Mikołaj Aksan

Mikołaj Aksan
	podporucznik broni pancernych
Data i miejsce urodzenia	16 sierpnia 1893 ; Żytomierz
Data i miejsce śmierci	13 lub 14 kwietnia 1940 ; Katyń
	Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego; Wojsko Polskie
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa; II wojna światowa; kampania wrześniowa
	Odznaczenia

Mikołaj Aksan (ur. 4 sierpnia^?/16 sierpnia 1893 w Żytomierzu, zm. 13 lub 14 kwietnia 1940 w Katyniu) – podporucznik broni pancernych Wojska Polskiego.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 16 sierpnia 1893 w Żytomierzu, ówczesnej stolicy guberni wołyńskiej, w rodzinie Arnolda Leona i Marii z Rychlińskich^[1]^[2]. Był młodszym bratem Konrada (1883–1968), pułkownika Wojska Polskiego^[3]^[4] i Arnolda Edwarda (ur. 14 października 1885 w Kijowie), oficera armii rosyjskiej, lekarza medycyny, zamieszkałego w Michaliszkach^[5]^[6]^[a].

Mikołaj ukończył korpus kadetów i Pawłowską Szkołę Wojskową. W czasie I wojny światowej jako podporucznik walczył w szeregach 217 Kowrowskiego Pułku Piechoty(inne języki), a później 2 kompanii samochodowej (ros. 2-я автомобильная рота)^[7]^[2].

Od listopada 1922 do kwietnia 1934 pracował w warsztatach samochodowych 7 dywizjonu samochodowego w Poznaniu na stanowisku kierownika technicznego^[2]. Później został zatrudniony w 1 batalionie czołgów i samochodów pancernych w tym samym garnizonie^[2]. W 1934, jako oficer rezerwy pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Poznań Miasto. Posiadał wówczas przydział w rezerwie do kadry 7 dywizjonu samochodowego w Poznaniu^[8].

8 stycznia 1923 przeniósł się z Warszawy do Poznania^[9]. Od 16 sierpnia 1930 mieszkał w Poznaniu przy ul. Ułańskiej 2 razem z żoną, Elżbietą z domu Freyjang (ur. 14 maja 1894 w Petersburgu) i trójką dzieci: Mikołajem (ur. 4 maja 1922 w Petersburgu), Reginą Marią (ur. 18 kwietnia 1924 w Winiarach) i Włodzimierzem (ur. 13 października 1929 w Poznaniu)^[9]^[10].

W czasie kampanii wrześniowej 1939 dostał się do sowieckiej niewoli^[b]. Przebywał w obozie w Kozielsku^[11]. 11 lub 12 kwietnia 1940 został przekazany do dyspozycji naczelnika Zarządu NKWD Obwodu Smoleńskiego^[11]. 13 lub 14 kwietnia 1940 zamordowany w Katyniu i tam pogrzebany^[11]. Od 28 lipca 2000 spoczywa na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu.

5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień porucznika^[12]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[2]
Order Świętej Anny 2 stopnia – 1 grudnia 1916^[7]^[2]
Order Świętego Stanisława 2 stopnia – 12 maja 1916^[7]^[2]
Order Świętej Anny 3 stopnia z mieczami i kokardą – 18 listopada 1916^[7]^[2]
Order Świętego Stanisława 3 stopnia z mieczami i kokardą – 12 sierpnia 1915^[7]^[2]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ W. Ryżewski podał, że Arnold Aksan był wujem Mikołaja^[2].
↑ W. Ryżewski podał, że podporucznik Aksman został „powołany do służby wojskowej w ramach ostatniej mobilizacji sierpniowej przez macierzysty 7 dyon samochodowy (sic!)”^[2]. W rzeczywistości Kadra 7 Dywizjonu Samochowego została zlikwidowana sześć lat wcześniej.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 3.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Ryżewski 1992 ↓, s. 425.
↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-03-16]..
↑ Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie : Lokalizator grobów : Konrad Aksman. Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. [dostęp 2022-03-16].
↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-03-17]..
↑ Rocznik Lekarski 1938 ↓, s. 392.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Памяти героев ↓.
↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 182, 707.
↑ ^a ^b Kartoteka ewidencji ludności 1870–1931. Archiwum Państwowe w Poznaniu. [dostęp 2022-03-16]..
↑ Ryżewski 1992 ↓, s. 425, tu Elżbieta z Frejgandów.
↑ ^a ^b ^c Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 140.
↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
Rocznik Lekarski Rzeczypospolitej Polskiej na 1938 rok. Warszawa: Naczelna Izba Lekarska, 1938.
Убиты в Катыни. Книга Памяти польских военнопленных - узников Козельского лагеря НКВД, расстрелянных по решению политбюро ЦК ВКП(б) от 5 марта 1940 года. Лариса Еремина (red.). Москва: Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья», 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.
Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
Wacław Ryżewski. Pro memoria. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 1 (139), 1992. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Памяти героев Великой войны 1914–1918 : Поиск героев войны : Аксан Николай Арнольдович. Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej Zarząd ds. utrwalenia pamięci poległych w obronie Ojczyzny. [dostęp 2022-03-16]. (ros.).

[7] W. Ryżewski podał, że Arnold Aksan był wujem Mikołaja^[2].

[12] W. Ryżewski podał, że podporucznik Aksman został „powołany do służby wojskowej w ramach ostatniej mobilizacji sierpniowej przez macierzysty 7 dyon samochodowy (sic!)”^[2]. W rzeczywistości Kadra 7 Dywizjonu Samochowego została zlikwidowana sześć lat wcześniej.

[CITEREFKsięga_Cmentarna_Katynia20003-1] Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 3.

[CITEREFRyżewski1992425-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Ryżewski 1992 ↓, s. 425.

[3] Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-03-16]..

[4] Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie : Lokalizator grobów : Konrad Aksman. Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. [dostęp 2022-03-16].

[5] Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-03-17]..

[CITEREFRocznik_Lekarski1938392-6] Rocznik Lekarski 1938 ↓, s. 392.

[CITEREFПамяти_героев-8] Памяти героев ↓.

[CITEREFRocznik_Oficerski_Rezerw1934182,_707-9] Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 182, 707.

[p3-10] Kartoteka ewidencji ludności 1870–1931. Archiwum Państwowe w Poznaniu. [dostęp 2022-03-16]..

[CITEREFRyżewski1992425,_tu_Elżbieta_z_Frejgandów-11] Ryżewski 1992 ↓, s. 425, tu Elżbieta z Frejgandów.

[CITEREFУбиты_в_Катыни2015140-13] Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 140.

[14] Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[a]

[7]

[8]

[9]

[10]

[b]

[11]

[12]