Pomnik królowej Wiktorii w Valletcie
 Pomnik w 2012 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Miejsce | |
| Projektant |
Giuseppe Valenti |
| Materiał | |
| Data odsłonięcia |
5 sierpnia 1891 |
Położenie na mapie Malty  | |
Położenie na mapie Morza Śródziemnego  | |
 35°53′54,3″N 14°30′48,0″E/35,898417 14,513333
| |
Pomnik królowej Wiktorii w Valletcie – monument usytuowany przed Biblioteką Narodową Malty na Republic Square w Valletcie na Malcie. Wyrzeźbiony został z marmuru przez sycylijskiego artystę Giuseppe Valentiego. Przedstawia siedzącą królową, mającą na sobie szal z koronki maltańskiej. Pomnik został umieszczony na placu 5 sierpnia 1891, zastępując na tym miejscu brązowy pomnik Antonio Manoela de Vilheny.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Miejsce, w którym stoi pomnik było puste do połowy XIX wieku. Wtedy to gubernator John Le Marchant umieścił tam brązowy pomnik Antonio Manoela de Vilheny, odlany w 1736, który wcześniej znajdował się w forcie Manoel, zaś na placu wokół monumentu założył ogród z drzewami pomarańczowymi. Po umieszczeniu pomnika królowej Wiktorii w miejscu posągu Vilheny ten ostatni został przeniesiony do Floriany, a drzewa pomarańczowe usunięto[1].
,_RP-F-F01141-C.jpg)
Monument ku czci brytyjskiej monarchini zamówiono w drodze publicznej subskrypcji dla upamiętnienia Złotego Jubileuszu królowej Wiktorii w 1887. Został wyrzeźbiony w Palermo[2] przez sycylijskiego artystę Giuseppe Valentiego, a odsłonięcia dokonano 5 sierpnia 1891. Ten sam artysta w 1885 wyrzeźbił posąg św. Publiusza dla katedry w Mdinie[3].
W 1901, dziesięć lat po odsłonięciu, monument Wiktorii stał się centralnym punktem publicznych obchodów żałoby po śmierci królowej[4].
Podczas II wojny światowej pomnik prawdopodobnie został uszkodzony przez szrapnel oraz wstrząsy spowodowane eksplozją bomb w pobliżu[3]. W latach 60. XX wieku posąg podobno stał się celem socjalistów, którzy pomalowali go czerwoną farbą. Sporadycznie postulowano jego usunięcie, nawet po tym, jak w 1964 Malta stała się niepodległym państwem, a później w 1974 republiką[5]. Plac, na którym znajduje się posąg, oficjalnie znany jako Misraħ ir-Repubblika (Plac Republiki), nadal jest powszechnie określany jako „Pjazza Reġina” (Plac Królowej) ze względu na monument Wiktorii[6].
Na przestrzeni lat stan pomnika się pogarszał z powodu warunków pogodowych i dzikich gołębi, które są powszechne w okolicy. Na początku XXI wieku części cokołu zostały wyszczerbione, brakowało palców lewej ręki oraz części korony i berła. Napisy na cokole również uległy erozji. W 2011 zabytek został oczyszczony i odrestaurowany, a prace konserwatorskie prowadzone były przez Heritage ResCo. Restauracja była sponsorowana przez M. Demajo Group i Din l-Art Ħelwa, pewną pomoc zapewniło też Ministerstwo Zasobów i Spraw Wiejskich[3][7].
W czerwcu 2020 pojawiły się wezwania do usunięcia pomnika, w następstwie usuwania wielu posągów w Stanach Zjednoczonych i innych państwach podczas protestów po śmierci George’a Floyda. Mario Azzopardi, były dyrektor artystyczny Europejskiej Stolicy Kultury 2018, nazwał posąg „kolonialną nieprzyzwoitością” (ang. colonial obscenity) i wezwał do jego usunięcia[8], podczas gdy przewodniczący Malta Book Council, Mark Camilleri, wezwał do jego przeniesienia i zastąpienia pomnikiem wybitnego maltańskiego intelektualisty[5]. Byli też tacy, którzy sprzeciwiali się usunięciu monumentu , m.in. założyciel Fondazzjoni Wirt Artna Mario Farrugia[9] oraz minister kultury José Herrera. Ten ostatni stwierdził, że usunięcie pomników brytyjskich rządów kolonialnych na Malcie byłoby „śmieszne” i nie zmieniłoby faktu, że wyspy były pod obcym panowaniem przez większość jej historii[10].
Opis pomnika[edytuj | edytuj kod]
Posąg przedstawia królową Wiktorię ubraną w szal z koronki maltańskiej[3], nawiązując do faktu, że zamówiła „osiem tuzinów par długich i osiem tuzinów par krótkich rękawiczek, oprócz szala” z koronki maltańskiej. Według Jesmonda Grecha zrobiła to, „próbując ożywić to starożytne rzemiosło”[11].
Pomnik został wyrzeźbiony z białego marmuru, zaś cokół i prowadzące do niego stopnie wykonano z szarego kamienia[7]. Na cokole umieszczone są dwa herby, odlane z brązu: Wielkiej Brytanii z przodu i Malty z tyłu[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Themistocles Żammit. Il-Belt (Valletta). „Il-Malti”. 2, s. 33–35, 1928. Il-Għaqda tal-Kittieba tal-Malti. [zarchiwizowane z adresu 2020-05-17]. (malt.).
- ↑ Cristina Beltrami, Monumento alla Regina Vittoria - Giuseppe Valenti [online], www.duesecolidiscultura.it [zarchiwizowane z adresu 2011-02-26] (wł.).
- ↑ a b c d e George Cini: Queen gets good scrub in Valletta. [w:] Times of Malta [on-line]. 2011-03-30. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-16)]. (ang.).
- ↑ Statue of Queen Victoria 1891. Yale Centre for British Arts. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-12-05)]. (ang.).
- ↑ a b Jonathan Cilia: Replace Queen Victoria With Statue Of A Maltese Intellectual, Book Council Chairman Says. Lovin Malta, 2020-06-16. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-16)]. (ang.).
- ↑ James Debono: More tables squeezed into Pjazza Regina under new plan. [w:] Malta Today [on-line]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-16)]. (ang.).
- ↑ a b The Restoration of the Queen Victoria Monument in Valletta. Din l-Art Ħelwa. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-16)]. (ang.).
- ↑ Jonathan Cilia: Should Valletta's Queen Victoria Statue Be Removed? Call For Tearing Down Of Colonial Symbols Gains Traction. Lovin Malta, 2020-06-15. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-16)]. (ang.).
- ↑ Keith Demicoli: Debate over historical monuments – some want them to be removed, others do not agree. [w:] TVM [on-line]. 2020-06-16. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-18)]. (ang.).
- ↑ Keith Micallef: Minister: Removing colonial-era monuments would be ridiculous. [w:] Times of Malta [on-line]. 2020-06-17. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-18)]. (ang.).
- ↑ Jesmond Grech, British Heritage in Malta, Sesto Florentino (Fi): Centro Stampa Editoriale (Plurigraf), 2003, s. 52, ISBN 88-7551-001-6 (ang.).
- † Zburzone / Rozebrane / Ruiny