Gozdowo (województwo mazowieckie)
52°43′21″N 19°41′23″E/52,722500 19,689722
| wieś | |
 Kościół pw. Wszystkich Świętych | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) | |
| Strefa numeracyjna |
24 |
| Kod pocztowy |
09-213[4] |
| Tablice rejestracyjne |
WSE |
| SIMC |
0565179[5] |
Położenie na mapie gminy Gozdowo  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu sierpeckiego  | |
| 52°43′21″N 19°41′23″E/52,722500 19,689722[1]
| |
| Strona internetowa | |
Gozdowo – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie sierpeckim, siedziba gminy Gozdowo[6][5].
Przez miejscowość przepływa Wierzbica, rzeka dorzecza Wisły, dopływ Skrwy.
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
Nazwa wsi pochodzi od staropolskiego gozd – gęsty las, pustkowie.
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 1056244 | Parcele | kolonia (zniesiona w 2023 r.[7]) |
| 1056250 | Przybyszewo | kolonia |
| 1056280 | Zimna Woda | kolonia |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Na terenie gminy Gozdowo znajduje się wiele stanowisk archeologicznych, co świadczy o tym, że początki osadnictwa w sięgają zamierzchłych czasów[8]. Teren ten był dawniej silnie zalesiony[8]. W miejscowości odkryto dwie cmentarzyska szkieletowe w obudowie kamiennej z XI i XII wieku, gdzie prawdopodobnie chowano miejscowych drobnych rycerzy. Wieś położona była 20 km na północ od Płocka, przy trakcie łączącym stolicę Mazowsza z Sierpcem poprzez Proboszczewice, Gozdowo i Kurowo – ważne ośrodki parafialne, które istniały tu już w XIV wieku. Ta droga stanowiła najkrótsze połączenie między dwoma wczesnośredniowiecznymi grodami książęcymi (wzdłuż górnego biegu rzeki Bielica, lewego dopływu Skrwy), mającymi korzenie znacznie starsze niż ich wymienienie w źródłach. Dodatkowo, Gozdowo leżało jedynie 10 km na północny zachód od Bielska, ważnej osady targowej i węzła komunikacyjnego, który do roku 1305 stanowił również siedzibę parafii dla mieszkańców Gozdowa[9].Po raz pierwszy Gozdowo wzmiankowane było na początku XIV wieku[8].
W roku 1305 Krystyn ufundował kościół parafialny w Gozdowie[9], jednocześnie erygowano miejscową parafię Wszystkich Świętych przekazując plebanowi tereny w pobliskim Głuchowie. W akcie erekcyjnym biskupa płockiego Jana, Gozdowo zostało opisane jako hereditas paterna wojewody czerskiego[9]. Kompleks ten przeszedł na niego w drodze dziedziczenia majątku ojcowskiego i prawdopodobnie posiadał wcześniejsze tradycje rezydencji szlacheckiej[9].
W czasach średniowiecznych wieś często odwiedzał władca Mazowsza Konrad I mazowiecki, ówczesna osada była siedzibą rodu Gozdawy. W roku 1827 w Gozdowie było 28 domów i miało 187 mieszkańców[10]. W roku 1885 wieś miała już 32 domy i 300 mieszkańców[10]. Do roku 1954 Gozdowo znajdowało się w gminie Lisewo. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Gozdowo. Po reformie administracyjnej w 1975 nie reaktywowano gminy Lisewo, a w jej miejsce utworzono dwie inne: gminę Mochowo i gminę Gozdowo. W zasięg gminy weszła również dawna gmina Lelice. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa płockiego.
W roku 1934 na terenie wsi otwarto linię kolejową nr 33 wraz ze stacją (obecnie przystankiem) Gozdowo. W roku 1956 wieś została zelektryfikowana[11]. W roku 1961 rozpoczęto budowę szkoły podstawowej[11]. Od roku 1962 na trasie Sierpc - Gozdowo - Płock zaczęła kursować komunikacja autobusowa[11]. W roku 1964 zbudowano bazę Gminnej Spółdzielni[11]. W roku 1973 utworzono bank spółdzielczy oraz zaczęto przygotowania do budowy gminnego ośrodka zdrowia z mieszkaniami dla lekarza oraz apteki[11].
Zabytki i obiekty turystyczne[edytuj | edytuj kod]
- parafialny kościół Wszystkich Świętych – neogotycki kościół murowany, z lat 1901-1902. Dzwonnica murowana początek XX wieku.
- Dawniej w Gozdowie stał zabytkowy dwór jednak uległ spaleniu. Na miejscu dawnego budynku wybudowano scenę do wystąpień publicznych.
- Park z wysepką w Gozdowie, który dawniej był osobistym ogrodem rodu Gozdawy.
- Na cmentarzu parafialnym spoczywa zmarły w 1925 w pobliskim Kolczynie malarz Ryszard Okniński.
Edukacja w Gozdowie[edytuj | edytuj kod]
W miejscowości działa przedszkole i Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 35588
- ↑ Wieś Gozdowo w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-03-03], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 325 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2022 r. w sprawie ustalenia, zmiany i zniesienia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz obiektów fizjograficznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2783)
- ↑ a b c Charakterystyka gminy. [w:] Urząd Gminy Gozdowo [on-line]. 13 maja 2005. [dostęp 2010-11-14].
- ↑ a b c d Pacuski 1992 ↓, s. 4.
- ↑ a b Gozdowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 760.
- ↑ a b c d e Historia Gminy. [dostęp 2013-05-11].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- K. Pacuski, O rodzie Gozdawów na Mazowszu w XIV–XV w. i jego tradycjach, „Notatki Płockie”, 337 (3), 1992.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Gozdowo 1, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 760.
- Oficjalna strona gminy Gozdowo
- Siedziba gminy: Gozdowo
| Wsie |
|
|---|---|
| Kolonia | |
| Integralne części wsi |
|
