Katowicka Spółka Akcyjna dla Górnictwa i Hutnictwa
 Akcja spółki o wartości nominalnej 680 zł z czerwca 1929 r. | |
| Państwo |
Prusy |
|---|---|
| Siedziba | |
| Data założenia |
1889 |
| Data likwidacji |
1937 |
| Forma prawna |
Spółka akcyjna |
| Zatrudnienie |
6600 (1890) |
| Dane finansowe | |
| Kapitał zakładowy |
39 000 000 marek niemieckich |
Katowicka Spółka Akcyjna dla Górnictwa i Hutnictwa (Kattowitzer AG für Bergbau und Eisenhüttenbetrieb) – koncern przedsiębiorstw Górnego Śląska w formie spółki akcyjnej, utworzony w 1929, istniejący we Wspólnocie Interesów Górniczo-Hutniczych S.A do 1939.
Historia grupy[edytuj | edytuj kod]
11 czerwca 1889 Hubert von Thiele-Winckler założył spółkę akcyjną z siedzibą w Katowicach, w której skład weszły: kopalnie węgla kamiennego: Florentyna w Łagiewnikach, Ferdynand w Katowicach, Mysłowice w Mysłowicach, kopalnie Nowa Przemsza i Carlssegen w Brzezince, Jacob w Janowie; kopalnie rud oraz huty żelaza: huta Hubertus w Łagiewnikach, z 4 wielkimi piecami, warsztatami mechanicznym i konstrukcyjnym do produkcji kotłów parowych, stalownią martenowską i koksownią oraz huta Marta w Bogucicach k. Katowic, z zakładami pudlarskimi i walcownią żelaza (unieruchomiona 1924). W 1914 spółka przejęła kopalnie Preussen k. Bytomia. Kapitał akcyjny wynosił 39 000 000 marek.
W 1890–1891 spółka zatrudniała ponad 6600 pracowników – w górnictwie węgla ok. 5100, w hutach ponad 1000 osób, w górnictwie rud ok. 330. Produkcja w 1891 wynosiła: węgiel kamienny – 1 610 000 t, koks 52 000 t, smoła 4000 t, surówka 34 000 t, wyroby walcowane 20 000 t. W 1902–1903 udział spółki w przemyśle górniczo-hutniczym Górnego Śląska wynosił: węgiel 10%, ruda żelaza 5,5%, surówka 7,5%.
Po I wojnie światowej i plebiscycie na Górnym Śląsku w 1921 akcje spółki od rodziny von Thiele-Winckler nabył Friedrich Flick. W styczniu 1922, w związku z podziałem Górnego Śląska po plebiscycie i III powstaniu śląskim, spółka utworzyła na obszarze niemieckiej części Górnego Śląska przedsiębiorstwo filialne – Preussengrube. W czerwcu 1929 została przeprowadzona fuzja z Hutą Bismarcka SA i Hutą Silesia SA. W konsekwencji fuzji powstał koncern Katowicka Spółka Akcyjna dla Górnictwa i Hutnictwa. Równolegle nowo powstała Katowicka Spółka Akcyjna dla Górnictwa i Hutnictwa zawarła z Górnośląskimi Zjednoczonym Hutami Królewską i Laurą Spółka Akcyjna Górniczo-Hutnicza porozumienie Wspólnota Interesów Górniczo-Hutniczych. 97,5% akcji Katowickiej Spółki Akcyjnej dla Górnictwa i Hutnictwa objęła utworzona przez Averella Harrimana spółka holdingowa Consolidated Silesian Steel Corporation, z siedzibą w Nowym Jorku, w której większość akcji należała do Friedricha Flicka. U progu wielkiego kryzysu w roku 1929 spółka zatrudniała ponad 21 000 pracowników najemnych. Wydobycie węgla wynosiło 2 781 000 ton, udział w produkcji hutniczej Polski: wielkie piece 23,3%, stalownie 24,4%.
W 1932 r. w związku z dekoniunkturą wielkiego kryzysu i załamaniem dostaw stali do ZSRR w konsekwencji dewaluacji funta szterlinga (w którym rozliczane były transakcje) koncern znalazł się u progu upadłości. W 1934 został wzięty pod nadzór sądowy. 16 kwietnia 1937 r. wszedł w skład nowej spółki akcyjnej pod firmą Wspólnota Interesów Górniczo-Hutniczych Spółka Akcyjna, gdzie 92% stanowił kapitał polski (Skarb Państwa, Skarb Śląski i Bank Gospodarstwa Krajowego).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Franciszek Biały, Katowicka Spółka Akcyjna dla Górnictwa i Hutnictwa w: Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945, t. 1, Warszawa 1981, wyd. Wiedza Powszechna, ISBN 83-214-0185-6, s. 304–305
- Józef Popkiewicz, Franciszek Ryszka, Przemysł ciężki Górnego Śląska w gospodarce Polski międzywojennej 1922–1939. Studium historyczno-gospodarcze. Instytut Śląski w Opolu, Opole-Wrocław Ossolineum 1959.