Krócieniec urzeźbiony
| Rhyncolus sculpturatus | |||
| J. Waltl, 1839 | |||
 Imago | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Podplemię | |||
| Rodzaj | |||
| Podrodzaj |
Rhyncolus s.str. | ||
| Gatunek |
krócieniec urzeźbiony | ||
| Synonimy | |||
| |||
Krócieniec urzeźbiony[1] (Rhyncolus sculpturatus) – gatunek chrząszcza z rodziny ryjkowcowatych i podrodziny trzeni. Zamieszkuje Europę i Azję Zachodnią. Zasiedla martwe, butwiejące drewno drzew liściastych i iglastych.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1839 roku przez Josepha Waltla[2].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Chrząszcz o ciele długości od 3,2 do 4 mm[3], w zarysie owalnym[1]. Ubarwiony jest czarnobrunatnie z czerwonobrunatnymi odnóżami i czerwonobrunatnymi czułkami o buławkach wyraźnie jaśniejszych niż reszta biczyków[3]. Punktowanie głowy jest grube i gęste[1]. Ryjek jest tak szeroki jak głowa, wyraźnie krótszy niż u nasady szeroki, ku przodowi zwężony, u samca przeciętnie krótszy i grubszy niż u samicy. Oczy są wypukłe słabiej i równomierniej niż u krócieńca wysmukłego. Czułki są przysadziste, o drobnych buławkach i siedmioczłonowej pozostałej części biczyka. Przedplecze może być od niewiele szerszego niż dłuższego do nieco dłuższego niż szerszego, na przedzie jest słabo przewężone[3]. Powierzchnia przedplecza jest grubo i gęsto punktowana[1]; punkty w jego części środkowej są okrągłe i trzykrotnie większe od tych w wydzielonej przewężeniem części przedniej. Tarczka jest widoczna. Pokrywy mają rzędy z punktami mniejszymi niż u krócieńca wysmukłego, a międzyrzędy słabiej wypukłe niż u tego gatunku. Międzyrzędy od czwartego wzwyż mają krawędzie wewnętrzne zaostrzone, a zewnętrzne spłaszczone. Odnóża mają wąskie stopy. Samiec ma wgłębienie u nasady odwłoka[3].
Ekologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]
Owad ten zasiedla lasy iglaste, liściaste i mieszane oraz stare parki i ogrody[4]. Zarówno larwy, jak i postacie dorosłe zasiedlają martwe, butwiejące drewno drzew. Podawane były z brzóz, buków, dębów, lip, olsz, sosen, świerków, topoli osiki i wiązów[3][4]. Owady dorosłe spotyka się w ciągu całego roku. Rójkę odbywają w maju i czerwcu. Zimują pod korą drzew i w drewnie[1].
Gatunek zachodniopalearktyczny, w Europie znany z Hiszpanii, Andory, Francji, Holandii, Niemiec, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Łotwy, Polski, Czech, Słowacji, Chorwacji, Grecji oraz europejskich części Turcji i Rosji[2]. W Skandynawii sięga aż po koło podbiegunowe. Na wschodzie sięga po azjatycką Turcję i zachodnie Zakaukazie[4][3].
W Polsce jest gatunkiem rzadszym od krócieńca czarnego i wysmukłego[1], podawanym z nielicznych i rozproszonych stanowisk, z wielu nienotowanym od XIX wieku[4]. Na „Czerwonej liście gatunków zagrożonych Republiki Czeskiej” umieszczony został ze statusem bliskiego zagrożenia wyginięciem (NT)[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Rhyncolus spp. – Krócieńce. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2021-10-31].
- ↑ a b Rhyncolus (Rhyncolus) sculpturatus Waltl, 1839. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2021-10-31].
- ↑ a b c d e f Stanisław Smreczyński: Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 98d. Ryjkowce – Curculionidae. Podrodzina Curculioninae. Warszawa: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, PWN, 1972, s. 23–25.
- ↑ a b c d B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska: Katalog Fauny Polski. Tom XXIII, zeszyt 21. Chrząszcze – Coleoptera. Ryjkowce – Curculionidae, część 3. Warszawa: 1997.
- ↑ Jan Farkač, David Král, Martin Škorupík: Červený seznam ohrožených druhů České republiky. Bezobratlí. List of threatened species in the Czech Republic. Invertebrates.. Praha: Agentura ochrany přírody a krajiny ČR, 2005. ISBN 80-86064-96-4.