Kościół am Steinhof

Kościół am Steinhof
*Kirche am Steinhof*
	Kościół szpitalny
	; Fasada kościoła
Państwo	Austria
Miejscowość	Wiedeń
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	Kościół łaciński
Wezwanie	św. Leopold
Historia
Data rozpoczęcia budowy	1903
Data zakończenia budowy	1907
Data poświęcenia	8 października 1907
Aktualne przeznaczenie	czynny kościół szpitalny
Dane świątyni
Styl	secesyjny
Architekt	Otto Wagner
Świątynia; • materiał bud.	; • marmur, blacha miedziana
Wieża kościelna; • liczba wież	; 2
Kopuła; • liczba kopuł	; 1
	Położenie na mapie Wiednia Kościół am Steinhof
	Położenie na mapie Austrii Kościół am Steinhof
	48°12′37,8″N 16°16′43,7″E/48,210500 16,278800
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kościół am Steinhof (niem. Kirche am Steinhof, znany również jako Kirche zum heiligen Leopold – kościół pw. św. Leopolda) – rzymskokatolicki kościół w Wiedniu, w dzielnicy Penzing. Zbudowany został w latach 1904–1907 przez Ottona Wagnera jako część zespołu szpitalnego dla psychicznie chorych.

Jest jednym z najpiękniejszych przykładów architektury secesyjnej w Austrii^[1].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Wiek XX[edytuj | edytuj kod]

Kościół pod wezwaniem św. Leopolda stanowi część zespołu szpitalnego Niederösterreichische Landes-Heil- und Pflegeanstalt "Am Steinhof (później szpital psychiatryczny Psychiatrisches Krankenhaus der Stadt Wien-Baumgartner Höhe, obecnie OttoWagner-Spital im 14. Gemeindebezirk in Wien), który w momencie otwarcia w 1907 roku był najnowocześniejszą i największą tego rodzaju placówką dla umysłowo chorych w Europie^[2]. Kościół, położony na wysokości 310 m nad poziomem morza, na zboczach Galitzinberg stanowi zwieńczenie całego kompleksu architektonicznego. Jest najbardziej znaną budowlą sakralną secesji. Zbudowany w latach 1904–1907 jest głównym dziełem architekta Otto Wagnera, który zainspirował się wcześniejszym projektem Maxa Hegele - kościoła cmentarnego św. Karola Boromeusza na Cmentarzu Centralnym w Wiedniu. Aby podkreślić aspekt artystyczny budowli, zbudował on wysoką kopułę, a pokrywającą ją miedzianą blachę oraz wszystkie miedziane detale, znajdujące się na elewacji włącznie z fryzem pozłocił^[3]. Realizacja kościoła stanowiła utwierdzenie pozycji Wagnera jako architekta uwrażliwionego na sprawę przeznaczenia i funkcjonalności tego obiektu^[4]. Z uwagi na fakt, iż wiernymi, uczestniczącymi w nabożeństwach mieli być pacjenci szpitala architekt zastosował szczególne rozwiązania, takie jak: trzy portale (dla pacjentów płci męskiej i żeńskiej oraz dla personelu szpitala), krótkie ławki, umożliwiające w razie potrzeby szybki dostęp do pacjentów, pokój lekarski, gabinet pierwszej pomocy i toalety. Krewni mogli uczestniczyć w nabożeństwie jedynie z empor^[2]. Koszt budowy całego kompleksu szpitalnego wyniósł 28 milionów koron, w tym kościoła 575 tysięcy, a honorarium Ottona Wagnera 35 tysięcy. 8 października 1907 roku miała miejsce uroczysta inauguracja całego kompleksu szpitalnego, dokonana przez arcyksięcia Franciszka Ferdynanda^[5]. Podczas II wojny światowej cenne witraże zostały usunięte z okien i ukryte w Czechosłowacji. W 1950 roku okna zostały przywrócone ponownie do stanu pierwotnego. W latach 1961–1964 miasto Wiedeń odrestaurowało fasadę kościoła oraz miedziany daszek nad wejściem^[3].

Wiek XXI[edytuj | edytuj kod]

W latach 2000–2006 przeprowadzono kompleksowe prace konserwatorskie w kościele. Kosztowały one 11,6 miliona euro. W ich trakcie wstawiono nowe, wytrzymałe szyby w okna, całą fasadę, mającą 1800 m² powierzchni, pokryto na nowo płytami z marmuru karraryjskiego, a przede wszystkim pozłocono kopułę kościoła. W obu wieżach umieszczono nowo odlane dzwony. Poprzednie zostały zarekwirowane na cele militarne jeszcze podczas I wojny światowej i od tamtego czasu kościół pozbawiony był dzwonów. W wieży zachodniej zawieszono największy dzwon, natomiast średni i mały – we wschodniej^[6].

