Kościół Świętego Andrzeja Apostoła w Słonimie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m zamieniam magiczny ISBN na szablon |
drobne merytoryczne |
||
| Linia 69: | Linia 69: | ||
|www = |
|www = |
||
}} |
}} |
||
'''Kościół św. Andrzeja w |
'''Kościół św. Andrzeja Apostoła w Słonimiu''' – rzymskokatolicki kościół w stylu [[Barok wileński|baroku wileńskiego]], zbudowany w [[1775]] lub około [[1750]] roku. |
||
== Historia == |
== Historia == |
||
Parafię i pierwszy kościół p.w. Św. Andrzeja i Marii Magdaleny, usytuowany w pierwotnym centrum Słonimia, położonym w sąsiedztwie zamku na prawym brzegu [[Szczara|rzeki Szczary]], ufundował przed 1492 rokiem [[Kazimierz IV Jagiellończyk|Kazimierz Jagiellończyk]], co 2 maja 1493 potwierdził jego syn [[Aleksander Jagiellończyk]]. Kolejne fundusze potwierdził w 1608 roku król [[Zygmunt III Waza]]<ref name=":0">Materiały do dziejów sztuki sakralnej, Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa nowogródzkiego, część II tom 3 Miasto Słonim, Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie, Kraków 2013, s.25-64</ref>. Nowy kościół drewniany w miejsce poprzedniego zbudowano w 1594 roku. W 1608 powstała szkoła parafialna. W 1614 roku zbudowano szpital<ref name=":0" />. W 1655 roku kościół ten spaliły wojska moskiewskie<ref name=":0" />. Odbudowano go w 2 poł. XVII wieku z drewna w skromniejszej formie niż poprzednio. |
|||
Kościół został wzniesiony w 1775 w stylu późnego [[barok]]u, z inicjatywy [[Józef Arnulf Giedroyć|Józefa Giedroycia]] i [[proboszcz]]a Ancuty<ref name="kresy">[http://www.kresy.pl/zobacz-kresy,miejsca?zobacz/kosciol-sw-andrzeja-w-slonimiu Kościół św. Andrzeja w Słonimiu]</ref>. Wcześniej w tym samym miejscu znajdowały się kościoły drewniane<ref name="kresy"/>. W czasie [[I wojna światowa|I wojny światowej]] został poważnie uszkodzony, następnie, po remoncie, ponownie służył miejscowej parafii rzymskokatolickiej<ref name="prz">[[Grzegorz Rąkowski|G. Rąkowski]], Ilustrowany przewodnik po zabytkach kultury na Białorusi, Burchard Edition, Warszawa 1997, {{ISBN|83-904446-9-0}}, s.216-218</ref>. Po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] władze radzieckie zamknęły kościół i zaadaptowały go na magazyn soli, co przyczyniło się do postępującej dewastacji obiektu. Wspólnota wiernych odzyskała świątynię w 1991, parafię słonimską objęli [[kapucyni]], którzy w latach 1991-1993 przeprowadzili remont budynku<ref name="kresy"/>. |
|||
Obecnie istniejący kościół w stylu baroku wileńskiego<ref name=":0" /> został wzniesiony połowie XVIII wieku lub w 1775 roku na koszt biskupa inflanckiego [[Jan Stefan Giedroyć|Jana Stefana Giedroycia]] i staraniem [[Pleban|plebana]] słonimskiego, [[Kanonik|kanonika]] wileńskiego Franciszka Ancuty<ref name=":0" />. Późniejszy przekaz wymienia także współudział hetmanowej Aleksandry z Czartoryskich Ogińskiej i generała adiutanta buławy wielkiej Jana Bułhaka<ref name=":0" />. |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
W latach 1776-1777 lub 1778-1779 czeski malarz [[Antoni Herliczka]] wykonał freskową dekorację wnętrza<ref name=":0" />. |
|||
