Maciej Słomczyński

Maciej Słomczyński

Joe Alex, Kazimierz Kwaśniewski, Józef Aleks

Data i miejsce urodzenia	10 kwietnia 1920 Warszawa
Data i miejsce śmierci	20 marca 1998 Kraków
Narodowość	polska
Język	polski
Dziedzina sztuki	powieści sensacyjne, kryminalne i milicyjne, dramat, scenariusz, tłumaczenia
Ważne dzieła
Śmierć mówi w moim imieniu Cichym ścigałam go lotem Gdzie przykazań brak dziesięciu
Odznaczenia

Maciej Słomczyński (ur. 10 kwietnia 1920 w Warszawie, zm. 20 marca 1998 w Krakowie) – polski pisarz i tłumacz. Swoje powieści kryminalne podpisywał pseudonimem Joe Alex.

Życiorys

Był synem amerykańskiego reżysera i producenta filmowego Meriana C. Coopera i Marjorie Crosby, Angielki (później Marjorie Crosby-Słomczyńska). Nazwisko Słomczyński nosił po ojczymie, Aleksandrze Słomczyńskim, za którego wyszła jego matka, kiedy nie zdecydowała się na wyjazd do USA z Cooperem. Biologiczne ojcostwo Coopera jest jednak kwestionowane, m.in. przez rodzinę.

W 1941 wstąpił do Konfederacji Narodu, w 1943 znalazł się w Armii Krajowej. Został aresztowany w 1944 i osadzony na Pawiaku, skąd uciekł. Przedostał się na Zachód i służył w armii oraz żandarmerii amerykańskiej we Francji.

Debiutował wierszami wydrukowanymi w 1946 na łamach łódzkiego pisma „Tydzień”. W 1947 powrócił na stałe do Polski, a siedem lat później osiadł w Krakowie.

W Polsce Ludowej prześladowany: poddany inwigilacji jako prawdopodobny angielski szpieg. Aby zerwać kontakt, wyjechał do Gdańska. W następnych latach wielokrotnie odmawiał współpracy. W 1953 sygnatariusz Rezolucji Związku Literatów Polskich w Krakowie w sprawie procesu krakowskiego.

Autor napisanej w 1957 powieści rozliczeniowej „Cassiopeia”, w której prezentuje postawy środowiska twórczego wobec komunizmu i powody, jakie skłaniały sporą część tego środowiska do służby nowemu ustrojowi (książka nie została wydana ze względów politycznych).

Przełożył m.in. Ulissesa i Podróże Guliwera, jako jedyna osoba na świecie przetłumaczył wszystkie dzieła Williama Szekspira. Jego przekłady Szekspira są jednak poddawane krytyce za brak zrozumiałości, wierności czy jakichkolwiek wartości literackich.

Joe Alex i Kazimierz Kwaśniewski

Był autorem powieści sensacyjnych i kryminalnych, publikował pod pseudonimami Joe Alex (także Józef Aleks) i Kazimierz Kwaśniewski (powieści milicyjne). Jako Joe Alex był autorem scenariuszy filmowych, sztuk teatralnych (Panny z Acheronu) oraz widowisk i audycji telewizyjnych. Kryminały Joe Alexa zostały przetłumaczone na 13 języków: białoruski, bułgarski, czeski, litewski, łotewski, niemiecki, rosyjski, rumuński, serbsko-chorwacki, słowacki, słoweński, ukraiński i węgierski.

Był członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, Rotary Club, wiceprezesem międzynarodowego stowarzyszenia „Fundacja Jamesa Joyce’a”, a od 1973 członkiem Irish Institute.

W 1980 został uhonorowany Nagrodą Miasta Krakowa za „twórczość literacką i przekładową”.

Postanowieniem prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego z dnia 11 listopada 1997, w uznaniu wybitnych zasług dla kultury narodowej, został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

Życie prywatne

Grób Macieja Słomczyńskiego na cmentarzu Rakowickim

Był trzykrotnie żonaty. Jego pierwszą żoną była Barbara, z domu Targońska. Po raz drugi ożenił się z Lidią, z domu Zamkow, aktorką i reżyserką teatralną. Po rozwodzie z nią, ożenił się po raz trzeci z Teresą z Grzybowskich, córką Konstantego, prawnika i historyka, oraz Krystyny z Estreicherów, pisarki.

Dzieci: Maciej Marian (ur. 1944), Piotr (ur. 1956), Wojciech (ur. 1962), matematyk, Małgorzata (ur. 1966), biolożka molekularna.

Został pochowany w Krakowie na cmentarzu Rakowickim w alei zasłużonych (kwatera LXIX pas B-2-12).

Twórczość

Pod własnym nazwiskiem

• Lądujemy 6 czerwca (Księgarnia Naukowa, Łódź 1947)
• Zadanie porucznika Kenta (Księgarnia Naukowa, Łódź 1947)
• Fabryka śmierci
• Szary cień
• Opowiadania o sprawach osobistych (Iskry, Warszawa 1953)
• Marsz ołowianych żołnierzy (Nasza Księgarnia, Warszawa 1965)

Jako Joe Alex

• Śmierć mówi w moim imieniu
• Cichym ścigałam go lotem
• Gdzie przykazań brak dziesięciu
• Niechaj odnajdą swoich wrogów (w antologii Pod szlachetnym koniem)
• Zmącony spokój Pani Labiryntu
• Cicha jak ostatnie tchnienie
• Jesteś tylko diabłem
• Piekło jest we mnie (rozszerzone wydanie Niechaj odnajdą swoich wrogów)
• Powiem wam jak zginął
• Czarne okręty – cykl powieści historycznych dla młodzieży – RSW Prasa-Książka-Ruch, Warszawa 1972–1975
  • Ofiarujmy bogom krew jego
  • Oto zapada noc mroczna
  • Abyś nie błądził w obcej ciemności
  • A drogi tej nie zna nikt
  • Cień nienawiści królewskiej
  • Lew was rozszarpał płowy
  • Ciemny pierścień zakrzepłej krwi
  • Kraina umarłych liści
  • Posejdon o białym obliczu
  • Niechaj umrze o wschodzie słońca
  • Sam bądź księciem

Jako Kazimierz Kwaśniewski

• Śmierć i Kowalski (scenariusz filmu pt. Ostatni kurs podpisany jest Joe Alex)
• Zbrodniarz i panna (scenariusz filmu o tym samym tytule podpisany jest Joe Alex)
• Każę aktorom powtórzyć morderstwo
• Gdzie jest trzeci król? (scenariusz filmu pt. Gdzie jest trzeci król podpisany jest Joe Alex)
• Ciemna jaskinia
• Czarny Kwiat

Scenariusze filmowe

• Joe Alex, Zbrodniarz i panna, 1963, reż. Janusz Nasfeter
• Joe Alex, Ostatni kurs, 1963, reż. Jan Batory
• Joe Alex, Gdzie jest trzeci król, 1966, reż. Ryszard Ber

Przekłady

• John Milton, Raj utracony
• William Faulkner, Światłość w sierpniu
• Robert Louis Stevenson, Przedziwna historia doktora Jekylla i pana Hyde’a
• James Matthew Barrie, Przygody Piotrusia Pana
• Lewis Carroll, Przygody Alicji w Krainie Czarów
• Lewis Carroll, O tym, co Alicja odkryła po drugiej stronie lustra
• Geoffrey Chaucer, Troilus i Criseyda
• William Blake, Czterej Zoa
• Vladimir Nabokov, Skośnie w lewo
• James Joyce, Ulisses

Linki zewnętrzne

• Maciej Słomczyński w Katalogu Biblioteki Narodowej