Idmonarachne
| Idmonarachne | |
| Garwood, 2016 | |
| Okres istnienia: pensylwan | |
 Rekonstrukcja | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| (bez rangi) | Pantetrapulmonata |
| (bez rangi) | Tetrapulmonata |
| (bez rangi) | Serikodiastida |
| Rodzaj |
Idmonarachne |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Idmonarachne brasieri Garwood et al., 2016 | |
Idmonarachne – rodzaj wymarłych pajęczaków z kladu Serikodiastida. Obejmuje tylko jeden gatunek, Idmonarachne brasieri. Żył w karbonie na terenie obecnej Europy. Jego opistosoma (odwłok) wyróżniała się od grup pokrewnych podzielonymi na sklepioną część środkową i odgięte ku górze części boczne tergitami oraz brakiem kądziołków przędnych i telsona (biczyka), podczas gdy szczękoczułki przypominały te u pająków z podrzędu Mesothelae.
Taksonomia i ewolucja[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj i gatunek typowy opisane zostały po raz pierwszy w 2016 roku przez Russella J. Garwooda, Jasona A. Dunlopa, Paula A. Seldena, Alana R.T. Spencera, Roberta C. Atwooda, Nghia T. Vo i Michaela Drakopoulosa[1][2] na łamach „Proceedings of the Royal Society”. Opisu dokonano na podstawie skamieniałości odnalezionej w Montceau-les-Mines we francuskim Masywie Centralnym. Datowana jest ona na odpowiadający gżelowi późny stefan w karbonie. Nazwa rodzajowa pochodzi od Arachne i jej ojca Idmona – postaci z mitologii greckiej. Epitet gatunkowy nadano natomiast na cześć paleontologa Martina Brasiera[1].
Morfologiczne analizy kladystyczne przeprowadzone przez zespół Garwooda umieściły Idmonarachne w obrębie Serikodiastida jako grupę siostrzaną dla pająków, bliższą nim niż Uraraneida[1]. Jednak w 2018 roku opisana została Chimerarachne[3], a w 2022 roku Parachimerarachne[4] – rodzaje tworzące grupę Chimerarachnida[5][4]; takson ten również uznawany jest za siostrzany dla kladu złożonego z współczesnych podrzędów pająków[3][5][4], choć jedna z analiz umieściła go w obrębie Uraraneida[6].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Pajęczak o ciele długości około 10,4 mm. Prosoma zbliżona była budową do tej u pająków i nakryta karapaksem. Chwytająco-tnące szczękoczułki miały sterczące ku przodowi człony nasadowe i zwrócone ku dołowi pazury, ustawieniem będąc zbliżonym do szczękoczułków plagiognatycznych współczesnych Mesothelae. Sternum było płytkowate. Nogogłaszczki osiągały 3,8 mm długości i nie odbiegały zbytnio budową od odnóży krocznych, acz pozbawione były nadstopii i zwieńczone były pojedynczym, grzbietowym pazurkiem. Odnóża były niezmodyfikowane, podobnie zbudowane, o lekko rozszerzonych dosiebno-brzusznie udach, szeroko z nimi stawowo połączonych, krótkich i prawie trójkątnych rzepkach, dość długich goleniach i nadstopiach oraz krótszych i zwieńczonych parą osadzonych na onychium pazurków stopach. Kolejność par odnóży od najdłuższej do najkrótszej to: IV, III, II, I. Zakrzywione makroszczecinki występowały przynajmniej na udach i goleniach. Prawie owalna w zarysie opistosoma (odwłok) miała u holotypu 5,7 mm długości i 4,3 mm szerokości. Oddzielona była od prosomy wąskim łącznikiem (pedicelem). Na jej wierzchu leżało przynajmniej siedem tergitów przywodzących budową na myśl przedstawicieli Trigonotarbida – były one podzielone na wysklepioną płytkę środkową i spłaszczone, odgięte ku górze, grzbietowo-bocznie skierowane płytki boczne, wskutek czego przekrój poprzeczny powierzchni grzbietowej zbliżony był do litery „W”. Ostatni z tergitów odgięty był ku dołowi pod ostrym kątem. Na spodzie opistosomy leżało co najmniej osiem niepodzielonych sternitów o prostych krawędziach przednich i tylnych, ku tyłowi coraz węższych. Brak było kądziołków przędnych i telsona (biczyka)[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Russell J. Garwood, Jason A. Dunlop, Paul A. Selden, Alan R.T. Spencer, Robert C. Atwood, Nghia T. Vo, Michael Drakopoulos. Almost a spider: a 305-million-year-old fossil arachnid and spider origins. „Proceedings of the Royal Society B.”. 283 (1827), 2016. DOI: 10.1098/rspb.2016.0125.
- ↑ Jason A. Dunlop, David Penney, Denise Jekel, z dodatkowym wkładem: Lyall I. Anderson, Simon J. Braddy, James C. Lamsdell, Paul A. Selden, O. Erik Tetlie: A summary list of fossil spiders and their relatives. [w:] World Spider Catalog [on-line]. Natural History Museum Bern, 2020. [dostęp 2023-10-19].
- ↑ a b Bo Wang, Jason A. Dunlop, Paul A. Selden, Russell J. Garwood, William A. Shear, Patrick Müller, Xiaojie Lei. Cretaceous arachnid Chimerarachne yingi gen. et sp. nov. illuminates spider origins. „Nature Ecology & Evolution”. 2 (4), s. 614–622, 2018. DOI: 10.1038/s41559-017-0449-3. ISSN 2397-334X.
- ↑ a b c Jörg Wunderlich, Patrick Müller. Some spiders in Cretaceous amber from Myanmar (Araneida: Chimerarachnida and Araneae). „Beiträge zur Araneologie”. 15, s. 119–173, 2022.
- ↑ a b Jörg Wunderlich. What is a spider?. „Beiträge zur Araneologie”. 12, s. 1–32, 2019.
- ↑ Diying Huang, Gustavo Hormiga, Chenyang Cai, Yitong Su, Zongjun Yin, Fangyuan Xia, Gonzalo Giribet. Origin of spiders and their spinning organs illuminated by mid-Cretaceous amber fossils. „Nature Ecology & Evolution”. 2 (4), s. 623–627, 2018. DOI: 10.1038/s41559-018-0475-9. ISSN 2397-334X.