Krwawodziób
| Tringa totanus[1] | |||
| (Linnaeus, 1758) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
krwawodziób | ||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Krwawodziób, brodziec krwawodzioby (Tringa totanus) – gatunek średniego ptaka wędrownego z rodziny bekasowatych (Scolopacidae).
- Występowanie
- Zamieszkuje w zależności od podgatunku:
- Tringa totanus totanus – od północnej części Półwyspu Skandynawskiego po Półwysep Iberyjski, północną część Półwyspu Apenińskiego, w Tunezji, na Bałkanach i w Azji Mniejszej. Na wschodzie po Syberię. Zimuje w basenie Morza Śródziemnego, międzyzwrotnikowej Afryce oraz w Indiach i Indonezji. W Polsce gnieździ się nielicznie w całym kraju. Przeloty w marcu-kwietniu i lipcu-październiku.
- Tringa totanus robusta – Islandia i Wyspy Owcze. Zimuje na Wyspach Brytyjskich i w Europie Zachodniej.
- Tringa totanus ussuriensis – południowa Syberia, Mongolia oraz północna Mandżuria i rosyjski Daleki Wschód. Zimuje we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego, w Afryce Wschodniej, na Bliskim Wschodzie po zachodnie Indie na wschodzie.
- Tringa totanus terrignotae – środkowa i południowa Mandżuria. Zimuje na Dalekim Wschodzie i w Azji Południowo-Wschodniej.
- Tringa totanus cragge – północno-zachodnie Chiny. Miejsce zimowania nieustalone.
- Tringa totanus eurhinus – Pamir, północne Indie oraz środkowy i południowy Tybet. Zimuje w Indiach.
- Tylko populacja angielska jest na wpół osiadła, pozostałe są wędrowne.
- Cechy gatunku
- Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego. W upierzeniu godowym wierzch ciała brązowoszary z ciemnymi i jasnymi cętkami. Wierzch głowy ciemniejszy, brązowoczarny. Cętkowana również szyja i pierś. Brzuch, podogonie, dolna część grzbietu i kuper białe. Ogon biały z poprzecznym, ciemnym prążkowaniem. Długie nogi czerwonopomarańczowe, prosty dziób żywoczerwony, a na końcu czarny. W szacie spoczynkowej wierzch ciała staje się szarawy, od spodu plamy są znacznie mniej kontrastowe. Nogi stają się pomarańczowe. Osobniki młodociane przypominają dorosłe w szacie spoczynkowej, lecz mają żółte nogi i ich upierzenie jest bardziej rudawe z małymi plamkami na brzuchu. Jako jedyny brodziec ma skrzydła z białym pasem na tylnej krawędzi oraz klinem na plecach, które dobrze widać gdy leci. Za ogon wystają nieznacznie palce łap.
- Jego dźwięki przypominają granie fleta „dyi di di”, a jego wołanie ostrzegawcze „dyib dyib dyib”. Podobny do krawowdzioba kwokocz ma dziób zakrzywiony lekko ku górze, a latem wydaje się być bardziej jasny, bo białe upierzenie występuje na grzbiecie, kuprze i brzuchu oraz ogon jest mniej prążkowany. Krwawodziób jest wielkości kosa.
- Wymiary średnie
- dł. ciała ok. 26-31 cm
rozpiętość skrzydeł ok. 40-65 cm
masa ciała ok. 85-170 g - Biotop
- Bagna i podmokłe łąki.
- W Europie Środkowej lęgnie się na wybrzeżach na wilgotnych, nieużywanych łąkach, a w głębi lądu w szuwarach, na torfowiskach, terenach zalewowych, pastwiskach. W czasie przelotów spotyka się go tu na wybrzeżach.
- Toki
- Na lęgowiska wraca w marcu i kwietniu. Słychać wtedy jego obecność nad łąkami i stawami po melodyjnych głosach. Gdy zaczną się toki samiec krąży nad lęgowiskiem bijąc na przemian przykurczonymi skrzydłami i spokojnie szybuje. Na ziemi tańczy małymi kroczkami wokół swej partnerki rozwijając lub opuszczając skrzydła. Godowy śpiew podobny jest do jodłowania „tuliu tuliu tuliu”. Swoje niewielkie terytoria oznaczają śpiewem latając nad nimi na zmianę wzlatując i opadając powolnie lotem ślizgowym.
- Gniazdo
- Na ziemi, pod osłoną roślinności. To jamka w gruncie wysłana starannie źdźbłami traw i liśćmi znajdująca się w bardziej suchym miejscu. Może tworzyć niewielkie kolonie. Lęgnie się często przez kilka lat w tym samym miejscu.
- Jaja
- W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w kwietniu-czerwcu 4 brunatnawe jaja, ciemno kropkowane na grubym końcu.
- Okres lęgowy
- Jaja wysiadywane są przez okres 22-25 dni przez obydwoje rodziców, ale samica wysiaduje w nocy. Po wykluciu młodych zachowanie ptaków dorosłych mocno się zmienia – z dotąd ostrożnych stają się krzykliwi i agresywni wobec intruzów, ostrzegając się krzykliwym „tjik”. W dawnej Anglii nadano im przez to przydomek „podwórzowego psa bagiennego” lub „doga”. Pisklęta zdobywają zdolność do lotu w wieku 4 tygodni. Mają szarożółty puch z ciemnymi, kolistymi plamami na bokach piersi i brzuchu. Nogi mają jasnopomarańczowe. Usamodzielniają się po 5-6 tygodniach, kiedy to same zaczynają się włóczyć po brzegach błotnistych jezior i stawów. Do tego momentu pozostają pod opieką rodziców, choć często w końcowym okresie jedynie samca. Zaczynają odloty od sierpnia.
- Pożywienie
- Bezkręgowce m.in. owady, mięczaki, skorupiaki, pająki, jak też zielone części roślin. Żeruje na nie całymi dniami na wybrzeżach przeszukując muł w czasie odpływu. Nocą natomiast w zbitych grupach poluje na niewielkie ślimaki, które wyszukuje za pomocą komórek czuciowych na czubku dzioba.
- Ochrona
- Gatunek chroniony.
- Liczebność tego gatunku zmniejsza się przez osuszanie, zaprzestawanie wypasu i wykaszanie łąk na terenach bagiennych.
Zobacz też
Bibliografia
- Karel Stastny: Ptaki wodne. Warszawa: Delta, 1993. ISBN 83-85817-10-7.
- Klaus Richarz: Ptaki - Przewodnik. Warszawa: MUZA, 2009. ISBN 978-83-7495-018-3.
- ↑ Tringa totanus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Tringa totanus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).