W 1828 roku kościół pokryty był nową dachówką, a teren cmentarza otaczał parkan z bramką z 2 dzwonami. W 1856 roku liczba parafian wynosiła 4842 osoby. W latach 1874-1880 przeprowadzono remont świątyni i położono nową dachówkę. W 1909 roku krakowski malarz Ignacy Mazurek odnowił polichromię na sklepieniu i w prezbiterium., a w 1910 roku położono nową terakotową posadzkę<ref name=":0" />. |
|||
W 1915 roku w czasie [[I wojna światowa|I wojny światowej]] kościół został ostrzelany i częściowo spalony, w wyniku czego utracił dach. W 1919 roku [[bolszewicy]] zamordowali proboszcza Słonimskiego ks. Jana Webera. W 1921 roku rozpoczęto remont kościoła ze środków Państwowego Biura Odbudowy, który przerwano z braku środków w 1923 roku. W 1927 i 1932 odpadł częściowo tynk ze sklepienia. W 1934 roku konserwator wojewódzki [[Stanisław Lorentz]] uznał urzędowo kościół za zabytek. W 1936 roku kościół pokryto dachówką, a wieże blachą<ref name=":0" />. |
|||
W marcu 1942 roku Niemcy rozstrzelali proboszcza Kazimierza Grochowskiego, po którym funkcję proboszcza pełnił czasowo kapelan niepokalanek jezuita [[Adam Sztark|Adam Stark]], rozstrzelany przez Niemców w grudniu 1942 za pomaganie ludności żydowskiej podczas [[Holocaust w okupowanej Polsce 1939–1945|Holocaustu]]. Jego następcą został ks. Henryk Drahel, w roku 1949 aresztowany przez władze radzieckie i zesłany do [[Łagry|łagru]]<ref name=":0" />. |
|||
Kościół zamknięty został przez Rosjan w styczniu 1946 roku i przeznaczono go na skład zboża, a następnie soli<ref name=":0" />. |
|||
Po latach dewastacji odzyskano kościół i nowy proboszcz ojciec Witold Żelwietro OFMCap (w Słonimiu od 27 czerwca 1987 roku) rozpoczął starania o jego odbudowę. Stan budynku był ówcześnie fatalny: sklepienie całkowicie runęło, zbita została [[empora]] chórowa, ambona i częściowo ołtarze boczne, w ołtarzu zniszczono rzeźby św. Piotr i św. Paweł, anioły w [[tabernakulum]] i zwieńczeniu, znacznie uszkodzono freski w prezbiterium. Prace remontowe trwały od wiosny 1991 do lata 1993 pod kierownictwem Olgi Atas oraz konserwatorów Nikołaja Załatuchy i Włodzimierza Rakickiego. Położono nową więźbę, nowy dach, odbudowano ołtarz główny, odsolono mury, odbudowano emporę, pilastry i gzymsy. Do 25 maja 1993 trwała konserwacja ocalałych malowideł oraz prace nad nową polichromią sklepienia prowadzone przez polskich konserwatorów<ref name=":0" />. |
|||
W dniu 11 września 1993 dokonano uroczystej rekonsekracji odbudowanego kościoła. Po śmierci w 2009 roku ojca Witolda Żelwietro, proboszczem został br. Andrzej Buksztan<ref name=":0" />. |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
Kościół w Słonimiu jest budowlą jednonawową. Został wzniesiony na planie prostokąta, z dwiema [[zakrystia]]mi. Na falistej elewacji frontowej kościoła, o kilkakrotnie załamanej linii, znajdują się dwie ustawione pod kątem do fasady wieże. Dodatkową dekoracją elewacji są rozbudowane [[gzyms]]y, nisze i zwielokrotnione [[pilaster|pilastry]]. Obydwie wieże zwieńczone są hełmami z latarniami. Pomiędzy wieżami widoczny jest profilowany szczyt z [[woluta]]mi i oknem<ref name="prz"/>. Pilastry występują także na bocznych fasadach kościoła, które są dodatkowo rozczłonkowane wydłużonymi oknami<ref name="prz"/>. |
