Józef Spałek
| Data i miejsce urodzenia |
24 listopada 1945 |
|---|---|
| profesor nauk fizycznych | |
| Specjalność: fizyka teoretyczna, fizyka ciała stałego | |
| Alma Mater | |
| Doktorat |
1975 – fizyka |
| Habilitacja |
1981 – fizyka |
| Profesura |
1993 |
| profesor zwyczajny | |
| Uczelnia |
Uniwersytet Jagielloński |
| Uczelnia |
Akademia Górniczo-Hutnicza |
| Odznaczenia | |
 
| |
Józef Spałek (ur. 24 listopada 1945 w Szklanej Hucie[1]) – polski fizyk, profesor nauk fizycznych, specjalizuje się w fizyce teoretycznej oraz fizyce ciała stałego (w szczególności w kwantowej fizyce materii skondensowanej). Kierownik Zakładu Teorii Materii Skondensowanej i Nanofizyki Instytutu Fizyki Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz profesor zwyczajny w Akademickim Centrum Materiałów i Nanotechnologii Akademii Górniczo-Hutniczej. W 1977 opracował model t-J (standardowy model w teorii układów silnie skorelowanych elektronów)[2]. Laureat wielu nagród, w tym Nagrody FNP zwanej „polskim noblem” (2016) oraz Medalu Mariana Smoluchowskiego – najwyższego wyróżnienia przyznawanego przez Polskie Towarzystwo Fizyczne (2019). W 2021 roku pozostaje jednym z tylko sześciu laureatów obu wyróżnień.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Studia z fizyki teoretycznej (praca magisterska z teorii cząstek elementarnych) ukończył w Uniwersytecie Jagiellońskim w 1969[3]. Stopień doktora fizyki uzyskał w Akademii Górniczo-Hutniczej w 1975 na podstawie pracy przygotowanej pod kierunkiem Janusza Morkowskiego. Habilitował się w macierzystym Uniwersytecie Jagiellońskim w 1981, zaś tytuł naukowy profesora nauk fizycznych został mu nadany w 1993[4].
Swoje prace publikował m.in. w takich czasopismach jak: „Physical Review B”, „New Journal of Physics” oraz „Journal of Physics: Condensed Matter”[5][6][7]. Jest autorem książki Wstęp do fizyki materii skondensowanej (Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2015)[8] oraz współautorem A Primer to the Theory of Critical Phenomena (Elsevier Science, 2018)[9]. Był promotorem ponad 20 przewodów doktorskich. W pracy badawczej zajmuje się m.in. nadprzewodnictwem wysokotemperaturowym[4].
Jest członkiem szeregu towarzystw i ciał kolegialnych, m.in.: American Physical Society, European Physical Society, Polskiego Towarzystwa Fizycznego, Komitetu Narodowego do spraw Współpracy z Europejską Fundacją Nauki Polskiej Akademii Nauk oraz Polskiej Akademii Umiejętności.
Od 2020 r. jest członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk[1].
Wielokrotnie wyróżniany i nagradzany za osiągnięcia naukowe. Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2005) oraz Medalem Komisji Edukacji Narodowej (2015)[3]. Laureat Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej 2016 za badania układów silnie skorelowanych, a w szczególności za sformułowanie modelu t-J[10], a także Nagrody Prezesa Rady Ministrów 2016[11]. W 2019 odznaczony Medalem Mariana Smoluchowskiego[12].
Żonaty, ma dwoje dzieci[13].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Członkowie Polskiej Akademii Nauk [online], czlonkowie.pan.pl [dostęp 2021-04-30].
- ↑ Kozłowski, Samoć, Spałek i Wojciszke laureatami „polskich Nobli”. naukawpolsce.pap.pl, 7 listopada 2016. [dostęp 2017-02-01].
- ↑ a b prof. dr hab. Józef Spałek. if.uj.edu.pl. [dostęp 2017-02-01].
- ↑ a b Prof. dr hab. Józef Spałek, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [dostęp 2017-02-01].[martwy link]
- ↑ Spałek, Józef (1945-). Biblioteka Narodowa. [dostęp 2015-10-20].
- ↑ Józef Spałek (publikacje i cytowania). researchgate.net. [dostęp 2017-02-01]. (ang.).
- ↑ Józef Spałek (publikacje i cytowania). scholar.google.pl. [dostęp 2017-02-01]. (ang.).
- ↑ Józef Spałek, Wstęp do fizyki materii skondensowanej, Warszawa : Wydawnictwo Naukowe PWN, 2015, ISBN 978-83-01-17973-1 [dostęp 2024-03-29].
- ↑ Jurgen Honig, Józef Spałek, A Primer to the Theory of Critical Phenomena, Elsevier, 2018, DOI: 10.1016/c2015-0-01165-0, ISBN 978-0-12-804685-2 [dostęp 2024-03-29] (ang.).
- ↑ Prof. Spałek: O kwantowej rewolucji technologicznej i fizyce. naukawpolsce.pap.pl, 2016-11-16. [dostęp 2017-02-01].
- ↑ Prof. Józef Spałek – Laureat Nagrody FNP 2016 [online], Fundacja na rzecz Nauki Polskiej [dostęp 2021-01-21] (pol.).
- ↑ https://www.ptf.net.pl/pl/programy/medal-i-nagrody/medal-mariana-smoluchowskiego/laureaci/.
- ↑ Jozef S. Spalek. prabook.com. [dostęp 2017-02-01]. (ang.).
- Polscy fizycy XX wieku
- Polscy fizycy XXI wieku
- Wykładowcy Uniwersytetu Jagiellońskiego
- Członkowie korespondenci PAN
- Laureaci Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej – nauki matematyczno-fizyczne i inżynierskie
- Laureaci Medalu Mariana Smoluchowskiego
- Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Medalem Komisji Edukacji Narodowej
- Urodzeni w 1945