Architektura[edytuj | edytuj kod]

Wygląd zewnętrzny[edytuj | edytuj kod]

Fasada kościoła jest pokryta płytami z wysokiej jakości marmuru karraryjskiego o grubości 2 cm, przymocowanymi do murów przy pomocy „gwoździ miedzianych”^[3]. Podobne rozwiązanie zastosowal Wagner przy dekoracji budynku pocztowej kasy oszczędności (Postsparkasse)^[4]. Pozłacana kopuła, podświetlona w nocy i widoczna z daleka, dała kościołowi miano „Limoniberg” („Cytrynowa Góra”), a wraz z określeniem „Steinhof” stała się w Wiedniu synonimem zakładu psychiatrycznego. Wieże są zwieńczone dwoma miedzianymi posągami patronów Dolnej Austrii, św. Leopolda (po lewej) i św. Sewera (po prawej), wyrzeźbionymi przez Richarda Lukscha. Figury czterech aniołów nad głównym wejściem wyrzeźbił Othmar Schimkowitz^[3].

Zwieńczenie kopuły
Posąg św. Sewera
Posąg św. Leopolda
Figury aniołów Schimkowitza
Daszek nad wejściem

Wnętrze[edytuj | edytuj kod]

Wnętrze może pomieścić do 800 osób. Jest ono utrzymane w nastrojowej, biało-złotej tonacji. Aby stworzyć harmonijną strukturę wystroju i ogólnej architektury Otto Wagner zaprojektował również pieczołowicie każdy detal wyposażenia kościoła: tabernakulum, ołtarze, aspersorium, oprawy oświetleniowe, konfesjonały i sprzęt liturgiczny (kielich, monstrancja, dzwonki, itp). Organy zbudował Franz Josef Swoboda. Ambonę wspartą na dwóch małych kolumnach nawiązujących do sztuki bizantyńskiej zaprojektował Paul Neumann^[3]. Wielobarwne witraże w oknach zaprojektował Koloman Moser. Autorem wielkiej mozaiki nad ołtarzem głównym jest Rudolf Jettmar^[4].

Wnętrze
Kopuła wewnętrzna
Lampa
Organy

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Roman Bieńko: Austria. Przewodnik turystyczny. Warszawa: Wydawnictwo „DINO”, 1992, s. 82. ISBN 83-900751-0-5.
↑ ^a ^b Wolfgang Regal/Michael Nanut w: Springer Medicin.at: Der "Lemoniberg": Einst die größte Irrenanstalt Europas (Altes Medizinisches Wien 32). www.springermedizin.at. [dostęp 2016-03-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-26)]. (niem.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Wiener Krankenanstaltenverbund: Geschichte: OTTO WAGNER KIRCHE am STEINHOF. www.wienkav.at. [dostęp 2016-03-28]. (niem.).
↑ ^a ^b ^c Hubert Koryzna (tłum.): Złota ksiega Wiednia. Wrocław: Bonechi & Ossolineum, 1992, s. 111. ISBN 83-04-03832-3.
↑ stadt-wien.at: Otto Wagner Kirche. www.stadt-wien.at. [dostęp 2016-03-28]. (niem.).
↑ derStandard.at: Neue Glocken für Wiener Kirche am Steinhof. derstandard.at. [dostęp 2016-03-28]. (niem.).

[1] Roman Bieńko: Austria. Przewodnik turystyczny. Warszawa: Wydawnictwo „DINO”, 1992, s. 82. ISBN 83-900751-0-5.

[Regal/Nanut-2] Wolfgang Regal/Michael Nanut w: Springer Medicin.at: Der "Lemoniberg": Einst die größte Irrenanstalt Europas (Altes Medizinisches Wien 32). www.springermedizin.at. [dostęp 2016-03-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-26)]. (niem.).

[WK-3] Wiener Krankenanstaltenverbund: Geschichte: OTTO WAGNER KIRCHE am STEINHOF. www.wienkav.at. [dostęp 2016-03-28]. (niem.).

[Koryzna-4] Hubert Koryzna (tłum.): Złota ksiega Wiednia. Wrocław: Bonechi & Ossolineum, 1992, s. 111. ISBN 83-04-03832-3.

[5] stadt-wien.at: Otto Wagner Kirche. www.stadt-wien.at. [dostęp 2016-03-28]. (niem.).

[6] rStandard.at: Neue Glocken für Wiener Kirche am Steinhof. derstandard.at. [dostęp 2016-03-28]. (niem.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]