Kościół w Słonimiu jest budowlą jednonawową. Został wzniesiony na planie prostokąta, z dwiema [[zakrystia]]mi. Na falistej elewacji frontowej kościoła, o kilkakrotnie załamanej linii, znajdują się dwie ustawione pod kątem do fasady wieże. Dodatkową dekoracją elewacji są rozbudowane [[gzyms]]y, nisze i zwielokrotnione [[pilaster|pilastry]]. Obydwie wieże zwieńczone są hełmami z latarniami. Pomiędzy wieżami widoczny jest profilowany szczyt z [[woluta]]mi i oknem<ref name="prz"/>. Pilastry występują także na bocznych fasadach kościoła, które są dodatkowo rozczłonkowane wydłużonymi oknami<ref name="prz"/>. |
||
We wnętrzu kościoła, urządzonym w stylu [[ |
We wnętrzu kościoła, urządzonym w stylu [[Rokoko|rokokowym]], [[Stiuk|stiukowy]] ołtarz główny w formie [[Portyk|portyku]] skonstruowanego z podwójnych kolumn w porządku korynckim jest rekonstrukcją z 1993 roku, zwieńczony trójkątnym frontonem, na którym umieszczono zachowane figury aniołów pochodzące z XVIII wieku<ref name="prz"/>. |
||
Po bokach zachowały się rokokowe ołtarze. Jedynym zabytkiem malarstwa sztalugowego jest barokowy obraz Św. Antoni z Dzieciątkiem z 1 poł. XVIII wieku w lewym ołtarzu bocznym i pochodzący z kościoła Bernardynów. Obiektem szczególnego kultu w kościele jest wizerunek [[Antoni Padewski|św. Antoniego Padewskiego]] oraz kopia ikony Matki Boskiej Żyrowickiej z 2 poł. XVIII wieku<ref name="kresy">[http://www.kresy.pl/zobacz-kresy,miejsca?zobacz/kosciol-sw-andrzeja-w-slonimiu Kościół św. Andrzeja w Słonimiu]</ref>. Nawę kryje sklepienie kolebkowe<ref name="prz" />. We wnętrzu świątyni widoczne są także późnobarokowe freski o tematyce biblijnej<ref name="prz" />. Szczególnie cenne są pozostałości malowideł, które wykonał barokowy malarz [[Antoni Herliczka]] (zachowało się 40% stanu pierwotnego)<ref>Malowidła ścienne Antoniego Herliczki w kościele pw. św. Andrzeja w Słonimiu, w: Sztuka ziem wschodnich Rzeczypospolitej XVI-XVIII, red. J. Lileyko, TN KUL, Lublin 2000, s. 533-557.</ref>. |
|||
W stanie destruktu znajduje się stiukowa rokokowa [[Ambona (architektura)|ambona]] w kształcie łodzi. Późnobarokowa plebania nie istnieje<ref name=":0" />. |
|||
W pobliżu znajduje się Klasztor Kapucynów w budynku z końca XVIII wieku. |
|||
W pn. części cmentarza nagrobek ks. Jana Webera zamordowanego przez bolszewików w 1919 roku. |
|||
== Galeria == |
== Galeria == |
||
Wersja z 14:57, 13 lip 2017
| kościół parafialny | |||||||||||||||||
 Widok ogólny | |||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||
| Adres |
{{{adres}}} | ||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||
| Diecezja | |||||||||||||||||
| Wezwanie |
św. Andrzej | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Położenie na mapie Słonima  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie Białorusi  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego  | |||||||||||||||||
 53°05′50,8″N 25°19′46,9″E/53,097444 25,329694
| |||||||||||||||||
.jpg)
Kościół św. Andrzeja Apostoła w Słonimiu – rzymskokatolicki kościół w stylu baroku wileńskiego, zbudowany w 1775 lub około 1750 roku.
