]. Ma 5 synonimów. Są nimi wszystkie odmiany i formy tego gatunku[2].
Polską nazwę podała Alina Skirgiełło w 1991 r[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 5–11 cm, początkowo wypukły, potem rozpostarty, na koniec wklęsły. Brzeg gładki tępy, u starszych okazów karbowany. Powierzchnia gładka, naga, w stanie wilgotnym lepka i błyszcząca, w stanie suchym matowa i jak gdyby ziarenkowata, o barwie liliowej, ametystowej, fioletowoliliowej, czerwonawej. Środek ciemniejszy, brązowawy. Skórkę można zedrzeć do połowy[4]
Dość rzadkie i nieco rozwidlone, szerokie i tępe, ze zmarszczkami[4]. Za młodu kremowobiałe, później ochrowobiałe do śmietankowożółtawych[5].
Wysokość 6–8 cm, grubość 1–2,5 cm, walcowaty, początkowo pełny, szybko jednak staje się watowaty lub pusty. Powierzchnia gładka, matowa, biała, u podstawy jasnobrązowa[4].
Biały, za młodu ścisły, później szybko mięknie. Zapach po odłamaniu podstawy trzonu charakterystycznie słabo jodoformowy lub także bez zapachu. Smak łagodny[5].
- Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników intensywnie ochrowy, amyloidalny. Zarodniki szeroko jajowate o rozmiarach 7–9(10) × 5,5–8 μm. Mają powierzchnię pokrytą dużymi, pojedynczymi brodawkami i częściowo także łącznikami, które jednak nie tworzą siateczki. Cystydy o rozmiarach do 85 × 14 μm, Podstawki do 50 × 12 μm. W skórce brak dermatocystyd[4].
- Gatunki podobne
Istnieje podobieństwo z jadalnym gołąbkiem lazurowym (Russula azurea) oraz z niejadalnym, o ostrym smaku, gołąbkiem kruchym (Russula fragilis)[5]. Podobny jest także gołąbek turecki (Russula turci), lecz ma silniejszy zapach jodoformowy i odróżnia się budową zarodników[4].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Występuje w Europie, gdzie spotykany jest głównie w górskich lasach świerkowych[4]. W polskim piśmiennictwie mykologicznym podano tylko dwa jego stanowiska: w Świętokrzyskim PN i Tatrzańskim PN. Niewątpliwie jednak występuje częściej, w Polsce nie znajduje się na czerwonej liście gatunków zagrożonych, jest natomiast na czerwonej liście takich gatunków w Anglii[3].
Naziemny grzyb mykoryzowy rosnący w lasach iglastych, na ziemi pod sosnami, świerkami i jodłami. Owocniki pojawiają się od lipca do października[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).
- ↑ SpeciesFungorum [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 596, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f Alina Skirgiełło, Gołąbek (Russula). Grzyby (Mycota). Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae), Warszawa-Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1998, s. 124, ISBN 83-01-09137-1.
- ↑ a b c d Ewald Gerhardt, Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik, KDC, 2006, s. 448, ISBN 83-7404-513-2.