Jerzy Lis (harcmistrz)
| Data i miejsce urodzenia |
28 lutego 1907 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
24 sierpnia 1944 |
| Stopień instruktorski | |
| Organizacja harcerska |
Jerzy Lis (ur. 28 lutego 1907 w Zabrzu, zm. 24 sierpnia 1944 w Auschwitz-Birkenau) – polski harcmistrz, plutonowy Wojska Polskiego, działacz ruchu oporu podczas II wojny światowej.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Jerzy Lis urodził się 28 lutego 1907 w Zabrzu. Tam też już w latach 1917–1921 był członkiem drużyn harcerskich[1]. W okresie plebiscytu na Górnym Śląsku był kurierem plebiscytowym[2]. Po podziale Górnego Śląska pomiędzy Polskę i Niemcy Jerzy Lis wraz z rodzicami i licznym rodzeństwem przeprowadził się do Załęża[2], gdzie w 1922 roku został członkiem I Drużyny Harcerskiej im. Bolesława Chrobrego w Załężu. Była to jedna z pierwszych drużyn harcerskich w polskiej części Górnego Śląska, powstała na początku 1920 roku przez Stanisława Sapę, po czym prowadził ją Andrzej Orszulik, a po nim Jerzy Lis[3].
W 1923 roku Jerzy Lis został drużynowym Męskiej Drużyny Harcerskiej im. Jana III Sobieskiego[1], wydzielonej z I Drużyny Harcerskiej wspólnie ze Stanisławem Sapą[2]. W 1926 roku został podharcmistrzem i zastępcą komendanta Katowickiego Hufca Harcerzy. Był także członkiem Honorowej Rady Starszyzny Oddziału Śląskiego Związku Harcerstwa Polskiego[1][2].
W pierwszym okresie działalności harcerskiej Jerzego Lisa interesowała w szczególności technika harcerska, a w obozownictwie załęska drużyna harcerska należała do najlepszych w województwie śląskim. Do programu zimowych kursów harcerskich wprowadził on saneczkarstwo, umiejętność jazdy na nartach oraz budowę domków igloo[2]. Jerzy Lis był także organizatorem harcerskiej sceny teatralnej. Wystawiał on popularne wśród mieszkańców katowickiego Załęża sztuki Aleksandra Fredry, jak: Damy i huzary, Pan Geldhab, Pan Jowialski czy Śluby panieńskie[1].
W 1933 roku i w latach 1938–1939 Jerzy Lis przebywał we Francji, gdzie na zaproszenie Naczelnictwa Harcerstwa Polskiego uczył podstaw obozownictwa[1].
Po wybuchu II wojnie światowej, w czasie niemieckiej okupacji Jerzy Lis działał w ruchu oporu. Był on wówczas członkiem Polskiej Organizacji Powstańczej i Związku Walki Zbrojnej, organizując tajne struktury harcerstwa[1]. W nocy z 17 na 18 grudnia 1940 roku na Górnym Śląsku aresztowano 456 członków katowickiej Siły Zbrojnej Polski, stanowiącej Śląski Okręg ZWZ[4]. Gestapo chciało również aresztować Jerzego Lisa, ale nie zastano go wówczas w domu, dlatego też aresztowano jego brata[5]. Poszukiwany Jerzy Lis stale zmieniał miejsce swojego pobytu[2]. Ostatecznie został on aresztowany w Dąbrówce Małej i uwięziony w Mysłowicach[1].
Jerzy Lis został rozstrzelany w niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau 24 sierpnia 1944 roku[1].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
- Mural z wizerunkiem Jerzego Lisa na zachodniej ścianie kamienicy przy ulicy Gliwickiej 58 w Katowicach, na terenie dzielnicy Załęże (2023)[6],
- Nazwisko na tablicy pamiątkowej przy kościele pw. św. Józefa w Katowicach-Załężu (1945)[1],
- Ulica Lisa w Katowicach, na terenie dzielnicy Załęże[a][1][7].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ 28 maja 2019 roku prezydent Katowic Marcin Krupa uruchomił konsultacje społeczne dotyczące zmiany nazwy ulicy Lisa na ulicę harcmistrza Jerzego Lisa. Z inicjatywą zmiany nazwy wystąpiła Rada Jednostki Pomocniczej nr 7 Załęże. Wzięło w nich udział 53 osoby, a wszyscy biorący udział w konsultacjach wyrazili sprzeciw wobec zmiany nazwy ulicy.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j Antoni Steuer: Leksykon załęski. L. www.mhk.katowice.pl, 2023-06-14. [dostęp 2023-11-27]. (pol.).
- ↑ a b c d e f Urząd Miasta Katowice, Życiorys Jerzego Lisa [online], Załącznik do listu Bogumiła Sobuli dot. konsultacji społecznych nad zmianą nazwy ulicy Lisa, www.katowice.eu, 10 czerwca 2019, s. 2 [dostęp 2023-11-27] (pol.).
- ↑ Harcerstwo śląskie 1920-1930, Katowice: Zarząd Śląskiego Oddziału ZHP, 1931, s. 46 [dostęp 2023-11-27] (pol.).
- ↑ Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, W nocy z 17 na 18 grudnia 1940 r. aresztowano 456 członków ruchu oporu w Katowicach. Akcja katowickiego Gestapo sparaliżowała wówczas działalność podziemia na Górnym Śląsku [online], muzeum1939.pl [dostęp 2023-11-27] (pol.).
- ↑ Ulczok, Grolik z ramienia Gestapo penetrują i rozsadzają polskie podziemie, „Dziennik Zachodni”, pbc.gda.pl, Katowice, 28 maja 1947, s. 3 [dostęp 2023-11-27] (pol.).
- ↑ Urząd Miasta Katowice: Budynek przy ulicy Gliwickiej zdobi nowy mural. katowice.eu, 2023-09-18. [dostęp 2023-11-27]. (pol.).
- ↑ Urząd Miasta Katowice: zmiana nazwy ulicy Lisa. www.katowice.eu. [dostęp 2023-11-27]. (pol.).