Friuli-Wenecja Julijska

Regione Autonoma Friuli-Venezia Giulia

Regjon autonome Friûl-Vignesie Julie
<small-1>Region Autonomiczny Friuli-Wenecja Julijska

region
Herb Flaga
Państwo	Włochy
Siedziba	Triest
Powierzchnia	7 845
Populacja  • liczba ludności	1 210 903
• gęstość	156
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba prowincji	4
Liczba gmin	219
Położenie na mapie Włoch
Strona internetowa

{{Jednostka administracyjna infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | alt zdjęcia =

Friuli-Wenecja Julijska (wł. Friuli-Venezia Giulia, friulski Friûl-Vignesie Julie, słoweń. Furlanija-Julijska krajina) – region w północnych Włoszech, w którego skład wchodzą 2 obszary autonomiczne tworzące region autonomiczny o powierzchni 7845 km² oraz 1,2 miliona mieszkańców. Gęstość zaludnienia 156 osób/km². W regionie język friulski jest zrównany z włoskim. W prowincjach Udine, Pordenone oraz Gorizia jest on nauczany również w szkołach. Jest to jeden z pięciu regionów autonomicznych we Włoszech. Od zachodu graniczy z Wenecją Euganejską, od północy z Austrią a od wschodu ze Słowenią.

Znaczną część mieszkańców stanowią mniejszości etniczne: Friulowie – około 600 000 oraz Słoweńcy – około 60 000.

Prezydentem regionu jest Debora Serracchiani (PD).

Główne miasta to: Triest, Udine, Pordenone i Gorycja.

Prowincje

Prowincje

W skład regionu wchodzą 4 prowincje:

• prowincja Gorycja
• prowincja Pordenone
• prowincja Triest
• prowincja Udine.

Triest, zamek Miramare

Warunki naturalne

Północną część zajmują Alpy Wschodnie oraz ich przedgórza. Najwyższym szczytem jest Coglians osiągający 2780 m n.p.m. Południową część prowincji zajmuje Nizina Wenecka. W regionie przepływają liczne rzeki m.in. Tagliamento, Sirilla, Isonzo, Livenza i Fella.

Klimat umiarkowany wilgotny. Średnia temperatura w styczniu +3 °C, w lipcu +23 °C.

Gospodarka

Gospodarka regionu oparta jest na rolnictwie i przemyśle. Rozwinięty jest przemysł przetwórczy, a zwłaszcza: stoczniowy (Triest, Monfalcone), włókienniczy (Udine, Gorycja), rafineryjny (Triest), fotooptyczny, zegarmistrzowski, maszynowy, metalowy, chemiczny, obuwniczy i spożywczy. Rozwinięte jest także rolnictwo. Uprawia się kukurydzę, winorośl tytoń i warzywa. Ponadto sadownictwo i hodowla bydła. Główne porty morskie to Triest i Monfalcone.

Znacznym źródłem dochodów jest również turystyka.

Historia

W II w. p.n.e. była to prowincja rzymska Forum Iulii. W 452 zniszczona przez Hunów. W VI w. longobardzkie księstwo, następnie marchia. W 1077 król niemiecki Henryk IV oddał zachodnią (wenecką) część Friuli patriarchom akwilejskim, część wschodnią otrzymali hrabiowie Gorycji, a od 1500 – Habsburgowie. W 1420 Wenecja zdobyła zachodnią część Friuli. W 1797 i od 1815 cała Friuli była pod władzą Austrii. W 1866 część wenecka (Udine) przypadła Włochom, 1919 – część gorycka. W latach 1947-1954 istniało Wolne Terytorium Triestu. W 1954 Jugosławia otrzymała wschodnią (gorycką) część Friuli, zamieszkaną przez Słoweńców.

Ciekawostki

Typowym tańcem friulańskim jest forlana, zwana także furlaną. Szybka i skoczna, przypomina nieco tarantelę.

Z Triestu pochodził Italo Svevo (1861-1928), słynny pisarz włoski. Mało znany za życia, wiódł żywot trzeźwo myślącego przedsiębiorcy, a w swej najpoczytniejszej powieści "Zeno Cosini" mistrzowsko opisał perypetie jednostki w pedantycznie uregulowanym mieszczańskim świecie.

Linki zewnętrzne

• Strona internetowa regionu Friuli-Wenecja Julijska