Nowa Cerkiew (powiat tczewski)
53°52′00″N 18°39′32″E/53,866667 18,658889| wieś | |
.jpg) Kościół pw. Wniebowzięcia NMP | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
430[2] |
| Strefa numeracyjna |
58 |
| Kod pocztowy |
83-132[3] |
| Tablice rejestracyjne |
GTC |
| SIMC |
0167740 |
Położenie na mapie gminy Morzeszczyn  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tczewskiego  | |
| 53°52′00″N 18°39′32″E/53,866667 18,658889[1]
| |
Nowa Cerkiew – wieś kociewska w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie tczewskim, w gminie Morzeszczyn. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa gdańskiego.
Miejscowość położona jest na Kociewiu, drugim obok Kaszub regionie Pomorza Gdańskiego. Należy do diecezji pelplińskiej, leży 8 km na południe od Pelplina.
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Nazwa Nowa Cerkiew po raz pierwszy pojawia się w niemieckim dokumencie z 1302 roku w postaci: Nuwokirche. Kolejne etapy ewolucji nazwy to: Nowa ecclesia z 1326 roku oraz Nowa Czerkiew 1583 z roku.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Historia Nowej Cerkwi wiąże się nierozłącznie z istniejącą w niej parafią. W 1276 roku do Pelplina przybyli cystersi, którzy w 1302 roku lokowali wieś. Lokacja ta była pierwszą w opactwie pelplińskim realizowaną na prawie chełmińskim. W okresie reformacji prawie cała ludność Nowej Cerkwi przyjęła luteranizm. W roku 1583 rzekomo miejscowy proboszcz musiał zgodzić się nawet na luterańskich rodziców chrzestnych.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Według rejestru zabytków NID[4] na listę zabytków wpisane są:
- kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP, 1362, XVIII-XIX, nr rej.: A-1310 z 24.04.1990
- cmentarz przy kościele, nr rej.: j.w.
Otoczony cmentarzem z neogotycką bramą trójnawowy kościół w najstarszych fragmentach pochodzi z XIV wieku (prezbiterium, zakrystia, wieża). Przebudowywany był w roku 1820, 1851 i po pożarze w 1855. Skromny wystrój pochodzi głównie z końca XVIII wieku. W górnej kondygnacji ołtarza znajduje się gotycka figura Matki Boskiej Bolesnej przeniesiona tu z przydrożnej kaplicy ze wsi Borkowo, a w kruchcie stoi kamienna kropielnica[5].
W podziemiach kościoła spoczywa Maciej Prądzyński – ostatni opat opactwa w Pelplinie, który po kasacie klasztoru został tu proboszczem.
Wewnątrz kościoła wisi żyrandol, w którym oprawki do świec zrobione są z łusek po nabojach. Podczas II wojny tutejsi mieszkańcy zbierali je i umieszczali w żyrandolu, by upamiętnić ginące od nich ofiary.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Nowa Cerkiew – inne miejscowości
- Gętomie
- Morzeszczyn
- Rombark
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 87890
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 826 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2022-01-02].
- ↑ Piotr Skurzyński, Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 309, ISBN 978-83-7495-133-3.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Gmina Morzeszczyn - Przyjdziesz tu jako obcy, wyjedziesz jako przyjaciel, Wyd. Urzędu Gminy Morzeszczyn
- Witryna internetowa poświęcona Nowej Cerkwi
- Oficjalna strona internetowa gminy Morzeszczyn
- Publiczna Szkoła Podstawowa w Nowej Cerkwi. spnowacerkiew.ovh.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-03-12)].
- Siedziba gminy: Morzeszczyn