Historia
Parafię i pierwszy kościół p.w. Św. Andrzeja i Marii Magdaleny, usytuowany w pierwotnym centrum Słonimia, położonym w sąsiedztwie zamku na prawym brzegu rzeki Szczary, ufundował przed 1492 rokiem Kazimierz Jagiellończyk, co 2 maja 1493 potwierdził jego syn Aleksander Jagiellończyk. Kolejne fundusze potwierdził w 1608 roku król Zygmunt III Waza[1]. Nowy kościół drewniany w miejsce poprzedniego zbudowano w 1594 roku. W 1608 powstała szkoła parafialna. W 1614 roku zbudowano szpital[1]. W 1655 roku kościół ten spaliły wojska moskiewskie[1]. Odbudowano go w 2 poł. XVII wieku z drewna w skromniejszej formie niż poprzednio.
Obecnie istniejący kościół w stylu baroku wileńskiego[1] został wzniesiony połowie XVIII wieku lub w 1775 roku na koszt biskupa inflanckiego Jana Stefana Giedroycia i staraniem plebana słonimskiego, kanonika wileńskiego Franciszka Ancuty[1]. Późniejszy przekaz wymienia także współudział hetmanowej Aleksandry z Czartoryskich Ogińskiej i generała adiutanta buławy wielkiej Jana Bułhaka[1].
W latach 1776-1777 lub 1778-1779 czeski malarz Antoni Herliczka wykonał freskową dekorację wnętrza[1].
W 1828 roku kościół pokryty był nową dachówką, a teren cmentarza otaczał parkan z bramką z 2 dzwonami. W 1856 roku liczba parafian wynosiła 4842 osoby. W latach 1874-1880 przeprowadzono remont świątyni i położono nową dachówkę. W 1909 roku krakowski malarz Ignacy Mazurek odnowił polichromię na sklepieniu i w prezbiterium., a w 1910 roku położono nową terakotową posadzkę[1].
W 1915 roku w czasie I wojny światowej kościół został ostrzelany i częściowo spalony, w wyniku czego utracił dach. W 1919 roku bolszewicy zamordowali proboszcza Słonimskiego ks. Jana Webera. W 1921 roku rozpoczęto remont kościoła ze środków Państwowego Biura Odbudowy, który przerwano z braku środków w 1923 roku. W 1927 i 1932 odpadł częściowo tynk ze sklepienia. W 1934 roku konserwator wojewódzki Stanisław Lorentz uznał urzędowo kościół za zabytek. W 1936 roku kościół pokryto dachówką, a wieże blachą[1].
W marcu 1942 roku Niemcy rozstrzelali proboszcza Kazimierza Grochowskiego, po którym funkcję proboszcza pełnił czasowo kapelan niepokalanek jezuita Adam Stark, rozstrzelany przez Niemców w grudniu 1942 za pomaganie ludności żydowskiej podczas Holocaustu. Jego następcą został ks. Henryk Drahel, w roku 1949 aresztowany przez władze radzieckie i zesłany do łagru[1].
Kościół zamknięty został przez Rosjan w styczniu 1946 roku i przeznaczono go na skład zboża, a następnie soli[1].
Po latach dewastacji odzyskano kościół i nowy proboszcz ojciec Witold Żelwietro OFMCap (w Słonimiu od 27 czerwca 1987 roku) rozpoczął starania o jego odbudowę. Stan budynku był ówcześnie fatalny: sklepienie całkowicie runęło, zbita została empora chórowa, ambona i częściowo ołtarze boczne, w ołtarzu zniszczono rzeźby św. Piotr i św. Paweł, anioły w tabernakulum i zwieńczeniu, znacznie uszkodzono freski w prezbiterium. Prace remontowe trwały od wiosny 1991 do lata 1993 pod kierownictwem Olgi Atas oraz konserwatorów Nikołaja Załatuchy i Włodzimierza Rakickiego. Położono nową więźbę, nowy dach, odbudowano ołtarz główny, odsolono mury, odbudowano emporę, pilastry i gzymsy. Do 25 maja 1993 trwała konserwacja ocalałych malowideł oraz prace nad nową polichromią sklepienia prowadzone przez polskich konserwatorów[1].
