Lędowo (powiat gdański)
54°16′25″N 18°44′08″E/54,273611 18,735556
| wieś | |
 Motława w Lędowie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
200[2] |
| Strefa numeracyjna |
58 |
| Kod pocztowy |
83-021[3] |
| Tablice rejestracyjne |
GDA |
| SIMC |
0169220 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Pruszcz Gdański  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu gdańskiego  | |
| 54°16′25″N 18°44′08″E/54,273611 18,735556[1]
| |
Lędowo (niem. Landau) – wieś w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie gdańskim, w gminie Pruszcz Gdański na obszarze Żuław Gdańskich.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wieś została założona przez Krzyżaków w 1372 roku. Pierwsze informacje pisane dotyczą świadczeń wsi Landaw na rzecz Zakonu Krzyżackiego i zawarte są w księdze "Das Marienburger Ämterbuch" z 1393 roku. W 1454 roku na mocy przywileju króla Kazimierza Jagiellończyka osada została włączona do gdańskiego patrymonium wiejskiego. W 1547 roku osadnicy holenderscy lokowali wieś na prawie emfiteutycznym. W tym czasie była to wieś wolna, w której została zniesiona pańszczyzna, posiadająca własny 27-punktowy wilkierz. Wieś znajdując się w obrębie należących do miasta Gdańska Żuław Steblewskich w drugiej połowie XVI wieku położona była w ówczesnym województwie pomorskim[4]. W 1646 poza wsią zanotowano istnienie wybudowania Landauerbruch (Kolonia Lędowo), w których na bagnistym terenie żyli mieszkańcy zwani "Dieweil von den Landauer und Brüchern". Odcinali się oni od spraw i obowiązków właściwej wsi wobec parafii w Giemlicach.
W połowie XVII wieku wieś liczyła 16 gospodarstw sąsiedzkich o powierzchni 707 morgów, a pod koniec tego wieku dodatkowo 10 gospodarstw zagrodniczych o powierzchni 115,2 morgów. Na przełomie XVII i XVIII wieku właścicielem wsi był Antoni Florissen.
Zanotowana liczba ludności w osadzie:
- 1793 - 248 osób w 48 rodzinach
- 1820 - 220 osób
- 1856 - 284 osoby
- 1869 - 279 osób w tym: 76 ewangelików i 203 katolików
- 1905 - 251 osób oraz dodatkowo w Kolonii Lędowo (Landauerbruch) 30 osób
- 1910 - 246 osób
- 1929 - 211 osób
Według rejestru z 1869 roku w Lędowie było 20 gospodarstw chłopskich i 4 zagrodnicze oraz 34 budynki mieszkalne. Poza tym karczma "Zum bunten Bock", dwór i szkoła.
W 1887 roku po reformie administracyjnej weszła w skład powiatu Gdańskie Niziny i podlegała obwodowi w Wocławach, gdzie znajdował się urząd stanu cywilnego, siedziba obwodu, kościół ewangelicki i katolicki. W 1920 roku znalazła się w granicach utworzonego Wolnego Miasta Gdańska, a we wrześniu 1939 roku została zajęta przez III Rzeszę Niemiecką.
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa gdańskiego.
W II połowie 2016 znajdujący się w miejscowości w ciągu drogi powiatowej nr 3334G Wiślina-Krzywe Koło około 50-letni most na Motławie został rozebrany i kosztem 2,34 mln złotych zastąpiony nowym, z podporami na palach żelbetowych i płytą nośną w postaci żelbetowego monolitu oraz chodnikiem dla pieszych, łączącym się z powstałym w 2010 roku Szlakiem Menonitów[5].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
We wsi znajduje się obity deskami budynek na kamiennej podmurówce, zbudowany na przełomie XVIII i XIX wieku. Do 1945 oraz od lat 50. do 70. XX wieku pełnił on funkcje szkoły. Następnie część budynku zaadaptowano na mieszkania komunalne, a część na świetlicę wiejską. Zachowała się oryginalna stolarka okienna, z oknami dwudzielnymi, ośmiokwaterowymi na zawiasach kątowych w drewnianych obramieniach. Część zewnętrznych, drewnianych elementów konstrukcyjnych budynku zostało precyzyjnie odtworzonych. Położony nad Motławą obiekt, nazywany przez władze gminy Modrzewiowym Dworem, od zakończenia remontu jesienią 2011 r. (koszt: 670 tysięcy złotych)[6] jest iluminowany w porze nocnej.
Obecnie w budynku znajduje się stała ekspozycja (stroje, meble), prezentująca wnętrze domu bogatego mieszkańca Żuław Gdańskich z XVII wieku (izba kobieca – miejsce haftowania i wyszywania; biuro gospodarza; izba paradna – miejsce przyjmowania gości)[7]. Otwarcie ekspozycji, wykorzystującej dekoracje i stroje z wyprodukowanego w 2012 roku spektaklu pt. "Wesele żuławskie z XVII wieku", nastąpiło w grudniu 2013 roku[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 68007
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 658 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Mapy województwa pomorskiego w drugiej połowie XVI w.: rozmieszczenie własności ziemskiej, sieć parafialna / Marian Biskup, Andrzej Tomczak. Toruń 1955, s. 128.
- ↑ Lędowo: Zakończono przebudowę mostu
- ↑ "Inwestycje w gminie Pruszcz Gdański", Gminne Strony nr 20, czerwiec 2011
- ↑ "Przystanek Lędowo", Kurier Gmin i Powiatu Gdańskiego nr 12/12, 7 sierpnia 2013 [1]
- ↑ Przystanek Lędowo już oficjalnie otwarty [dostęp 05.01.2014]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Dariusz Dolatowski: Gminne Strony. Zarys dziejów gminy Pruszcz Gdański do 1939 roku. Suwałki-Pruszcz Gdański: FFP AGNI, 2010, ISBN 978-83-60176-58-0.
