Piotraszewo
54°04′01″N 20°23′16″E/54,066944 20,387778| wieś | |
 Kościół św. Bartłomieja Apostoła | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
185[2] |
| Strefa numeracyjna |
89 |
| Kod pocztowy |
11-040[3] |
| Tablice rejestracyjne |
NOL |
| SIMC |
0472816 |
Położenie na mapie gminy Dobre Miasto  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu olsztyńskiego  | |
| 54°04′01″N 20°23′16″E/54,066944 20,387778[1]
| |
Piotraszewo (dawniej niem. Peterswalde) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Dobre Miasto. Do 1954 roku siedziba gminy Piotraszewo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Wieś znajduje się w historycznym regionie Warmia.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wieś lokowana była 14 grudnia 1335 roku przez wójta warmińskiego Henryka z Lutr. Zasadźcą wsi na prawie chełmińskim był Piotr, który miał do zagospodarowania 60 włók. Piotr otrzymał 6 włók wolnych, urząd sołecki, karczmę i pół morgi jako uposażenie karczmy, ponadto dochody z sadownictwa niższego oraz prawo połowu ryb na własne potrzeby w jeziorach: Bugi i Potary. Proboszcz w Piotraszewie wymieniany był w dokumencie z 1363 roku. W 1375 r. bp warmiński Henryk Sorbom dodał wsi 12 włók lasu. Wieś została zniszczona w czasie wojny głodowej w 1414 r. Wówczas w miejscowym kościele zamordowano proboszcza. W 1451 r. bp warmiński Franciszek Kuhschmalz nadał wiosce posiadłość Lamoten, licząca 6 włók ziemi.
Z akt wizytacyjnych parafii wynika, że w drugiej połowie XVI funkcjonowała tu szkoła parafialna. Kościół w Piotraszewie w wykazie parafii sprzed 1525 roku w archiprezbiteratów warmińskich ujęty był jako kościół filialny Bieniewa i jako taki wymieniany był w pierwszych latach XVII wieku. W 1612 r. bp warmiński Szymon Rudnicki wystawił przywilej dla Antoniego Poschmana (tutejszy sołtys) dotyczący karczmy, jednej morgi ziemi oraz jednej włoki, w zamian za czynsz w wysokości 6 grzywien. W tym czasie dokonano pomiarów wsi, wykazując nadwyżkę gruntów. W 1615 r. bp Szymon Rudnicki nadał wójtowi krajowemu i staroście jeziorańskiemu, Eustachemu Knobelsdorfowi nadwyżkę w wielkości 3 łanów oraz trzech mórg ziemi na prawie chełmińskim koło dóbr Urbanowo. W roku 1622 Piotraszewo miało ponownie swojego proboszcza.
W roku 1688 we wsi było 17 gospodarstw chłopskich, 5 zagrodników i 10 komorników.
Po II wojnie światowej Piotraszewo zostało wsią sołecką i funkcjonuje tutaj szkoła podstawowa.
Kościół[edytuj | edytuj kod]
Gotycki kościół w Piotraszewie wybudowano w drugiej połowie XIV wieku. Później musiał być przebudowywany, ponieważ ponownie był konsekrowany w roku 1580 przez biskupa warmińskiego Marcina Kromera. Kościół był remontowany w latach 1738–1742 i w latach 1886–1887.
Świątynia w Piotraszewie jest orientowana, z układem salowym. Drewniana wieża, w dolnej części murowana z roku 1739, znajduje się w części zachodniej kościoła. Na wieży chorągiewka z herbem biskupa Szembeka. Po stronie północnej kościoła znajduje się zakrystia (XVII–XVIII w.), a po południowej kruchta. Na ścianie południowej świątyni wykonano zegar słoneczny z datą 1772.
Ołtarz główny rokokowy z 1782 roku wykonany w pracowni Chrystiana Bernarda Schmidta z Reszla. W centralnej części ołtarza znajduje się patron kościoła św. Bartłomiej. Obraz świętego wyszedł spod pędzla Korzeniewskiego. Tabernakulum i balustradę przy ołtarzu wykonał w 1798 Chrystian Beniamin Schultz z Lidzbarka. Jego dziełem jest także klasycystyczna ambona. Ołtarze boczne wykonane zostały w połowie XIX w.. Kropielnica i chrzcielnica wykonane zostały jeszcze w średniowieczu z granitu. Ta ostatnia umieszczona została w rokokowej zagrodzie z drugiej połowy XVIII wieku. Chór muzyczny wykonany został w XVIII w., a organy pod koniec XIX w. Do najstarszych zabytków kościoła należy dzwon z XV wieku.
Demografia[edytuj | edytuj kod]
W roku 1783 w Piotraszewie było 49 domów.
Liczba mieszkańców kształtowała się następująco: w roku 1818 – 267 osób, w 1939 – 537, w 1998 – 211.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 101360
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 940 [zarchiwizowane 2022-10-26].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Tadeusz Chrzanowski, Przewodnik po zabytkowych kościołach północnej Warmii, Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn, 1978. (str. 131–132 opis kościoła)
- Jan Chłosta, Słownik Warmii, Wydawnictwo LITTERA, Olsztyn, 2002, ISBN 83-914158-5-6 (str. 260–261 – opis wsi)
- Suchenek Zygmunt, Dobre Miasto: skrawek uroczej Warmii, Olsztyn 2011, ISBN 978-83-61602-97-2
| Siedziba gminy | |
|---|---|
| Wsie | |
| Osady | |
| Osady leśne | |
| Integralne części wsi |
