Najstarsza Poznańska Fabryka Wódek i Likierów Artur Gaede przy ul. św. Wojciech w Poznaniu
 Budynek przy ul. św. Wojciech 29, siedziba fabryki | |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba |
Poznań |
| Adres |
św. Wojciech 29 |
Położenie na mapie Poznania  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
 52°24′42,52″N 16°55′58,51″E/52,411811 16,932919
| |
Najstarsza Poznańska Fabryka Wódek i Likierów Artur Gaede przy ul. św. Wojciech w Poznaniu (także Fabryka Czekolady, Cukrów i Wyrobów Owocowych[1]) – nieistniejąca fabryka wódek, likierów i słodyczy usytuowana przy ul. Święty Wojciech na obszarze centrum Poznania (Święty Wojciech).
Historia[edytuj | edytuj kod]
W październiku 1919 roku Artur Gaede nabył przedsiębiorstwo „Najstarsza fabryka likierów, wytłocznia soków oraz win owocowych egzystująca od roku 1816 firma J. Prochownik”, które mieściło się przy ul. Szewskiej w Poznaniu. W miejscu dawnej firmy zostawił probiernię alkoholi, a całą produkcję przeniósł do zakupionych zabudowań przy ul. św. Wojciech 29. Zakupił także kamienicę pod nr. 30, graniczącą z fabryką, gdzie zamieszkał wraz z rodziną[2].
Artur Gaede rozszerzył działalność przedsiębiorstwa i w 1922 roku miał swoje zakłady, oprócz Poznania, w Działdowie, Toruniu i Katowicach. W Działdowie była to działająca od 1850 roku fabryka wódek i likierów „M. Buetow”. W Toruniu działająca od 1868 roku destylarnia spirytusu firmy „Markus Henius”[2]. Natomiast w Katowicach zakupił fabrykę gwoździ i powozów, gdzie utrzymując produkcję gwoździ, pozostałą część przebudował na fabrykę likierów[3]. Oprócz destylacji spirytusu Artur Gaede specjalizował się w produkcji wódek gatunkowych, w szczególności winiaków i likierów: Griotka, Benuś, Herbavit, Souvenir, Al.-Pari i Portwein[2].
W 1927 roku poszerzono działalność i rozpoczęto wytwarzanie cukierków, karmelków, dropsów, marmolady i powideł. W tym samym roku produkcję wódek czystych i handel nimi przejęła działająca od 1 stycznia 1925 roku dyrekcja Państwowego Monopolu Spirytusowego, która ustalała także ceny sprzedaży. Prywatne firmy mogły produkować tylko wódki gatunkowe, co przyczyniło się do spadku produkcji. Z kolei kryzys z lat 1929–1933 obniżył zapotrzebowanie na likiery i słodycze. 30 kwietnia 1932 na terenie fabryki wybuchł pożar, który spowodował straty w wysokości 15 tys. ówczesnych złotych[2].
W 1934 roku wyznaczono nadzorcę sądowego przedsiębiorstwa. Artur Gaede wkrótce sprzedał swoje wszystkie zakłady, zostawiając tylko ten przy ul. św. Wojciech. Po rozbudowie w 1937 roku, zakład jako pierwszy w Polsce rozpoczął produkcję Wódki Stołowej 45%, podwójnie rektyfikowanej[1][4]. Z dniem 31 lipca 1939 roku firmę postawiono w stan upadłości. 14 kwietnia 1940 roku okupacyjny, niemiecki nazistowski sąd rejonowy zawiesił postępowanie upadłościowe. Wyznaczono komisarzy zarządzających przedsiębiorstwem. W tym czasie wytwarzano cukierki, drażetki, marmoladę i soki[2].
Po zakończeniu wojny zakład przeszedł pod zarząd przymusowy państwa polskiego. Następnie w latach 1945–1948 wytwórnię wydzierżawiono producentowi słodyczy Stanisławowi Mareckiemu. Później wytwórnię przejęła Państwowa Wytwórnia Cukierków „Ira”, która była III Oddziałem Państwowej Fabryki Cukrów, Czekolady i Keksów „Goplana” w Poznaniu. W marcu 1953 roku fabrykę „Ira” przekazano Farmaceutycznej Spółdzielni Pracy w Poznaniu. Obecnie siedzibę w tym miejscu ma Zakład Chemiczno-Farmaceutyczny „Farmapol”[2].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Podwórze zakładu -
Brama wjazdowa do zakładu -
Kamienica przy zakładzie, św. Wojciech 30
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Disorder, Poznańska Fabryka Wódek i Likierów Artur Gaede [online], Spirits [dostęp 2019-04-09] (pol.).
- ↑ a b c d e f Wydawnictwo miejskie Posnania, Kronika Miasta Poznania - Budownictwo przemysłowe, nr 3-2012, Artur Gaede i jego fabryka, Grażyna Sobierajska-Mormol, s. 211-224, ISSN 0137-3552.
- ↑ GÓRNOŚLĄZAK-Pismo codzienne, poświęcone sprawom ludu polskiego na Śląsku. [online] [dostęp 2019-04-09] (pol.).
- ↑ stolowa.com [online] [dostęp 2019-04-09] (pol.).