W dniu 11 września 1993 dokonano uroczystej rekonsekracji odbudowanego kościoła. Po śmierci w 2009 roku ojca Witolda Żelwietro, proboszczem został br. Andrzej Buksztan[1].
Architektura
Wejście na teren kościoła prowadzi przez krytą daszkiem bramę, dekorowaną pilastrami i kostkowym gzymsem[2].
Kościół w Słonimiu jest budowlą jednonawową. Został wzniesiony na planie prostokąta, z dwiema zakrystiami. Na falistej elewacji frontowej kościoła, o kilkakrotnie załamanej linii, znajdują się dwie ustawione pod kątem do fasady wieże. Dodatkową dekoracją elewacji są rozbudowane gzymsy, nisze i zwielokrotnione pilastry. Obydwie wieże zwieńczone są hełmami z latarniami. Pomiędzy wieżami widoczny jest profilowany szczyt z wolutami i oknem[2]. Pilastry występują także na bocznych fasadach kościoła, które są dodatkowo rozczłonkowane wydłużonymi oknami[2].
We wnętrzu kościoła, urządzonym w stylu rokokowym, stiukowy ołtarz główny w formie portyku skonstruowanego z podwójnych kolumn w porządku korynckim jest rekonstrukcją z 1993 roku, zwieńczony trójkątnym frontonem, na którym umieszczono zachowane figury aniołów pochodzące z XVIII wieku[2].
Po bokach zachowały się rokokowe ołtarze. Jedynym zabytkiem malarstwa sztalugowego jest barokowy obraz Św. Antoni z Dzieciątkiem z 1 poł. XVIII wieku w lewym ołtarzu bocznym i pochodzący z kościoła Bernardynów. Obiektem szczególnego kultu w kościele jest wizerunek św. Antoniego Padewskiego oraz kopia ikony Matki Boskiej Żyrowickiej z 2 poł. XVIII wieku[3]. Nawę kryje sklepienie kolebkowe[2]. We wnętrzu świątyni widoczne są także późnobarokowe freski o tematyce biblijnej[2]. Szczególnie cenne są pozostałości malowideł, które wykonał barokowy malarz Antoni Herliczka (zachowało się 40% stanu pierwotnego)[4].
W stanie destruktu znajduje się stiukowa rokokowa ambona w kształcie łodzi. Późnobarokowa plebania nie istnieje[1].
W pobliżu znajduje się Klasztor Kapucynów w budynku z końca XVIII wieku.
W pn. części cmentarza nagrobek ks. Jana Webera zamordowanego przez bolszewików w 1919 roku.
Galeria
-
Fasada kościoła -
Ołtarz główny -
Ołtarz w kaplicy bocznej -
Obraz św. Antoniego Padewskiego
.jpg)
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Materiały do dziejów sztuki sakralnej, Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa nowogródzkiego, część II tom 3 Miasto Słonim, Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie, Kraków 2013, s.25-64
- ↑ a b c d e f G. Rąkowski, Ilustrowany przewodnik po zabytkach kultury na Białorusi, Burchard Edition, Warszawa 1997, ISBN 83-904446-9-0, s.216-218
- ↑ Kościół św. Andrzeja w Słonimiu
- ↑ Malowidła ścienne Antoniego Herliczki w kościele pw. św. Andrzeja w Słonimiu, w: Sztuka ziem wschodnich Rzeczypospolitej XVI-XVIII, red. J. Lileyko, TN KUL, Lublin 2000, s. 533-557.